Teamtyka wystąpień:
- Wczesna edukacja i jej wyzwania – gdańska sieć placówek wobec projektowanych zmian –Regina Białousów, Dyrektor Wydziału Edukacji UMG, zobacz (407.76 KB)
- Przedszkole – pierwszy etap edukacji, na przykładzie doświadczeń Przedszkola nr 15 – Iwona Karbownik, przedstawiciel dyrektorów przedszkoli – Dyrektor Przedszkola nr 15 zobacz (140.95 KB)
- Obniżenie wieku realizacji obowiązku szkolnego – rola i działania gdańskich poradni psychologiczno-pedagogicznych – Maria Bemben, Dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 6, zobacz (321.64 KB)
Problem obniżenia wieku realizacji obowiązku szkolnego i gotowość szkół na przyjęcie sześciolatków jest adekwatny do toczącej się aktualnie w różnych środowiskach i mediach publicznej debaty. Duże znaczenie edukacji wczesnoszkolnej dla przyszłości najmłodszych pokoleń jest również jednym z ważnych i aktualnych postulatów podnoszonych w Unii Europejskiej. Od 2009 roku rozpoczyna się proces zmiany wieku szkolnego z 7 na 6 lat, a decyzję o posłaniu dziecka do kl. I rodzice muszą podjąć do 2014 roku.
W pierwszej części spotkania Dyrektor Wydziału Edukacji UMGRegina Białousówprzedstawiła wyzwania jakie czekają gminę w obszarze wczesnej edukacji wobec projektowanych zmian. Obecnie z edukacji przedszkolnej w Gdańsku korzysta 9639 dzieci do 5-u lat. Sieć gdańskich przedszkoli, łącznie 160, w znaczącym stopniu współtworzą przedszkola niepubliczne (w tym punkty i zespoły przedszkolne), które stanowią ponad 50% wszystkich placówek. Przebywa w nich około 50% dzieci w wieku do 5 lat. Od 2010 liczba placówek niepublicznych podwoiła się i wynosi 102. Natomiast w szkolnych oddziałach „0” jest obecnie 3375 dzieci 5- i 6-cioletnich. W obecnym roku szkolnym w kl. I SP publicznych i niepublicznych uczy się łącznie 1201 dzieci 6-letnich.
Wyposażenie szkół - 64% gdańskich szkół publicznych posiada przyszkolne place zabaw. Budowa 15-tu z nich została w 50% dofinansowana z Programu Rządowego „Radosna Szkoła”, a 14 całkowicie sfinansowano z budżetu miasta. W 2013 roku planowana jest budowa kolejnych 9-u placów.
Biorąc pod uwagę potrzeby zapewnienia opieki przedszkolnej dzieciom na podstawie danych Biura Ewidencji Ludności należy przyjąć, że ok. dzieci 10% nie korzysta z usług edukacyjnych w mieście, np. z powodu wyjazdów. Przy szacunkowej liczbie dzieci problemem dla Gdańska z pewnością będzie wprowadzenie projektowanych przez MEN zmian w zakresie finansowania tego etapu edukacji przy jednoczesnym wymogu zapewnienia przez gminę miejsc w przedszkolach wszystkim pięciolatkom. Prawdopodobnie na proponowane rozwiązania nie przystanie ok. 2/3 placówek niepublicznych.
Konsekwencje zmian ustawowych projektowanych przez MEN (stan na dn. 19.12.2012):
- Utracone dochody – rozwiązanie nie uwzględnia rzeczywistych kosztów ponoszonych na przez gminy, tylko średnie, np. w Gdańsku:
- w 2012 roku: koszt rzeczywisty: 4,54 zł/ 1 godz., rodzice 2,70 zł/1 godz.
- w 2013 roku: koszt rzeczywisty: 4,74 zł/1 godz., rodzice 3.20 zł/ 1 godz.
- Obowiązek ustalenia sieci przedszkoli samorządowych i prawo dzieci 3 i 4-letnich do wychowania przedszkolnego – warunki niemożliwe do spełnienia, jeśli sieć w 50% tworzą placówki niepubliczne:
- brak środków w gminie na tworzenie nowych placówek,
- brak zainteresowania przedszkoli niepublicznych prowadzeniem działalności, szczególnie w obiektach wynajmowanych,
- możliwe roszczeniowe postawy rodziców, zgodnie z przysługującym im prawem – zapewnienia wychowania przedszkolnego w niemal bezpłatnych placówkach publicznych,
- 100% dotacji na przedszkola niepubliczne z budżetu gminy wyrównujące różnice między subwencją a kosztami rzeczywistymi,
- konieczność pokrycia kosztów dowozu dzieci do nierównomiernie rozłożonej sieci placówek.
- Brak dotacji na dzieci 6-letnie w kl. „0”.
- Przepełnione szkoły podstawowe nie będą mogły zapewnić dzieciom 5-letnim opieki powyżej obowiązkowych 5-u godzin.
Wyzwania w związku z przyjęciem 6-latków do szkół podstawowych na najbliższe lata:
- Kumulacja dwóch roczników 6- i 7-latków, w sumie 9464 dzieci w klasach I w roku 2014 – liczne klasy, jeśli większość rodziców nie zdecyduje się posłać dziecka do kl. I w 2013r.
- Współpraca dyrektorów i nauczycieli szkół z kadrą przedszkoli.
- Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci z klas mieszanych w dłuższym okresie.
- Współpraca z rodzicami.
- Zapewnienie opieki świetlicowej w szkole w standardzie przedszkolnym.
- Odpowiednia infrastruktura i wyposażenie szkół.
- Zapewnienie wszystkim 3 i 4-latkom opieki przedszkolnej.
- Nakłady finansowe.
- Przygotowanie nauczycieli przedmiotowych do pracy z dzieckiem na drugim etapie edukacyjnym - od 9 lat.
Planowane działania w zakresie przyjęcia 6-latkow do gdańskich szkół w roku 2013:
- Włączenie się w nurt kampanii MEN „Mam 6 lat”: dystrybucja materiałów informacyjnych wśród rodziców (plakaty, ulotki, listy), promocja konkursu dla rad rodziców
- Dzień Otwarty w szkołach podstawowych dla dzieci i rodziców – marzec
- Lekcje dla przedszkolaków w szkołach, zwiedzanie szkół przez dzieci
- Spotkania rodziców z nauczycielami i dyrekcją SP.
- Seminaria dla nauczycieli kl. „0” w SP i P – gotowość szkolna i podstawa programowa.
- Działania poradni psychologiczno-pedagogicznych w tym spotkania warsztatowo-szkoleniowe dla nauczycieli kl. I-III.
- Kampania informacyjna w mediach.
Dni Otwarte w szkołach podstawowych będą dobywać się w różnych terminach, aby zainteresowani rodzice mogli odwiedzić kilka placówek.
Znaczenie przedszkola dla dalszych etapów edukacji przedstawiła, na przykładzie swojego doświadczenia, Iwona Karbownik dyrektor Przedszkola nr 15.
Przedszkole, jako pierwszy etap edukacji, oprócz zapewnienia opieki i wychowania w warunkach akceptacji i bezpieczeństwa, ma za zadanie umożliwienie dzieciom osiągnięcie gotowości szkolnej i wspomaganie rodziców. Ponieważ w okresie od 3 do 5-u lat dziecko przechodzi intensywny rozwój w wielu obszarach, dlatego szczególny nacisk powinno się położyć na ich równowagę i stworzenie dobrych fundamentów dla nauki szkolonej poprzez zabawę, która jest podstawową formą funkcjonowania dziecka w tym okresie, oraz eksperymentowanie i bezpośredni kontakt. Aby przygotować dzieci do wyzwań szkolnych od kilu lat w Przedszkolu nr 15 realizowane są programy z zakresu kształtowania myślenia matematycznego, a od roku 2011 moduły licencjonowanego programu „Klucz do uczenia się”: Matematyka sensoryczna, Matematyka, Program literacki. Nauczyciele prowadzą indywidualne karty obserwacji z pracami dokumentującymi rozwój dziecka i na tej podstawie planują działania edukacyjne, o czym informują rodziców, którzy są angażowani w rozwój własnego dziecka i przedszkola (w różnorodnych formach). W podejmowaniu działań aktywnie współuczestniczy Rada Rodziców, która wspiera dyrekcję i grono we wzbogacaniu infrastruktury, przygotowywaniu przedszkolnych wydarzeń i działań integracyjnych oraz przybliżaniu świata zawodów. Sugestie rodziców zawarte w ankietach podsumowujących roczną pracę są uwzględniane w planowaniu pracy na kolejny okres (o czym rodzice są informowani). Nauczyciele i psycholog udzielają wsparcia zainteresowanym rodzicom w wychowaniu i podjęciu decyzji o posłaniu dziecka do szkoły. Oprócz informacji o gotowości szkolnej dziecka, rodzice otrzymują broszury, są informowani o podstawie programowej, dniach otwartych szkół, przedszkole organizuje spotkania z rodzicami i umożliwia konsultacje z psychologiem.
Zakres wsparcia poradni psychologiczno-pedagogicznych udzielanego szkołom, rodzicom i nauczycielom przy obniżaniu wieku realizacji obowiązku szkolnego przedstawiła Maria Bemben, Dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 6.
Jednym z najważniejszych zadań poradni jest wpieranie dziecka, rodzica i nauczyciela na „progu szkoły”. Dodatkowo „Wspieranie rozwoju dziecka młodszego w tym obniżenie wieku szkolnego do 6-u lat” określono jako jeden z podstawowych kierunków polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2012/2013. Odnosząc się do obecnej sytuacji M. Bemben zwróciła uwagę na towarzyszące tej decyzji emocje i budzące je wątpliwości:
- czy szkoła jest właściwie przygotowana (infrastruktura, nauczyciele, starsi uczniowie)?
- czy odbierać dzieckudzieciństwo?
- czy 6-latek poradzi sobie z 7-latkiem – czy osiągnie sukces?
- czym jest gotowość szkolna?
- czy podstawa programów rzeczywiście się zamieniła?
Udzielenie racjonalnych odpowiedzi na powyższe pytania jest trudne z uwagi na sprzeczne wypowiedzi „autorytetów” i szum medialny, co bardzo wzmaga niepokój rodziców, a do czego znacząco przyczyniła się decyzja o wydłużeniu okresu przejściowego do 2014 roku. Aby zgodnie z zadaniami statutowymi wspierać rodziców w podejmowaniu dobrej decyzji, poradnie:
- diagnozują możliwości i potrzeby rozwojowe dzieci młodszych (w tym diagnoza gotowości szkolnej na wniosek rodzica),
- diagnozują i prowadzą terapie logopedyczne dzieci młodszych,
- organizują spotkania z rodzicami popularyzujące nowe myślenie o gotowości szkolnej w kontekście nowej podstawy programowej oraz podnoszą umiejętności rozpoznawania i zaspokajania potrzeb rozwojowych dzieci (popularyzacja wiedzy na temat psychologii rozwojowej),
- organizują spotkania z nauczycielami na temat: metody partnerskiej współpracy z rodzicami, diagnozy gotowości szkolnej – jak ją rozumieć, przeprowadzać i napisać, przygotować, rozpoznawanie potrzeb rozwojowych i metody ich zaspokajania w kontekście nowej podstawy programowej,
- prowadzą konsultacje indywidualne dla rodziców i nauczycieli,
- popularyzują programy dla dzieci z rocznego przygotowania szkolnego,
- pracownicy poradni są obecni podczas dni otwartych w szkołach i przedszkolu,
- realizują przesiewowe badania słuchu.
Ponieważ zgodnie z Rozporządzeniem MEN „korzystanie z pomocy poradni jest dobrowolne i nieodpłatne”, dlatego szkoły i rodzice korzystają z pomocy w różnym stopniu.
W drugiej części posiedzenia podczas dyskusji członkowie Gdańskiej Rady Oświatowej zwrócili uwagę na:
- Pogłębianie wątpliwości rodziców przez szum medialny, który budzi niepokoje, do czego znacząco przyczyniła się decyzja o wydłużeniu okresu przejściowego do 2014 roku. Dlatego aby nie przedłużać okresu niepokoju, wprowadzenie sześciolatków do szkół nie powinno być odkładane.
- Ponieważ niektórzy rodzice są przekonani, że najważniejsze są aspekty przedstawiane w mediach, np. infrastruktura, dlatego należy umożliwiać rodzicom osobiste odwiedzenie szkół i poznanie poziomu ich przygotowania.
- Potrzebę uświadamiania rodziców, iż sukces dziecka nie tyle zależy od infrastruktury, co od nauczyciela, który powinien modyfikować swój warsztat pracy i zmieniać metody, w większym stopniu indywidualizując pracę z uczniem, stosownie do potrzeb i specyfiki grupy. Najważniejsza jest zmiana świadomości nauczyciela i jego przygotowanie do realizacji założeń nowej podstawy programowej, która została znacząco zmieniona. Rozbudowane niepotrzebnie podręczniki, nie są dostosowane do tej sytuacji, a nauczyciele uczący w grupie mieszanej rutynowo mają silną tendencję do ujednolicania wymagań, co skutkuje trudnościami dzieci młodszych i atmosferą porównań i rywalizacji.
- Potrzebny jest system wsparcia nauczycieli w formie warsztatów, szkoleń, seminariów na temat nowej podstawy programowej i indywidualizacji nauczania realizowanych przez różne podmioty: poradnie,OKUNi inne instytucje.
- Dla odniesienia sukcesu szkolnego przez dzieci bardzo ważna jest współpraca między nauczycielami przedszkola i szkoły podstawowej oraz rodzicami. Na skutek braku przepływu informacji czasami w szkole gubimy talenty lub nie wspieramy odpowiednio dzieci potrzebujących.
- Należy czynić starania, aby ze wsparcia poradni korzystało więcej szkół przyjmujących sześciolatki.
- Przygotowany projekt upowszechniania i finansowania edukacji przedszkolnej przez MEN może w znaczącym stopniu zdestabilizować sieć usług niepublicznych, tym samym pociągając za sobą ogromne koszty inwestycyjne gmin i utrudniając dzieciom dostęp do tej usługi.
Kolejne posiedzenie Gdańskiej Rady Oświatowej odbędzie się 14 marca br.
