Analiza wyników egzaminów zewnętrznych uczniów gdańskich szkół w 2011 roku i nowa formuła egzaminu gimnazjalnego (7)

Tematem przewodnim posiedzenia była analiza wyników egzaminów zewnętrznych uczniów gdańskich szkół w 2011 roku i nowa formuła egzaminu gimnazjalnego

W pierwszej części spotkania paniBarbara Przychodzeń, przedstawiciel Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdańsku, przedstawiła analizę wyników egzaminów gdańskich uczniów w 2011 roku oraz rekomendacje płynące z omówionych wskaźników ? zarówno dla organów sprawujących nadzór pedagogiczny jak i prowadzących szkoły.

Osoby sprawujące nadzór oraz odpowiedzialne za edukację w organie prowadzącym szkoły powinny:

• wspomagać działania zorientowane na rozwój zarówno uczniów o niskich osiągnięciach na wejściu, jak i uczniów, których osiągnięcia były wysokie, jednocześnie monitorując efektywność tych działań (zwłaszcza w przedmiotach humanistycznych);
• analizować wyniki egzaminu, jak i efektywność nauczania;
• śledzić kierunek i dynamikę zmian efektywności nauczania;
• wspomagać działania zorientowane na wzrost ogólnego zaangażowania i aspiracji młodzieży gimnazjalnej (np. działania na rzecz społeczności lokalnej, najbliższego regionu);
• promować wewnątrzszkolne, miejskie, wojewódzkie i krajowe konkursy, olimpiady, zawody;
• wspomagać działania zorientowane na wzrost zaangażowania rodziców/prawnych opiekunów we wspieranie rozwoju swoich dzieci/podopiecznych;
• monitorować systemy dydaktyczne nauczycieli (m.in. realizowane programy nauczania, przedmiotowe systemy oceniania), w tym przebieg lekcji lub innych zajęć edukacyjnych;
• wspierać i monitorować rozwój zawodowy początkujących nauczycieli;
• monitorować organizację i przebieg sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego;
• analizować kontekstowo poziom osiągnięć uczniów i ich rozwój w gimnazjum;
• rozważyć wdrożenie systemu diagnozy edukacyjnej.

 Nauczyciele powinni:

• wykorzystywać wyniki egzaminów zewnętrznych w diagnozowaniu przyrostu osiągnięć uczniów, czyli efektywności nauczania (autoewaluacja podejmowanych działań);
• analizować jakościowo wyniki egzaminów zewnętrznych, zwracając uwagę na umiejętności najsłabiej opanowanie (np.: tworzenie własnego tekstu, stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów);
• indywidualizować[1] proces kształcenia, orientując go na rozwój uczniów zarówno o niskich osiągnięciach na wejściu, jak i tych, których osiągnięcia były średnie lub wysokie (zwłaszcza w przedmiotach humanistycznych) - rozwijać umiejętność uczenia się;
• podejmować działania zorientowane na wzrost ogólnego zaangażowania i aspiracji młodzieży (np.:. frekwencja na zajęciach, udział w konkursach, działania na rzecz społeczności lokalnej najbliższego regionu - wspierać aktywność uczniów);
• prowadzić autoewaluację swoich systemów dydaktycznych (m.in..: weryfikacja realizowanych programów i planów nauczania, przedmiotowych systemów oceniania), w tym przebiegu lekcji[2] lub innych zajęć edukacyjnych.

W trakcie dyskusji członkowie Rady wskazywali na problem podnoszenia jakości edukacji wynikający z poddziału zadań oświatowych, który utrudnia wdrażanie zmian i efektywne wykorzystywanie informacji. Obecnie funkcjonujący system oświaty i podział zadań między kuratoria, komisje egzaminacyjne i organy prowadzące nie sprzyja podnoszeniu jakości edukacji oraz egzekwowaniu realizacji planów naprawczych w szkołach. Nadzór pedagogiczny nad działalnością dydaktyczno-wychowawczą szkół sprawują kuratoria, organy prowadzące są zobowiązane do zapewnienia jedynie warunków do ich funkcjonowania, zaś okręgowe komisje egzaminacyjne opracowują analizy wyników. Swoje wnioski i opracowania udostępniają (w wersji elektronicznej i podczas organizowanych spotkań) dyrektorom dla potrzeb planowania pracy szkoły oraz organom prowadzącym. Obecnie kuratoria koncentrują się na realizacji ewaluacji zewnętrznych, które powinny skutkować programami naprawczymi. Jednak raporty z ewaluacji nie przynoszą spodziewanych odpowiedzi i nie spełniają oczekiwań ze względu na swoją schematyczność i wysoki poziom ogólności. Podsumowanie i wnioski są ograniczane do krótkich informacji o ewaluowanym obszarze i literowego oznaczenia poziomu spełnianych wymagań, które niewiele mówią o rzeczywistej sytuacji szkoły i jej problemach. Mimo to, oceniając skuteczność wdrażanego od niedawna nowego modelu ewaluacji, należy wziąć pod uwagę, że jest to nowatorskie rozwiązanie, którego pełnie wdrożenie wymaga czasu i zmiany dotychczasowych postaw pracowników nadzoru i kadry zarządzającej oświatą. Odchodzi się bowiem od analiz obszernej dokumentacji na rzecz budowania oceny na podstawie obserwacji życia placówki i wywiadów z przedstawicielami całego środowiska szkolnego. Obszerna informacja o wynikach przeprowadzonej ewaluacji wraz z komentarzami jest przedstawiana na radzie pedagogicznej z udziałem przedstawiciela organu prowadzącego, podczas której powinien być wypracowywany plan naprawczy. Nieco starszy, ale jeszcze wciąż stosunkowo młody jest system egzaminacyjny, który cały czas przechodzi okres doskonalenia i wymaga podnoszenia kompetencji kadry zarządzającej oświatą w zakresie interpretacji i wykorzystywania opracowań i analiz wyników.

Problemy z wdrożeniem planów naprawczych mają również dyrektorzy szkół, którym brak instrumentów do egzekwowania realizacji założeń przez nauczycieli. Ponadto z wynikami szkół i pracą nauczycieli nie korelują stopnie awansu zawodowego, co utrudnia zarządzanie zespołem. Instrumentem do egzekwowania realizacji planów naprawczych może być ocena pracy dyrektora przygotowywana przez organ prowadzący, która powinna być uwzględniana w konkursie na stanowisko dyrektora. Przy ocenie pracy nauczyciela i w awansie zawodowym, powinien być brany pod uwagę również wskaźnik edukacyjnej wartości dodanej.

 Jako ważne skazywano m. in.:

• upowszechnianie wiedzy o wskaźniku EWD wśród rodziców. Wskaźnik EWD (edukacyjnej wartości dodanej) jest bowiem najlepszym obecnie dostępnym narzędziem oceny pracy szkoły, którego znaczenie i umiejętność interpretacji wymaga  upowszechnienia wśród rodziców;
• stworzenie systemu reagowania na niewielkie odchylenia od zakładanych wskaźników oceny pracy szkoły, np. wybrany obszar codziennej działalności. Obecnie w systemie edukacji skupiamy się na monitoringu i opisie rzeczywistości, co nie przekłada się na podejmowane działania, ponieważ nie ma systemu reagowania;
• zarekomendowanie przez GRO obszarów i wskaźników, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie pracy szkoły, innych niż wyniki końcowe.

Następne posiedzenie Gdańskiej Rady Oświatowej - 9 lutego 2012 r., czwartek.