– Mamy świadomość, że II wojna światowa jest kluczowym doświadczeniem społecznym, politycznym XX wieku. Jej konsekwencje wykraczają daleko poza XX wiek. Jestem przekonany, że Gdańsk i Polska powinny wykorzystać pamięć historyczną o wojnie, aby odświeżyć europejską świadomość – mówił prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. – Musimy tę pamięć przenieść w młodsze pokolenia jako ostrzeżenie.
Wyrazem tej powinności, o której mówił prezydent Adamowicz, są organizowane obchody na Westerplatte. Prezydent Gdańska jest głównym organizatorem tego wydarzenia. Adamowicz podkreślił, że im więcej czasu upływa, im młodsze pokolenia następują, tym pamięć wojny przestaje spełniać funkcje ostrzegawcze. Podkreślił więc ważność takich obchodów jako przyczynku do dyskusji o wojnie – dramatyczniejszej aktywności człowieka, którą nie powinny nigdy powielić kolejne pokolenia.
Główne uroczystości na Westerplatte
Po raz dwudziesty prezydent Gdańska jest organizatorem uroczystości na Westerplatte. Adamowicz podkreślił, że scenariusz i najważniejsze punkty zostały omówione i potwierdzone.
– Z dużą satysfakcją przyjmuję fakt, że udało nam się dojść do porozumienia – mówił podczas konferencji, występujący w imieniu rządu i Ministerstwa Obrony Narodowej, wojewoda pomorski Dariusz Drelich. Wojewoda dodał, że według jego wiedzy na Westerplatte przybędą: premier Mateusz Morawiecki, Marszałkowie Sejmu i Senatu, będzie Minister Obrony Narodowej i Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.
W obchodach udział wezmą ponadto: przedstawiciele duchowieństwa, rodziny Westerplatczyków, kombatanci, przedstawiciele służb mundurowych, wojsko, harcerze, szkoły im. Bohaterów Westerplatte, Kadeci 318 Dywizjonu Powietrznych Sił Szkoleniowych z Wielkiej Brytanii, uczestnicy Zlotu Polskich i Polonijnych Żeglarzy z okazji stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę, mieszkańcy i turyści.
Z roku na rok obchody zostają wzbogacone o nowe elementy. W tym roku po raz pierwszy w trakcie uroczystości zostanie odczytane przesłanie od harcerzy: – Ta odezwa będzie przede wszystkim podkreślać w swojej treści ważność w odzyskiwaniu niepodległości przed Polskę wkładu harcerzy. W ramach niej będziemy odczytywać również nazwiska poległych harcerzy i instruktorów. Stulecie odzyskania niepodległości łączy się ze stuleciem ponownego powołania ZHP. Dla nas obchody na Westerplatte są też uhonorowaniem naszego wkładu w odzyskanie suwerenności. Już od kilku dni drużyna harcerzy trenuje z Marynarką Wojenną, żeby godnie uczcić tę uroczystość – mówił komendant Chorągwi Gdańskiej Artur Glebko.
Nowością jest także modlitwa międzywyznaniowa. Do jej odczytania zaproszono duchownych wyznania rzymsko- i greckokatolickiego, prawosławnego, a także przedstawicieli kościoła ewangelicko-augsburskiego i gminy wyznaniowej żydowskiej.
Trzecim elementem będącym innowacją w tegorocznych obchodach jest wspólne odczytanie Apelu Pamięci. Oficer wojska będzie odczytywał odezwę, na którą będą odpowiadali wspólnie harcerze i wojsko. – To rozwiązanie jest wypracowane kompromisowo. Młodzi ludzie to przyszłość każdego społeczeństwa i dlatego jest tak ważne, że aby oni przenosili tę pamięć podczas obchodów. To będzie pierwszy przypadek w Polsce. Jest to niezwykle ważny precedensowy przekaz ideowy. Szukamy nowej formuły patriotyzmu XXI wieku – komentował prezydent Gdańska.
Artur Glebko dodał, że obecność harcerzy na Westerplatte jest też ich służbą: – 1 września harcerze stoją z pochodniami, pomagają w sprawach medycznych. Ta służba, która jest wryta w rotę przyrzeczenia harcerskiego, jest tutaj namacalna – podkreślał.
Scenariusz tegorocznych obchodów obejmuje m.in.:
- o godz. 4:10 – wprowadzenie wojskowej asysty honorowej
- 4:39, 4:40 – odegranie sygnału „Baczność” i złożenie meldunku o rozpoczęciu I części uroczystości
- 4:45 – włączenie syren alarmowych
- 4:53-5:15 – powitanie uczestników uroczystości przez prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza oraz przemówienia okolicznościowe: List od Prezydenta RP, Marszałek Sejmu, Prezes Rady Ministrów lub jego przedstawiciel
- 5:15 – modlitwa międzywyznaniowa (zaproszeni zostali przedstawiciele wyznania rzymsko-
i greckokatolickiego, prawosławnego, kościoła ewangelicko-augsburskiego i gminy wyznaniowej żydowskiej) - 5:35 – odczytanie przesłania Westerplatte przez harcerza
- 5:38 – odczytanie Apelu Pamięci (odczytuje wyznaczony oficer, odpowiadają żołnierze
i harcerze) - 5:45 – oddanie salwy honorowej
- 6:05 – rozpoczęcie składania kwiatów przy pomniku Obrońców Wybrzeża
- 6:30 – zakończenie uroczystości.
Główne uroczystości na Westerplatte będą transmitowane przez portal Gdańsk.pl.
Obchody – informacje praktyczne
Na poranne uroczystości będzie można dojechać komunikacją miejską. – Chcemy, aby wszyscy ci, którzy chcą wziąć udział w obchodach, mogli bez problemu dojechać naszą komunikacją. Będzie taka możliwość, więc zachęcamy do skorzystania z transportu publicznego – mówi prezydent Adamowicz.
Specjalnie na tę okazję zostaną uruchomione dodatkowe kursy autobusów. Autobusy będą oznaczone napisem „Westerplatte”. Odjazdy odbędą się z następujących przystanków: godz. 03:15 - pętla tramwajowa w Oliwie z przystankami: godz. 3:25 - Wrzeszcz PKP, godz. 3:30 - przy Galerii Manhattan, godz. 3:40 - Gdańsk Główny – Dworzec PKP, godz. 3:45 - przystanek Akademia Muzyczna ul. Łąkowa.
Po zakończeniu uroczystości, około godz. 06:30 z przystanku „Westerplatte” autobusy z napisem „Dworzec Główny” odjadą w kierunku Dworca Głównego. Kursy są płatne i obowiązuje cena biletów wg taryfikatora ZTM Gdańsk.
Osoby podróżujące autami będą mogły pozostawić pojazdy na pobliskich parkingach. Należy pamiętać jednak o ograniczonej liczbie miejsc.
Ze względu na wymogi bezpieczeństwa uczestnicy uroczystości nie mogą zabierać ze sobą przedmiotów mogących zagrażać życiu, zdrowiu i bezpieczeństwu.
Po zakończeniu części oficjalnej uczestników uroczystości są zaproszeni na tradycyjną polską grochówkę serwowaną z oryginalnej przedwojennej kuchni polowej.
Ponadto w sobotę w Gdańsku
Obchody na Westerplatte rozpoczynają cykl uroczystości i wydarzeń związanych z upamiętnieniem wybuchu II wojny światowej. Tragedia pierwszych dni września 1939 r. nieodłącznie wiąże się z budynkiem Victoriaschule, obecnie będącego siedzibą Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. To tutaj pierwszych dniach września hitlerowcy torturowali i zamęczyli przedstawicieli Polonii gdańskiej. Szacuje się, że liczba aresztantów sięgała nawet 3 tys. osób. Część z nich została później przetransportowana m.in. do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w Sztutowie. – Razem z Towarzystwem Przyjaciół Gdańska o godzinie 10:00 oddamy hołd, pamięć tym przedstawicielom Polonii gdańskiej, którzy z samego rana 1 września 1939 roku zostali aresztowani. I Victoriaschule to było miejsce przesłuchań więźniów. Co roku przedstawiciele Polonii składają pod pamiątkową tablicą kwiaty – opowiadał prezydent Adamowicz.
O godzinie 12:00 pod Pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej odbędzie się uroczysta Msza św. w intencji Poległych Pocztowców oraz złożenie wieńców u stóp Pomnika. Ponadto co godzinę, od 14:00 do 18:00 - zwiedzanie z przewodnikiem auli dawnego Gimnazjum Polskiego, w którym znajduje się „Niebo polskie".
Wielki piknik „Spotkanie z historią”
– W ubiegłym roku zorganizowaliśmy imprezę zatytułowaną „Spotkanie z historią” i pomimo ulewnych deszczów były tłumy zainteresowanych turystów i mieszkańców naszego Gdańska. W tym roku chcemy powtórzyć to wydarzenie w podobnej formule – mówił dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski.
Widzowie zobaczą cztery duże pokazy pirotechniczno-rekonstrukcyjne nawiązujące do obrony półwyspu przed niemiecką agresją w dniach 1-7 września 1939 r., a także szereg mniejszych scenek na terenie całego Westerplatte. Udział w festiwalu weźmie ok. 100 rekonstruktorów z całego kraju zrzeszonych w kilku grupach rekonstrukcyjnych.
– Nasze wydarzenie poświęcone będzie w głównej mierze wydarzeniom z września 1939 r., ale chcemy także zwrócić uwagę widzów, na fakt, iż nasi rodacy walczyli na wszystkich frontach wojny. W części poświęconej „Polakom na frontach II wojny światowej” zaprezentujemy grupy odtwarzające między innymi Polaków walczących w armii brytyjskiej, amerykańskiej, czy Armii Czerwonej. Towarzyszyć im będzie pokaz sprzętu wojskowego, w tym czołgów (Sherman, M3 Stuart, T-34). Nie zabraknie też polskiej kawalerii – mówi Grzegorz Jedlicki z Muzeum Gdańska, kierownik Wartowni nr 1.
„Westerplatte – Spotkania z historią” rozpocznie o godzinie 10:00 apelem rekonstruktorów przy Cmentarzyku Obrońców Westerplatte. O godzinie 12:00 i 19:00 odbędą się dwa z czterech głównych pokazów z użyciem ładunków pirotechnicznych. W południe rekonstruktorzy zainscenizują potyczkę przy Wartowni nr 1, a wieczorem zgromadzeni widzowie będą mogli zobaczyć bombardowanie ruin Nowych Koszar.
2 września odbędą się dwa pozostałe główne pokazy z użyciem pirotechniki. Głównym bohaterem pierwszej inscenizacji, która odbędzie się o godz. 12:00, będzie placówka „Fort”. Jej obrońcy będą odpierać niemiecki atak wzdłuż plaży. O godz. 16:00 rekonstruktorzy przeniosą się pod Wartownię nr 1. Podczas dwóch dni będzie można zobaczyć mniejsze inscenizacje rekonstruktorów na terenie całego półwyspu, a także odbyć przejażdżkę drezyną, skosztować tradycyjnej, wojskowej kuchni przygotowanej według dawnych przepisów, czy też nieodpłatnie zwiedzić Wartownię nr 1 na Westerplatte – oddział Muzeum Gdańska.
Program „Spotkania z historią”
1 września, godz. 10:00-20:00
10:00 – apel rekonstruktorów pod Cmentarzykiem Obrońców Westerplatte, oddanie hołdu, złożenie kwiatów, salwa honorowa
12:00 – pokaz rekonstrukcyjny pod Wartownią nr 1
19:00 – pokaz pirotechniczno-rekonstruktorski "bombardowanie" – odbywać się będzie w rejonie Nowych Koszar
10:00-19:00
– pokazy zabytkowego sprzętu wojskowego, połączone z pokazami dynamicznymi „Polacy na frontach II wojny światowej”
– aktywne zwiedzanie Westerplatte
– scenki potyczek polskiej załogi z niemieckimi patrolami, próbnych alarmów bojowych, strzałów z dział, etc.
– kuchnia polowa (płatna, do wyczerpania zapasów)
– darmowe zwiedzanie Wartowni nr 1
2 września, godz. 10:00-17:00
12:00 – pokaz rekonstrukcyjny w rejonie placówki Fort - załoga Westerplatte odpiera atak niemiecki skierowany wzdłuż plaży
16:00 – pokaz rekonstrukcyjny pod Wartownią nr 1
10:00-17:00
– pokazy zabytkowego sprzętu wojskowego, połączone z pokazami dynamicznymi „Polacy na frontach II wojny światowej”
– scenki potyczek polskiej załogi z niemieckimi patrolami, próbnych alarmów bojowych, strzałów z dział, etc.
– aktywne zwiedzanie Westerplatte
– kuchnia polowa (płatna, do wyczerpania zapasów)
– darmowe zwiedzanie Wartowni nr 1 na Westerplatte.
Zagraj z harcerzami
– Od wielu lat z powodzeniem organizujemy różne gry miejskie na terenie Westerplatte, przybliżając historię tego miejsca i ludzi z nim związanych naszym podopiecznym – wyjaśnia hm. Artur Lemański, Komendant Bałtyckiego Hufca ZHP Gdańsk-Portowa – Kilka lat temu wpadliśmy na pomysł organizacji gry samoobsługowej, którą rozgrywać będą harcerze podczas tzw. Zlotu Westerplatte, poprzedzającego uroczystości 1 września. Stworzyliśmy zatem system punktów na terenie półwyspu, który prowadzi przez kolejne etapy gry.
Do rozegrania pełnej gry po terenie dawnej Wojskowej Składnicy Tranzytowej wystarczy telefon z dostępem do internetu z zainstalowaną aplikacją do skanowania kodów QR. Gra poprowadzi uczestników przez siedem wrześniowych dni obrony Składnicy w 1939 r. oprowadzając jednocześnie po terenie Westerplatte i jego najważniejszych punktach.
Założeniem było stworzenie gry, którą będzie można rozegrać i przebyć w ramach spaceru. Pierwszy, startowy "kubik" znajduje się na zatoczce autobusowej na Westerplatte. Z gry można skorzystać do końca września, do czasu kiedy kubiki będą eksponowane na półwyspie. Gra powstała w ramach projektu realizowanego przy udziale Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.
Przed 80. rocznicą
– Tegoroczne obchody są próbą generalną przed 80. rocznicą wybuchu II wojny światowej, którą Gdańsk zamierza uczcić szczególnie uroczyście – mówił prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. Podobnie jak w 2009 roku, na 70. rocznicę, do wzięcia udziału w obchodach zostaną zaproszeni premierzy i prezydenci wielu krajów Europy i świata. Gdańsk w kwietniu tego roku zwrócił się do marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z prośbą o ustanowienie roku 2019 Rokiem Pamięci Ofiar II Wojny Światowej. O objęcie patronatem honorowym nad przyszłorocznymi obchodami miasto zwróciło się do Prezydenta Polski. Przedstawiciele miasta dodatkowo zwrócili się do władz państwowych z apelem o wsparcie działań związanych ze wspólnymi, międzynarodowymi obchodami 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej właśnie na Westerplatte.
