Szlak turystyczny "Westerplatte"
 |
| Pomnik Obrońców Wybrzeża |
Na początku lat 60. ubiegłego wieku rozpoczęto planistyczne prace dotyczące modernizacji Portu Gdańskiego. Poszerzono i pogłębiono kanał portowy, łagodnie wyprofilowano "Zakręt Pięciu Gwizdków", rozbudowano system nabrzeży. Wydobytą ogromną ilość materiału postanowiono "zagospodarować" przy tworzeniu nowej wizji artystycznej terenu Westerplatte. W ten sposób powstał kopiec liczący 22 i pół metra wysokości, na którym postawiono pomnik.
W dniu 9 października 1966 roku został odsłonięty Pomnik Obrońców Wybrzeża. Projekt pomnika i plan zagospodarowania terenu to dzieło zespołu projektantów z Gdańska w osobach: A. Haupt, F. Duszenko i H. Kitowski. Pomnik ma wysokość 25 metrów i złożony jest z 236 bloków granitowych o wadze od 6 do 12 ton pochodzących z kamieniołomów w Strzegomiu i Borowie.
 |
| Pomnik Obrońców Wybrzeża |
Czas, w którym pomnik ten powstawał, nie sprzyjał prawdzie historycznej i dlatego jego ideografia jest na wskroś komunistyczna. Z daleka widoczny, górujący nad portem, niestety nie ma nic wspólnego z Bohaterami Westerplatte. Zarówno jego treść i nazwa, wskazują intencje ówczesnych władz, by pomnik stał się propagandowym orężem i zajął na Westerplatte miejsce najważniejsze. Na szczycie pomnika czuwają żołnierz i marynarz wspólnie dzierżący pepeszę, wymienione są pola bitewne, ale ani Studzianki, ani Lenino nad morzem nie leżą. Wspomniana jest tylko geograficzna nazwa Westerplatte, bez odniesienia do 1939 roku. Podobnie jak na tablicy z cmentarza, popełniono błąd w nazwie Poczta Gdańska, a powinno być Poczta Polska w Gdańsku, ponieważ Poczta Gdańska była pocztą niemiecką.
Westerplatte w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, było wizytówką propagandową o czym świadczą wizyty delegacji bratnich partii np: marsz. Wiktora Kulikowa, Gustava Husaka, Todora Żiwkowa oraz wybitnych osobistości polityki jak Prezydenci Francji gen. Charles de Gaulle i Valery Giscard d'Estaing, a także wielu innych prezydentów, premierów i ministrów spraw zagranicznych państw z całego świata. Odbywały się tutaj obchody święta Ludowego Wojska Polskiego, kolejnych rocznic wybuchu wojny, promocje oficerskie z udziałem Ministra Obrony Narodowej, odwiedzały to miejsce wojskowe delegacje zaprzyjaźnionych armii umacniając "braterstwo broni".
Dziś jest to ulubione miejsce wycieczek, by zrobić sobie zbiorowe zdjęcie, pamiątkę pobytu na Westerplatte.
| 1734 maj | Dwukrotny desant wojsk francuskich, podczas próby pomocy Królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu w oblężonym Gdańsku w czasie Polskiej Wojny Sukcesyjnej. |
| 1809 - 1813 | Prace fortyfikacyjne terenu prowadzone przez wojska napoleońskie. |
| 1813 | Walki podczas oblężenia Gdańska przez wojska rosyjsko - pruskie. |
| 1843 | Połączenie groblą wyspy Westerplatte ze stałym lądem. |
| II połowa XIX wieku | Początek budowy nowych fortyfikacji na półwyspie. |
| 1911 | Oddanie do służby stanowiska dowodzenia komendanta artylerii (w 1939 roku placówka "Fort"). |
| 1919 | 28 czerwca, w Sali Lustrzanej Pałacu w Wersalu, po trwających pół roku negocjacjach podpisano Traktat Wersalski, oficjalnie kończąc I Wojnę Światową pomiędzy Niemcami a Ententą. |
| 1920 | Ze względu na nieprzyznanie Polsce Gdańska, podjęta zostaje decyzja o budowie portu w Gdyni. |
| 1920 | 15 listopad, powstanie Wolnego Miasta Gdańska pod auspicjami Ligi Narodów. |
| 1920 | Podpisanie Konwencji polsko - gdańskiej, a następnie rok później umów: paryskiej i warszawskiej regulujących stosunki w WMG. |
| 1924 | Rada Ligi Narodów podjęła decyzję o przekazaniu Polsce na czas nieograniczony półwyspu Westerplatte, z przeznaczeniem na składnicę amunicyjną. |
| 1925 | Wybudowanie w miejscu dawnych fortyfikacji Basenu Amunicyjnego. |
| 1925 | Zgoda Rady Ligi Narodów na stacjonowanie na terenie Westerplatte oddziału wartowniczego o liczebności 88 żołnierzy. |
| 1926 | Przybycie na Westerplatte pierwszego oddziału wartowniczego. |
| 1933 | W proteście przeciwko zastąpieniu Policji Portowej, Policją Gdańską, doraźne wzmocnienie załogi WST przez 120 osobowy oddział przybyły na pokładzie O.R.P. "Wilia", po tygodniu oddział został wycofany. |
| 1933 | Budowa wartowni I, V, II, IV i dwóch kabin bojowych wartowni III w piwnicy willi podoficerskiej. |
| 1934 - 36 | Budowa nowoczesnych koszar z wartownią nr VI w piwnicy. |
| 1939 | Przybywa ostatnia zmiana załogi z 2 Dywizji Piechoty Legionów z Kielc, zwiększa się też liczba żołnierzy nielegalnie przybywających z Gdyni na pokładzie holownika w ramach akcji wzmacniana siły obronnej składnicy. |
| 1939 | 25 sierpnia, przybycie z kurtuazyjną wizytą w porcie gdańskim, szkolnego okrętu Kriegsmarine "Schleswig - Holstein", zamiast awizowanego wcześniej, lekkiego krążownika "Königsberg", pod pretekstem oddania hołdu poległym w 1914 roku marynarzom z krążownika Magdeburg, pochowanym w Gdańsku. Pierwotnie termin wybuchu wojny określony w "Fall Weiss" (Plan Biały), zakładał atak na Polskę w dniu 26 sierpnia, w ostatniej chwili przesunięty przez Adolfa Hitlera na 1 września. Załoga WST: komendant mjr Henryk Sucharski, zastępca komendanta, dowódca obrony od 2 września kpt. Franciszek Dąbrowski, około 215 żołnierzy i pracowników cywilnych w tym sześciu oficerów. Wyznaczone cele: Obrona terenu WST, przez okres 6 godzin do czasu nadejścia pomocy, następnie został zwiększony czas oporu do 12 godzin. Działania odciążające siły polskie broniące Gdyni i półwyspu Hel. Uzbrojenie: 1 armata polowa kal. 75 mm, 2 działka ppanc (przeciwpancerne) kal. 37 mm, 4 moździerze kal. 81 mm, 42 karabiny maszynowe (6 lekkich, 18 ręcznych i 18 ciężkich), 160 karabinów, 40 pistoletów, 560 granatów ręcznych obronnych i 560 granatów ręcznych zaczepnych. Plany niemieckie zakładały szybkie zajęcie terenu WST, po uprzednim przygotowaniu artyleryjskim "Schleswiga - Holsteina": 4 działa 280 mm, 10 dział 150 mm, 4 działa 88 (jednocześnie mógł prowadzić ogień tylko z części posiadanej artylerii). Podstawowymi jednostkami ataku była Kompania Szturmowa Marynarki wsparta kompanią pionierów, plutonami SS, SA i Policji. Nie licząc załogi okrętu szkolnego, i obsługi jednostek wsparcia, WST była bezpośrednio atakowana przez około 600 ludzi. Ostrzał prowadzony od strony zatoki przez dwa torpedowce był wysoce nieskuteczny. |
| 1939 | 1 wrzesień, o godz. 4,48 ostrzał z artylerii "Schleswiga - Holsteina" rozpoczął niemiecką operację mającą na celu zajęcie terenu WST. Załoga polska odparła dwa szturmy i zadała duże straty przeciwnikowi. Sytuacja przeciwników na Westerplatte była krańcowo różna. Załoga WST w sile wzmocnionej kompanii, składała się z wyselekcjonowanych specjalistów różnych dziedzin. Teren był dobrze przygotowany do stosunkowo krótkiej, ale intensywnej walki, w oparciu o stałe i polowe elementy fortyfikacji. Polacy borykali się z brakiem większej ilości artylerii w tym przeciwlotniczej, oraz braków w zaopatrzeniu (część wyposażenia nie dotarła do składnicy, zatrzymana przez Niemców). Rozwiązanie Korpusu Interwencyjnego który miał przyjść załodze na odsiecz, skazało walkę na przegraną od chwili jej podjęcia. Siły niemieckie posiadały wielokrotnie większy potencjał bojowy, ale dużo do życzenia pozostawiał sposób planowania i dowodzenia. Kiepskie rozpoznanie i złe prowadzenie działań, spowodowały znaczne straty wśród atakujących oddziałów. Jednakże stosunek sił nie pozostawiał złudzeń co do ostatecznego wyniku walki. |
| 1939 | 2 wrzesień, na wskutek miernych rezultatów, dowództwo niemieckie postanowiło wesprzeć oddziały atakujące bombardowaniem lotniczym. Około godz. 17-tej nastąpił nalot blisko pięćdziesięciu samolotów Junkers Ju - 87, które bardzo skutecznie zbombardowały obiekty składnicy. Nalot całkowicie zniszczył wartownię nr V, uszkodził budynek koszarowy, rozbito wszystkie cztery moździerze i dokonano innych rozległych strat. Zginęło co najmniej pięciu polskich żołnierzy, a kilkunastu odniosło rany. Mjr Sucharski na wskutek wstrząsu i napływających meldunków o stratach podejmuje jednoosobowo decyzję o kapitulacji, motywując ją wypełnieniem rozkazu 12 godzinnej walki. Kapitan Dąbrowski przy poparciu innych oficerów, nie zgadza się z decyzją komendanta i bierze na siebie ciężar dowodzenia, kontynuuje ją do kapitulacji, siódmego dnia walki. Niemcy popełniają poważny błąd, przeprowadzając szturm dopiero po upływie dwóch godzin od bombardowania, pozwalając na skonsolidowanie polskiej obrony. Po odparciu ataku, dowództwo niemieckie uznaje, że nalot nie był skuteczny i rezygnuje z dalszego wsparcia powietrznego. |
| 1939 | od 3 do 6 września: trwa obrona Westerplatte, Niemcy prowadzą rozpoznanie, wzmożoną działalność patroli, silny ostrzał artyleryjski, koncentrują siły i przygotowują się do ostatecznego uderzenia. |
| 1939 | 7 wrzesień, w wyniku ostrzału została trafiona i zniszczona wartownia nr II. Po odparciu silnego szturmu jednostek niemieckich, mjr Sucharski podejmuje decyzję kapitulacji na wskutek stanu rannych żołnierzy, szczególnie por. Leona Pająka. Niemcy w uznaniu męstwa polskich żołnierzy proponują honorowe warunki kapitulacji. W czasie walk ginie 15 Polaków , około 40 jest rannych i kontuzjowanych, straty niemieckie są kilkakrotnie wyższe i wynoszą nie mniej niż 50 zabitych i ponad 120 rannych. |
| 1940 | Na Westerplatte powstaje filia Obozu Koncentracyjnego Stuthoff. |
| 1945 | Zajęcie przez Sowietów terenu Westerplatte, bez walki. |
| 1946 | 30 sierpnia w Neapolu umiera mjr Henryk Sucharski. |
| 1946 | Wystawienie krzyża i tablicy pamiątkowej w miejscu wartowni nr V, poświęconej poległym żołnierzom przez współtowarzyszy walki. |
| 1948 | 15 marca śmierć w Krakowie zamordowanego przez UB mjr Mieczysława Słabego, lekarza WST. |
| 1957 | w marcu, I Koleżeński Zjazd Westerplatczyków w Kielcach, a we wrześniu spotkanie na Westerplatte. |
| 1962 | 24 kwietnia umiera w Krakowie kmdr. ppor. Franciszek Dąbrowski zastępca komendanta WST, dowódca obrony od 2 dnia walk. |
| 1962 | usunięcie krzyża z cmentarza i ustawienie czołgu. |
| 1963 | odnalezienie szczątków kaprala Andrzeja Kowalczyka, podczas prac w porcie. |
| 1966 | 9 października odsłonięto pomnik Obrońców Wybrzeża i otwarto nowo zagospodarowany (trwale zniszczony pod względem historycznym) teren Westerplatte. |
| 1967 | Przesunięto o około 80 metrów wartownię nr I, ratując ją przed zniszczeniem. |
| 1967 | Westerplatte odwiedza gen. Charles de Gaulle. |
| 1971 | Sprowadzenie do Polski i pochowanie na Westerplatte urny z prochami majora Henryka Sucharskiego. |
| 1974 | Otwarcie Izby Pamięci Narodowej w wartowni nr I. |
| 1987 | Wizyta na Westerplatte papieża Jana Pawła II i spotkanie z młodzieżą. |
| 1989 | uroczyste obchody 50 - lecia wybuchu II Wojny Światowej, przesunięcie czołgu, renowacja cmentarza. |
| 2002 | Powstanie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Westerplatte. |
| 2003 | Ukazuje się Rozporządzenie Prezydenta RP o "Polu Bitewnym Westerplatte". |