Dnia 28 maja 2014r. w Domu Sąsiedzkim "Gościnna Przystań" Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznej odbyło się posiedzenie Gdańskiej Rady Oświatowej poświęcone projektowi Od szkoły otwratej do szkoły lidera wspólnoty lokalnej.
Tematyka wystąpień:
- Założenia projektu „Od szkoły otwartej do szkoły lidera wspólnoty lokalnej” – Zastępca Prezydenta Miasta Gdańska Ewa Kamińska - zobacz (455.5 KB)
- Realizacja projektu w szkołach. Przykłady propozycji strategii rozwoju – Wydział Rozwoju Społecznego - zobacz (1.06 MB)
- Otwarta szkoła - Gimnazjum nr 10 – Dyrektor szkoły Mariola Paluch - zobacz
- Informacja o projektach uchwał Rady Miasta Gdańska.
- Przygotowanie do podsumowania prac Gdańskiej Rady Oświatowej – Przewodniczący Gdańskiej Rady Oświatowej prof. Edmund Wittbrodt.
Otwierając posiedzenie przewodniczący GRO prof. Edmund Wittbrodt podkreślił, że szkoła może i powinna wpływać na rozwój społeczny. Ważne jest rozpoznanie, jak szkoła oddziałuje na środowisko lokalne i jak środowisko lokalne wpływa na rozwój szkoły.
Pkt. 1. Założenia projektu „Od szkoły otwartej do szkoły lidera wspólnoty lokalnej” – Zastępca Prezydenta Miasta Gdańska Ewa Kamińska
Ideą projektu „Od szkoły otwartej do szkoły lidera wspólnoty lokalnej” było uruchomienie takiego myślenia o szkole w środowisku, które zaowocuje strategiami sprzyjającymi obopólnemu rozwojowi i da szansę szkołom na pełnienie ważnej społecznie funkcji w swoim środowisku. Do projektu zostały zaproszone „małe szkoły”, w których liczba uczniów w ostatnich latach malała, z różnych przyczyn. Wiele z nich pracuje w tak zwanym „trudnym” i wyludniającym się środowisku o niskim kapitale kulturowym i osiąga niskie wyniki z egzaminów zewnętrznych (poniżej średniej Gdańska). Obecnie w projekcie uczestniczy 16 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, 1 zespół szkolno-przedszkolny i 1 zespół kształcenia podstawowego i gimnazjalnego.
„Celem naszego projektu jest utwierdzenie w środowiskach lokalnych szkół – liderów integracji i rozwoju, jako podmiotów:
• realizujących funkcje edukacyjne na poziomie dającym pełne możliwości rozwojowe uczniom uzdolnionym i mającym specjalne potrzeby edukacyjne,
• przygotowujących do kolejnych etapów edukacyjnych młodzież potrafiącą dokonać trafnych wyborów,
• kształcących prospołeczne postawy, aktywność obywatelską i umiejętności pracy zespołowej,
• integrujących działania społeczne i kulturalne organizacji, grup i osób wspólnoty lokalnej,
• dobrze wykorzystujące zasoby lokalowe,
• dbających o zasoby przyrody i materialne w środowisku i o ich rozwój.”
Pierwszym krokiem w realizacji projektu była refleksja nad dotychczasową pracą i próby odpowiedzi na pytania: do czego uczymy i do czego wychowujemy? Pod kątem zasadności podejmowanych działań dla realizacji zakładanych przez szkołę celów, każda zdiagnozowała swoją sytuację i zasoby swojego środowiska lokalnego, przeanalizowała dotychczasową współpracę z partnerami, swój program wychowawczy i poziom wykorzystania zasobów kadrowych. W kolejnym kroku szkoły rozpoczęły prace nad przygotowaniem strategii rozwoju zgodnie z ideą projektu uczestnicząc w warsztacie w Krynicy Morskiej. Doświadczenia z ewaluacji i powstałe podczas warsztatu szkice szkoły rozwinęły pracując z gronem pedagogicznym przy wsparciu pracowników Wydziału Edukacji. W ocenie Zastępcy Prezydenta Miasta Ewy Kamińskiej w porównaniu z pierwotnymi próbami jest to bardzo interesujący materiał, który pokazuje wybrany przez szkoły indywidualny kierunek rozwoju. Koncepcje są odpowiedzią na zdiagnozowane potrzeby i wykorzystują potencjał konkretnego środowiska w sposób bardziej celowy. Obecnie placówki wspierają doradcy metodyczni Ośrodka Kształcenia Ustawicznego Nauczycieli. Do końca roku szkolnego opracowane strategie powinny mieć kształt ostateczny, uzgodniony z partnerami i przyjęty przez radę pedagogiczną do realizacji, z nowym rokiem szkolnym. Ostatnim spotkaniem (aby nie determinowało podjęcia zaplanowanych działań) będzie rozmowa o warunkach organizacyjno-finansowych potrzebnych do wdrożenia strategii.
Idea otwartych szkół, ważnych dla swojego środowiska lokalnego i współpracujących z partnerami dla rozwoju swoich uczniów powinna być realizowana przez wszystkie szkoły małe i duże, jako narzędzie realizacji wymagań stawianych szkołom przez państwo. W gdańskim projekcie uczestniczyły małe szkoły, jako forma pilotażu innego sposobu myślenia o szkole. Szkoły te bardziej niż inne muszą zabiegać o nowych uczniów, często są w jedynym centrum w sowim środowisku i łatwiej im w mniej licznym gronie zaplanować i uzgodnić działania. W kolejnych latach podobnie otwartymi powinny stać się wszystkie gdańskie szkoły.
Jeśli uczestniczące w projekcie szkoły nie osiągną spektakularnych sukcesów, z pewnością zostaną z dobrym doświadczeniem. Kolejne działania będą podejmowały już z innej pozycji, bo proces zmiany się rozpoczął i jest drogą, z której nie powinny zawracać. Jak pokazuje przykład oruński wiele ważnych i potrzebnych działań, które są ponad siły jednej instytucji, czy osoby, można podjąć wspólnie, wspierając się w okresach kryzysu, czy słabości. Ważne jest skupienie ludzi wokół wspólnych wysiłków i celów, nastawionych na poszukanie rozwiązania problemu, czego przykładem jest dom sąsiedzki „Gościnna Przystań”, który nie powstał od razu.
Pkt. 2 Realizacja projektu w szkołach. Przykłady propozycji strategii rozwoju – Wydział Rozwoju Społecznego
Przykład Oruni jest nieco inny niż pozostałe otwarte szkoły, bo tu centrum znajduje się poza szkołą, którą wspiera, i z którą współpracuje, podobnie jak inne placówki w tej dzielnicy. Pokazuje jak ważna jest elastyczność w wykorzystywaniu zasobów lokalnych, które w każdym środowisku są inne. Współdziałanie powinno być naturalne, aby dawało realną szansę uczniom na pełny rozwój, na osiągniecie optymalnego dla nich poziomu.
Szkoła Podstawowa nr 15
prezentująca założenia koncepcji: Angela Dubielska (Wydział Rozwoju Społecznego)
Charakterystyczne dla szkoły jest położenie przy szpitalu Akademii Medycznej i niski odsetek uczniów z rejonu. Ponieważ większość dzieci jest przywożona przez nieopodal pracujących rodziców, placówka nie ma charakteru środowiskowego, a wiec trudno planować działania wspólnie ze środowiskiem lokalnym i na jego rzecz. Dlatego szkoła skoncentrowała się na rozwijaniu i wzbogacaniu oferty zajęć dodatkowych z licznymi partnerami.
Szkoła Podstawowa nr 21 (Biskupia Górka)
prezentująca założenia koncepcji: dyrektor Lidia Lisińska
Położenie szkoły sprawia, że jest ona jedynym ośrodkiem kultury w enklawie niewielkiej zamkniętej społeczności, którą charakteryzuje niski kapitał kulturowy. Do szkoły uczęszczają dzieci z rejonu. W swojej strategii opartej na edukacji teatralnej szkoła wykorzystuje położenie – bliskość Teatru Wybrzeże i powstającego Teatru Szekspirowskiego. Zakłada realizację trzech projektów podczas trzyletniego cyklu stopniowo wtajemniczających uczestników w arkana sztuki teatralnej. Autorzy projektu strategii wykorzystują specyfikę dzieła teatralnego jako syntezy sztuk, proponując różnorodne obszary aktywności: plastycznej, muzycznej, literackiej, słowa i ruchu oraz działania organizacyjne. Zaproponowana koncepcja zakłada włączenie lokalnej społeczności we wspólne tworzenie szkolnego widowiska na różnych etapach. Udział w projekcie był dla szkoły impulsem do lepszego planowania działań, które dotychczas bywały pojedyncze i spontaniczne.
Szkoła Podstawowa nr 40 (św. Wojciech)
prezentująca założenia koncepcji: dyrektor Elżbieta Niewiadomska
Szkoła położona jest na obszarze ograniczonym przez drogi szybkiego ruchu i obwodnicę, a w pobliżu nie ma ośrodków kultury i innych szkół. Dla środowiska szkoła jest jedynym miejscem kultury i rozwoju, dlatego też społeczność ma wobec niej określone oczekiwanie – animacji czasu wolnego. Szkoła przygotowała koncepcję rozwoju opartą na walorach naturalnych, jakie są w jej pobliżu, oraz otwartą na społeczność lokalną – 7 dni w tygodniu. Dla swoich uczniów wykorzystuje potencjał różnorodności kulturowej mieszkańców. Jej przesłaniem jest spędzanie czasu na sportowo. Podejmowane próby realizacji różnorodnych działań na rzecz jej środowiska sprawiają, że jest coraz lepiej postrzegana przez otoczenie.
Szkoła Podstawowa nr 87 w Zespole Kształcenia Podstawowego i Przedszkolnego nr 1 (Wyspa Sobieszewska)
prezentująca założenia koncepcji: dyrektor Elżbieta Głomska
Szkoła położona jest w atrakcyjnym miejscu, na Wyspie Sobieszewskiej. Uczęszczające do niej dzieci, to kolejne pokolenia mieszkańców, na co wskazuje analiza losów absolwentów. Strategia szkoły wykorzystuje ekologiczne walory swojego położenia – bliskość rezerwatów przyrody, np. „Ptasi raj”, ścieżkę dydaktyczną i stację ornitologiczną oraz ośrodek kultury „Wyspa”. Zakłada współpracę z działającymi na terenach rezerwatu partnerami.
Gimnazjum nr 12
prezentująca założenia koncepcji: dyrektor Barbara Kowalińska
Gimnazjum nr 12, choć jest zwykłą placówką rejonową z klasami integracyjnymi, mierzy się z wyzwaniami placówki terapeutycznej. Uczęszcza do niej młodzież z orzeczeniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych i innymi deficytami, np. zagrożona niedostosowaniem społecznym, której nie chcą przyjmować inne szkoły. Największym wyzwaniem szkoły jest zachęcenie uczniów do przyjścia do szkoły i nauki. Strategia rozwoju szkoły koncentruje się na ofercie działań alternatywnych z wykorzystaniem sportowych sukcesów uczniów (tytuł wicemistrza Gdańska w piłce nożnej), nowej infrastruktury (boisko), położenia w pobliżu stadionu PGE Arena i rozpoczętej współpracy z Klubem Lechii Gdańsk. Sport ma być szansą na sukces i sposobem na przygotowanie uczniów do lepszego startu w dorosłość. Misja szkoły: „Przez sport do zdrowia i dorosłości”. Udział w projekcie „otwartych szkół” wpłynął na podniesienie poziomu współ-odpowiedzialności za losy szkoły całej kadry pedagogicznej i uaktywnienie biernych nauczycieli dyplomowanych. Dotychczas tę odpowiedzialność dźwigał głównie dyrektor i nieliczne grono aktywnych pedagogów.
Pkt 3. Otwarta szkoła - Gimnazjum nr 10 – Dyrektor szkoły Mariola Paluch
Prezentacja materiału filmowego o Gimnazjum nr 10. Prezentując rozwój szkoły dyrektor Mariola Paluch podkreśliła, że dla obecnej sytuacji szkoły najważniejsze są dokonania wypracowane wspólnie w okresie ostatnich 16 lat. Obecnie Orunia jest w szczęśliwej sytuacji, bo w 2007 r. dyrektorzy okolicznych szkół postanowili działać wspólnie – razem poszukując rozwiązania swoich problemów założyli stowarzyszenie i zaprosili partnerów. Pierwszym prezesem był Aleksander Nagucki – dyrektor Zespołu Szkół Inżynierii Środowiska CKU. Dyrektorzy wspólnie zaczęli wymieniać się doświadczeniami i tworzyć interdyscyplinarne zespoły wsparcia uczniów.
Pkt 4. Dyskusja i podsumowanie
Przewodniczący GRO prof. Edmund Wittbrodt, rozpoczynając dyskusję, podziękował prelegentom za wystąpienia i pogratulował dyrektorom szkół wypracowanych strategii. Kiedy czyta się informacje o oświacie wydaje się, że każda szkoła ma świadomość swojej roli w środowisku, w którym się znajduje i tak właśnie działa. Trudno sobie wyobrazić, że może być inaczej. Przedstawione koncepcje i droga projektu pokazują jednak trudną drogę, jaką trzeba przejść, aby te działania były celowe i zaistniało, to co wydaje się oczywiste.
• Przed udziałem w projekcie szkoły podejmowały różnorodne działania ze swoimi partnerami, ale często były to incydentalne, pojedyncze inicjatywy, czasami nieco chaotyczne. Udział w projekcie to przede wszystkim zmiana myślenia o rozwoju szkoły na bardziej kompleksowe i świadome nadanie priorytetów w odniesieniu do celów zamierzonych w konkretnej sytuacji.
• Warto upowszechniać ten tryb pracy. Pokazać innym szkołom osiągniętą zmianę i płynące z niej korzyści.
• Analizując działania szkoły na rzecz środowiska, trzeba uwzględnić procentowe zaangażowanie uczestników.
• Działania szkół na rzecz środowiska miasto może wykorzystywać dla budowania Uniwersytetów III wieku i nieformalnej edukacji dorosłych w sposób systemowy.
• Dla sukcesu długofalowych działań na rzecz środowiska ważne jest wsparcie finansowe szkół. Nie można ich realizować wyłącznie w oparciu o działania społeczne i wolontariat, bo to ma swoje granice i niszczy zaufanie zaangażowanych osób.
• W przygotowanych przez szkoły koncepcjach brakuje wskazania pracy na rzecz dorosłych w oparciu o zasoby kadrowe szkoły i realizatorów działań. Dla utrzymania miejsc pracy nauczycieli szkoły powinny szukać w środowisku partnerów do realizacji zaplanowanych zadań dodatkowych, na które będą aplikowali o ośrodki, np. z budżetu miasta dla organizacji pozarządowych.
• Doradcy metodyczni Ośrodka Kształcenia Ustawicznego Nauczycieli uczestniczący w projekcie weszli do szkół oferując wsparcie dyrektorom i radom pedagogicznym w rozwoju kompetencji. OKUN może realizować różnorodne zadania wspierające zgodnie z potrzebami szkół.
• Udział szkół w projekcie, to dopiero początek drogi zmiany. Na tym etapie cechuje ją obudowanie działaniami dodatkowymi, a kluczowe dla rozwoju szkoły jest otwarcie nauczycieli na zmianę i wytrącenie z edukacyjnej rutyny. Jest to warunek konieczny dla odniesienia sukcesu.
• Szkoła Podstawowa nr 65 już od kilku lat jest w procesie budowania partnerstwa na Dolnym Mieście, podobnego jak na Oruni.
• Sposobem na otwartość szkół jest tworzenie zespołów interdyscyplinarnych wokół pojawiającego się problemu.
• Obecnie wszyscy uczymy się współpracy i nikt nie ma gotowej recepty na to, jak miałaby ona wyglądać, choć nam się wydaje „że wiemy”. Jesteśmy w początkowym okresie budowania wspólnot lokalnych. Dlatego przede wszystkim powinniśmy się wspierać, a nie tworzyć działania pozorne i odbijać piłeczkę. Trzeba apelować o otwartość i życzliwość, w duchu wyrozumiałości dla naszej niewiedzy i niegotowości.
• Potrzebne są działania wspierające szkoły ze strony miasta, bo samymi nauczycielami nie da się zbudować współpracy. Dyrektorzy szkół powinni informować radnych o wydarzeniach podejmowanych przez szkoły.
• Prośba do dyrektorów szkół o lekturę załączonych materiałów na temat strategii rozwoju szkół, gdzie znajdą odpowiedź na pytania o trafność wybranych przez nie kierunków i sposobu myślenia o swojej przyszłości.
• Najważniejsze dla szkół biorących udział w projekcie jest uruchomienie myślenia o szkole w sposób całościowy, otwarty i celowy.
Podsumowując dyskusję prof. E. Wittbrodt podkreślił, że szkoła jest kluczowa dla rozwoju lokalnego środowiska, dlatego powinna być aktywna na zewnątrz i współpracować nie tylko z rodzicami oraz władzami lokalnymi. Warto zadać pytanie, kto powinien proponować szkole liderowanie w środowisku i być inicjatorem rozwiązań wspierających? Badania prowadzone w USA pokazują, że wyższe efekty przynosi włączanie w edukację kolejnych pokoleń. To uczy i przybliża ucznia do lepszego funkcjonowania w środowisku.
Pkt 5. Przygotowanie do podsumowania prac Gdańskiej Rady Oświatowej – Przewodniczący Gdańskiej Rady Oświatowej prof. Edmund Wittbrodt
Przewodniczący zapowiedział, że kolejne posiedzenie Rady będzie poświęcone refleksji nad działalnością w mijającej kadencji. Prośba do członków GRO o przygotowanie uwag i sugestii do sprawozdania – które powinny znaleźć się w tym materiale.
Pkt 6. Informacja o projektach uchwał Rady Miasta Gdańska – Ewa Kamińska Zastępca Prezydenta Miasta Gdańska ds. Polityki Społecznej
1. Uchwała porządkująca, dotycząca sieci gdańskich placówek nie wprowadza zasadniczych zmian. Obwód nowej szkoły przy ul. Azaliowej, która zgodnie z założeniami będzie publiczna, zostanie ustalony po jej oddaniu do użytkowania. Zgodnie z wcześniejszą uchwałą zostaje wygaszone Gimnazjum nr 4, a w ZKPiG 4 będzie tylko szkoła podstawowa.
2. Uchwała dotycząca odpłatności za pobyt dziecka w przedszkolu jest porządkująca, bo zgodnie z aktem wyższego rzędu ta odpłatność już została wprowadzona.
Losy szkoły przy ul. Azaliowej – zgodnie z informacją z gdańskiej prokuratury, postępowanie dobiega końca. Szkołę poprowadzi podmiot, który wygrał konkurs. Obecnie na liście chętnych jest ponad 490 dzieci, a swoje aplikacje do pracy zgłosiło około 600 nauczycieli o różnym poziomie awansu zawodowego.
Pkt 7. Sprawy bieżące i wolne wnioski
• 2 czerwca br. zainauguruje swoją działalność Pomorska Rada Oświatowa, powołana przez Marszałka Województwa Pomorskiego.
• Protokół z posiedzenia przesyłany członkom GRO drogą elektroniczną przed następnym posiedzeniem. Wstępną koncepcję sprawdzania z prac rady przygotuje K. Gęba i prześle w ciągu 2 tygodni.
• Następne posiedzenia Gdańskiej Rady Oświatowej zaplanowano:
o 25 czerwca 2014r. – przygotowanie do podsumowania prac rady i przyjęcie sprawozdania.
o 18 września 2014r. – uroczyste zakończenie z udziałem przedstawicieli władz powołujących radę. Przekazanie wniosków z prac.
