Tematem przewodnim posiedzenia w dniu 20 czerwca 2012 roku była metodologia ewaluacji zewnętrznej w ramach nadzoru pedagogicznego oraz prezentacja wyników badania poświęconego zarządzaniu ścieżkami edukacji w Europie, w którym uczestniczyły gdańskie szkoły.
Przed rozpoczęciem posiedzenia Przewodniczący Rady Miasta Gdańska Bogdan Oleszek złożył podziękowania Elżbiecie Lamparskiej za szczególne zaangażowanie w pracę na rzecz gdańskiej oświaty. W związku z przejściem na emeryturę Elżbieta Lamparska po 4 latach przestała pełnić funkcję członka Gdańskiej Rady Oświatowej jako przedstawiciel Marszałka Województwa Pomorskiego. Zastąpiła ją Dorota Granoszewska-Babiańska – Kierownik Referatu Projektów i Programów Rozwojowych.
W pierwszej części dr Jerzy Wiśniewski z Kuratorium Oświaty w Gdańsku przedstawił nową formułę sprawowania nadzoru pedagogicznego i odniósł się do problemów związanych z wykorzystaniem wyników ewaluacji zewnętrznej w projektowaniu lokalnej polityki oświatowej. Wprowadzona rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku zmiana to jednoznaczne określenie 17 standardów wymagań jakie powinna spełniać polska szkoła i wprowadzenie zasady triangulacji źródeł, zgodnie z którą ocena pracy szkoły odbywa się na podstawie opinii zarówno kadry nauczycielskiej i dyrektora, jak i uczniów oraz ich rodziców.
Standardy wymagań zostały pogrupowane w 4 głównych obszarach:
- efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;
- procesy zachodzące w szkole lub placówce;
- funkcjonowanie szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów;
- zarządzanie szkołą lub placówką.
Zadaniem wizytatorów z kuratoriów oświaty jest analiza sytuacji szkoły w wybranym obszarze i ocena poziomu spełniania stawianych przez państwo wymagań od poziomu A (bardzo wysoki) do E (niski), przy czym poziomy B (wysoki) i D (podstawowy). Ewaluacja zewnętrzna jest dokonywana z uwzględnieniem opinii 3 grup uczestników procesu edukacji: nauczycieli, rodziców, uczniów za pomocą ankiet, wywiadów, obserwacji i badania dokumentacji, odpowiednio:
- Ankiety: uczniowie, nauczyciele, rodzice;
- Wywiady: dyrektor, przedstawiciele uczniów, przedstawiciele rodziców, nauczyciele, pracownicy niepedagogiczni, lokalni partnerzy i władze samorządowe;
- Obserwacje: lekcji, szkoły i boiska oraz najbliższego otoczenia, zajęć pozalekcyjnych,
- Badanie dokumentacji.
Proces ewaluacji zewnętrznej kończy spotkanie z radą pedagogiczną, podczas której zespół wypracowuje kierunki zmian, jakie powinny zajść w palcówce. Zebrane w formie raportu informacje są udostępniane w pierwszej kolejności kadrze szkolnej, organowi prowadzącemu i umieszczane w serwisie internetowym www.npseo.pl do publicznej wiadomości. Raport stanowi opis sytuacji w jakiej znajduje się szkoła. Nie zawiera jednak opisu obszarów, które należy zmienić ani wskazówek/rekomendacji dla organów prowadzących. Odnosząc się do zarzutów niskiej przydatności raportów z ewaluacji do projektowania lokalnych rozwiązań systemowych dr Wiśniewski poinformował zebranych o trwających obecnie pracach nad wprowadzeniem modyfikacji nowego nadzoru, które być może uwzględnią konieczność zamieszczania rekomendacji zmian. Wskazówki dla podejmowania analiz przez samorządy proponuje w swoim artykule prof. dr hab. Aleksander Noworól z Uniwersytetu Jagiellońskiego „Jak czytać raport z ewaluacji zewnętrznej szkoły lub placówki oświatowej?”
W drugiej części spotkania prof. Piotr Błędowski wraz z zespołem specjalistów z zakresu polityki społecznej ze Szkoły Głównej Handlowej zaprezentował wyniki badania z udziałem gdańskich placówek oświatowych „Zarządzanie ścieżkami edukacji w Europie. Dostęp, uczestnictwo i znaczenie edukacji dla młodych ludzi w europejskich społeczeństwach opartych na wiedzy”. Badanie zostało przeprowadzone w 3 miastach: Lublinie, Warszawie, Gdańsku, wybranych na podstawie informacji o stanie edukacji, ze względu na wskaźniki bezrobocia. Badaniu poddano uwarunkowania wyboru drogi edukacji zawodowej uczniów gimnazjów o niższym kapitale kulturowym, pochodzących z rodzin o niskiej stopie materialnej, z uwzględnieniem wpływu środowiska na ten wybór. W badaniu uczestniczyły gdańskie gimnazja, które pracują z młodzieżą ze środowisk defaworyzowanych nr: 5 (ZKPiG 5), 10, 13 (ZSOiZ nr 1), 16 (ZKPiG 12), 17 (ZKPiG 13), 19. Wśród uczniów, rodziców i dyrektorów szkół zrealizowano badania ankietowe, a w jednej szkole wywiady indywidualne z przedstawicielami wszystkich grup oraz przedstawicielami współpracującego środowiska i absolwentami. Na podstawie opinii uzyskanych od dyrektorów gdańskie szkoły charakteryzuje:
- stosunkowo wysoka dostępność specjalistów (psycholog, pedagog, pielęgniarka i inni), choć w Polsce ogólnie ta dostępność jest wielokrotnie niższa niż w innych krajach biorących udział w badaniu,
- uczniowie są w stosunkowo lepszej sytuacji niż w pozostałych miastach, ze względu na mało liczne szkoły i małą liczbę uczniów przypadających na nauczyciela,
- więcej szkół, do których uczęszczają dzieci oceniane jako zdolne niż w pozostałych miastach biorących udział w badaniu, co może też świadczyć o częstszym dostrzeganiu szczególnie uzdolnionych uczniów w gdańskich szkołach,
- nauczyciele poświęcają dużo uwagi uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
a dyrektorzy deklarują również jednakowy sposób wsparcia dla wszystkich uczniów.
Wnioski z 3 pogłębionych studiów przypadku, zrealizowanych w 3 różnych miastach:
- Dla zdecydowanej większości uczniów, rodziców i nauczycieli edukacja ma głównie wymiar pragmatyczny. Jest ściśle związana z przydatnością dla zatrudnienia i kariery zawodowej.
- Nauczyciele koncentrują się na integracji klasy i nadrabianiu braków edukacyjnych wynikających z niskiego kapitału kulturowego rodziny.
- Najczęściej uczniowie, dokonując wyborów dalszej ścieżki edukacyjnej, opierają się na opiniach rodziców i znajomych kolegów, koleżanek.
- Wszystkie grupy biorące udział w badaniu podkreślają duży wpływ rodziców na podejmowanie decyzji, mimo iż oni sami twierdzą, że nie mają wystarczającej wiedzy na temat rynku pracy i tego jaki zawód/ umiejętności mogą być na nim potrzebne.
- Kluczowe znaczenie dla postrzegania edukacji i jej roli w kształtowaniu się przebiegu życia i możliwości osiągnięcia sukcesu ma środowisko rodzinne, nie zaś indywidualne zdolności czy predyspozycje.
- Duże znaczenie dla wyborów drogi życiowej ma bierna postawa uczniów, którą charakteryzuje brak aspiracji i planów na przyszłość oraz brak motywacji do podejmowania wysiłku. Zdaniem nauczycieli, uczniom „nie chce się” nic robić, w tym uczyć. Dlatego wybór szkoły jest podyktowany „niechęcią do uczenia się”, a nie rozeznaniem sytuacji na rynku pracy czy analizą własnych predyspozycji czy możliwości.
Podczas posiedzenia członkowie GRO pozytywnie zaopiniowali 2 projekty uchwał Rady Miasta Gdańska:
- w sprawie ustalenia planu sieci szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży oraz szkół specjalnych na terenie Miasta Gdańska (druk 583),
- w sprawie ustalenia na rok szkolny 2012/2013 planu sieci publicznych przedszkoli
i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez Gminę Miasta Gdańska (druk 584).
Na zakończenie Zastępca Prezydenta Miasta Gdańska Ewa Kamińskapoinformowała zebranych o zakończeniu I etap projektu „Otwarta Szkoła”, w którym uczestniczy 26 gdańskich szkół. Biorące udział w projekcie placówki wypracowują indywidualne modele współpracy z otaczającym je środowiskiem lokalnym. Spotkania z przedstawicielami szkoły i jej środowiska przynoszą cenne inspiracje do wspólnego podejmowania działań na rzecz wzajemnego rozwoju dla dobra uczniów. Prof. Piotr Błędowski podkreślił, ze siłą szkoły jest to w jakim stopniu identyfikują się z nią nauczyciele i w jakim szkoła identyfikuje się z lokalnym środowiskiem poprzez współpracę z organizacjami działającymi wokół niej. Dobra współpraca szkoły ze środowiskiem i otwarte zarządzanie przynosi efekt synergiczny, powiększając znacząco kapitał społeczny.
Kolejne posiedzenie Gdańskiej Rady Oświatowej zaplanowano na 20 września br. w Biurze Rady Miasta Gdańska.
