Reprezentacja merytoryczna

Badania nad udziałem kobiet w polityce w ujęciu merytorycznym skłaniają do zadania dwóch podstawowych pytań: czy kobiety w polityce mogą coś zmienić, oraz: czy kobiety reprezentują kobiety? Ustalenia nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Część badań potwierdza, że obecność kobiet prowadzi do zmian legislacyjnych uwzględniających kobiece potrzeby¹, inne wskazują jednak na małe lub żadne różnice w zachowaniach kobiet i mężczyzn w polityce². Taką różnorodność ocen często przypisuje się faktowi, że kobiety stanowią mniejszość we wszystkich wybieralnych zgromadzeniach. Zgodnie z teorią masy krytycznej Drude Dahlerup³, wpływ kobiet jest mało prawdopodobny, dopóki ich liczba od kilku symbolicznych jednostek nie wzrośnie do znaczącej mniejszości, tzw. „masy krytycznej” w ciałach ustawodawczych i wykonawczych na poziomie 30%. Tak więc istota wpływu kobiet na politykę zależy od ich liczby w gremiach decyzyjnych oraz roli, jaką w nich pełnią. Badania Donleya T. Studlara i Iana McAllistera wskazują, że „masa krytyczna” nie przekłada się na pozycję i siłę legislacyjną kobiet, tylko bowiem w nielicznych aspektach kobiety jednoczą się – dotyczy to problematyki aborcji, opieki nad dziećmi i praw kobiet⁴. Autorzy konstatują, iż niezwykle rzadko wpływają projekty ustaw redagowane przez same kobiety, a w wolnym głosowaniu zazwyczaj podlegają one wpływom partyjnym, „głos kobiet (zwłaszcza feministek) stłumiony jest przez ryk partyjnej maszyny”⁵. W Polsce dobrym przykładem jest debata polityczna z 2015 roku, która toczyła się wokół ratyfikacji Konwencji Rady Europy o Zapobieganiu i Zwalczaniu Przemocy Wobec Kobiet i Przemocy Domowej⁶., Poparcie ratyfikacji tej konwencji zależało od przynależności do partii politycznej, a nie od płci głosujących. Wśród reprezentantek konserwatywnego, prawicowego ugrupowania Prawo i Sprawiedliwość żadna z 21 posłanek⁷ nie poparła wniosku o ratyfikację konwencji. Przynależność partyjna i ideologia przeważyły. Chociaż niektóre ideologie partyjne mogą oferować większe możliwości realizacji kwestii polityki kobiecej⁸, perspektywy sukcesu zależą często od aspektów klimatu politycznego, w tym globalnych i lokalnych trendów oraz/lub obecności ścisłych grup kobiecych wewnątrz partii oraz mechanizmów polityki kobiecej. Jednocześnie potencjał działania na rzecz kobiet niekoniecznie jest jednakowy we wszystkich ciałach legislacyjnych. Na przykład: podczas gdy kobiety tworzą małe mniejszości w izbach ustawodawczych, mogą tworzyć większe mniejszości w przedstawicielstwach partyjnych lub komisjach sejmowych, gdzie są w stanie wywierać większy wpływ na kształtowanie polityki. Należy zauważyć, że kwestie kobiece mogą być i są również lobbowane przez mężczyzn. Z badań autorki⁹ wynika, że siła legislacyjna względem wydłużenia urlopu rodzicielskiego dla mężczyzn pochodziła od młodych ojców, członków klubu parlamentarnego Platformy Obywatelskiej.

Autor: Barbara Kijewska

Doktor nauk politycznych, Uniwersytet Gdański