Co w pękniętej i trudnej biografii Przybyszewskiej oraz splecionych z nią modernistycznych tekstach (nasyconych władzą, erotyką, wiwisekcją stanów skrajnych czy relacjami z maszynami) sprawia, że rezonują one z językami współczesności? Jaka jest w tym rola performatywnego i straceńczego projektu życia Przybyszewskiej? Czy pisarka, do śmierci niepogodzona z Gdańskiem, który był dla niej jednocześnie miejscem kreacji rewolucyjnych i fikcyjnych światów, radykalnego odwrócenia się od tu i teraz w stronę tam i wtedy, może być przez to miasto i jego symboliczną pamięć na nowo odpomniana oraz stać się jego uobecnionym mitem?
Zapytamy zatem o ikoniczność Stanisławy Przybyszewskiej dla współczesności. Bezkompromisowa artystka zdaje się stawać możliwym symbolem naszych czasów: radząca sobie (lub nie) z traumą, kobieta w spektrum i „bez płci”, uzależniona i nieprzystosowana do drobnomieszczańskich wymogów, specyficznie uduchowiona – z uporem nie da się wepchnąć w jakąkolwiek „normę” ani formę upamiętnienia.
STANISŁAWA PRZYBYSZEWSKA – polska dramatopisarka i powieściopisarka, córka Stanisława Przybyszewskiego i Anieli Pająkówny. Od 1923 r. aż do śmierci mieszkała w Gdańsku. Autorka dramatów (Sprawy Dantona) i próz (zebranych w m.in. tomach Cyrograf na własnej skórze „Twórczość Gerarda Gasztowta”, „Wybraniec losu” oraz opublikowanej w lutym 2024 r. w wydawnictwie słowo/obraz terytoria - „Paspihae”).
W rozmowie wezmą udział:
dr Anna Kaszuba-Dębska – malarka i pisarka, autorka filmów animowanych, ilustratorka i graficzka. Autorka instalacji artystycznych w przestrzeniach miejskich, takich jak Projekt Szpilki oraz Emeryty. Swoje prace wystawiała w Polsce i zagranicą, m.in. w Chicago, Norymberdze i Tajpej. Autorka biografii: „Kobiety i Schulz”, „Bruno. Epoka genialna”
nominowanej do Nagrody Angelus oraz wnikliwej biografii „Przybyszewska / Pająkówna Głuchy krzyk” nagrodzonej nagrodą literacką KMLU Krakowa Miasta Literatury UNESCO.
prof. dr hab. Ewa Graczyk – Literaturoznawczyni feministyczna i działaczka społeczna, profesora na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka czterech książek autorskich, między innymi „Ćma. O Stanisławie Przybyszewskiej” (1994) oraz „Przed wybuchem wstrząsnąć” (O Witoldzie Gombrowiczu, 2004), obecnie pracuje nad kolejną, o aktywistkach organizujących opór społeczny i narodowy na ziemiach polskich po Powstaniu Styczniowym. Działaczka trójmiejskich grup kobiecych, współzałożycielka koła naukowego gender, które działało na UG od początku lat dwutysięcznych: wyszło z niego wiele aktywistek i aktywistów ruchów feministycznych, queerowych i antydyskryminacyjnych. Koło Genderowe UG zainicjowało i organizowało trójmiejskie MANIF-y. Członkinii Tolerado, Stowarzyszenia na rzecz osób LGBT.
dr hab. Marcin Czerwiński – nauczyciel akademicki (UWr), literaturoznawca, redaktor, poeta, reżyser, performer. Autor książek o literaturze: Smutek labiryntu (Universitas, 2013), Maszyna przecząca (Universitas, 2014) i nowo wydanej Uskok. O Stanisławie Przybyszewskiej i innych (słowo/ obraz terytoria, 2023), jak też książki poetyckiej Miniaturzyści esperanto (papierwdole, 2020, nagroda Iłłakowiczówny). Założyciel i przez 20 lat szef wydawnictwa oraz czasopisma „Rita Baum”. Od roku 2009 reżyseruje spektakle pod hasłem „ciemnia” i prowadzi stronę plazaciemnia.pl (Fundacja Plaża i Ciemnia). Jego projekt teatralny pt. „Stascha, czyli płomień w oddechu” poświęcony został Stanisławie Przybyszewskiej.
Mateusz Górniak – dramaturg, prozaik, redaktor „Stonera Polskiego” i krytyk filmowy. Autor „Dwóch powieści ruchu” i „Trash Story”, które znalazło się w finale NIKE oraz było nominowane do nagrody Gdyni i Conrada. Publikował m.in. w KINIE, Final Girls, Dwutygodniku, Małym Formacie, Miesięczniku ZNAK i Dialogu Puzyny. W teatrze, wraz z Grzegorzem Jaremką, zrealizował Przemianę (Nowy Teatr w Warszawie, 2023) i Wertera (Teatr Polski w Bydgoszczy, 2023). W sezonie 2023/24 odbywa rezydencję dramaturgiczną w warszawskim Nowym Teatrze, dla którego adaptuje na blogu polski kontent z YouTube.
Mateusz Górniak odpowiada również za dramaturgię tekstu „Pasiphae” - wydanej po raz pierwszy przez wydawnictwo słowo/obraz terytoria, nieukończonej powieści Stanisławy Przybyszewskiej, który już 23 marca zostanie przedstawiony przy Długiej 35.
Barbara Piórkowska – pisarka, poetka, kierowniczka literacka Teatru Gdynia Główna, felietonistka portalu miastoliteratury.com. Autorka powieści „Szklanka na pająki” (2010/2018), esejów o przestrzeni miasta „Utkanki” (2014), powieści „Kraboszki” (2020) i „Gaja. Historia prawdziwa” (2023) oraz czterech tomów poetyckich, w tym ostatniego pt. „Syberia” (2016). Współtwórczyni show poetyckich i literacko-obrzędowych (ostatnio „Dziady. Rytuał literacki” 2023). W 2022 roku według „Kraboszek” powstał spektakl „Rodzanice” (Teatr Gdynia Główna, Akademia Głosów Tradycji, reż. Ewa Ignaczak).
