Protest, bunt, sprzeciw. W polskiej historii najnowszej nie brakowało okoliczności do manifestowania oporu wobec sytuacji politycznej, społecznej czy gospodarczej. Choć charakter i skala protestów zmieniały się na przestrzeni dekad, to zwykle wykształcały one własny język i sferę wizualną.
Celem konferencji jest przyjrzenie się ikonografii protestów na przestrzeni ostatnich dwustu lat. Pragniemy zwrócić uwagę nie tylko na wizualną stronę poszczególnych protestów, ale również rozpoznać, w jaki sposób ich specyfika determinowała wybór określonych środków plastycznych. Chcemy prześledzić, jak zmieniała się ikonosfera oporu, a także jakie motywy i symbole są w niej powtarzalne i adaptowane do nowych celów.
Każde z wystąpień trwa 15 minut.
Program wydarzenia:
5/12 CZW 8.30—9.30
Rejestracja uczestników
/ przed biblioteką (1 piętro)
5/12 CZW 9.30—10.00
Otwarcie konferencji
Basil Kerski, dyrektor ECS
dr Przemysław Ruchlewski, zastępca dyrektora ECS ds. naukowych i zbiorów
/ biblioteka (1 piętro)
5/12 CZW 10.00—11.30
panel 1 | Językiem sztuki
Anna Budzałek, Muzeum Narodowe w Krakowie | I Grupa Krakowska – sztuka krytyczna w dwudziestoleciu międzywojennym
dr Artur Tanikowski, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Akademia WIT w Warszawie | Emblematy traumy, maski zniewolenia. O ikonografii Marca ’68
dr Anna Rudek-Śmiechowska, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA | Ostrą kreską. Sprzeciw w twórczości polskich ilustratorów działających w USA w XX wieku
dr Jacek Bielak, Uniwersytet Gdański | Pomnik Poległych Stoczniowców 1970 – monument upamiętnienia pomordowanych, znak pojednania ponad podziałami czy zwycięski symbol Sierpnia ‘80?
dr Witold Kanicki, Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu | Ujemne bunty: estetyka negatywu w ikonografii protestu
5/12 CZW 11.30—12.30
panel 2 | Artefakty pamięci
dr Przemysław Kaniecki, Uniwersytet Warszawski, Muzeum POLIN | Pogranicza protestu. Zbieranie artefaktów doby Marca ‘68 jako akt niezgody
Iwona Kwiatkowska, Europejskie Centrum Solidarności | Balonami w stan wojenny. Akcja solidarnościowa Komitetu Wolnych Balonów dla Polski
Maria Duffek-Bartoszewska, Wytwórnia Filmów Fabularnych we Wrocławiu | Kurtka Zbyszka Cybulskiego
5/12 CZW 12.45—14.15
panel 3 | Słowem i obrazem
dr hab. Konrad Knoch, Europejskie Centrum Solidarności, Uniwersytet Gdański | Wizualna narracja protestu w prasie drugiego obiegu w PRL
dr Gábor Danyi, Uniwersytet w Segedynie, Europejska Sieć Pamięć i Solidarność | Symbole sprzeciwu w rozjazdach: polskie materiały w węgierskim drugim obiegu lat 80. XX wieku
Katarzyna Szychta-Mielewczyk, Uniwersytet Gdański | Antybohaterzy. Sposoby prezentowania przedstawicieli władzy komunistycznej na podziemnych drukach z lat 80. XX wieku
Julia Golachowska, Uniwersytet Jagielloński | Polityka pamięci w znaczkach pocztowych Solidarności
Jerzy Klimczak, Europejskie Centrum Solidarności | Bezkrwawy wyraz walki – stan wojenny w optyce twórców poczty podziemnej Solidarności
5/12 CZW 15.15—17.00
panel 4 | W obiektywie
Adam Lajdenfrost, Narodowe Archiwum Cyfrowe | Międzywojenne protesty w obiektywie fotoreporterów „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”
Arkadiusz Bilecki, Europejskie Centrum Solidarności, Uniwersytet Gdański | Lech Wałęsa płacze. Rekonstrukcja i kreacja strajku sierpniowego w filmie „Dagar i Gdansk” (1981)
Jacek Borzych, Video Studio Gdańsk | Stan wojenny i protesty uliczne 1981–1989 w zbiorach Video Studio Gdańsk
dr Andrzej Jerie, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” | Film dokumentalny jako narzędzie kształtowania pamięci zbiorowej na przykładzie „Bitwy wrocławskiej” w reż. Beaty Januchty
Aleksandra Sołtysik, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk | Postprotest. Jak fotografowanie staje się formą uczestnictwa w proteście
dr hab. Maciej Kowalewski, prof. US, Uniwersytet Szczeciński; dr Izabela Kujawa, Uniwersytet Szczeciński; dr Jennifer Ramme, Uniwersytet w Grazu; Dorota Jaśkiewicz, Uniwersytet Szczeciński | Kłopoty z (cyfrową) ikonografią protestu
5/12 CZW 17.15—18.15
dyskusja panelowa | Rewolucja obrazem / rewolucja w obrazie
6/12 PT 9.30—11.00
panel 5 | Narzędzie zmiany?
dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk, Instytut Slawistyki PAN | Czy ikonografia oporu musi być rewolucyjna?
dr hab. Filip Lipiński, prof. UAM, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | Make America Great Again? Ikonografia sprzeciwu wobec rządów Donalda Trumpa (2016–2024)
dr Magdalena Staręga, Europejskie Centrum Solidarności / Uniwersytet Gdański | Pomiędzy sprzeciwem a rezygnacją. Reakcje artystów wobec wyburzania Stoczni Gdańskiej
dr Piotr Kowzan, Uniwersytet Gdański; dr Aleksandra Hołubowicz, Uniwersytet w Hradcu Králové | Rezonans i rewolucja: śpiew zbiorowy jako narzędzie integracji ruchu społecznego
dr Anna Radiukiewicz, Instytut Filozofii i Socjologii PAN | Wizualna komunikacja protestów przeciwko obostrzeniom pandemicznym – obraz rzeczywistości społecznej Marszu o Wolność
6/12 PT 11.00—12.00
panel 6 | O prawa kobiet
Radosław Nawojski, Uniwersytet Jagielloński | Wizualne emanacje sprzeciwu w ramach walki o prawa reprodukcyjne w Polsce
dr Przemysław Zawrotny, Uniwersytet Warszawski | Komiks i prawo aborcyjne w Polsce – poetyka wizualnego protestu
dr Magdalena Muszel, Uniwersytet Gdański | Czarne protesty kobiet w Wielkiej Brytanii – wizualny język sprzeciwu w transnarodowym kontekście
6/12 PT 12.30—13.45
panel 7 | Kontrkultura
dr Jennifer Ramme, Uniwersytet w Grazu | Intersekcjonalny sprzeciw w dokumentacjach kontrkultury
dr Mateusz Flont, Politechnika Koszalińska | „Mój kraj jest moim gettem”. Obraz buntu zachowany na fotografiach, w komiksach i rysunkach publikowanych w polskiej prasie alternatywnej lat 80. i 90. XX wieku
Maciej Wójcik, Uniwersytet Szczeciński | Anarchistyczne wlepy. Uliczne naklejki jako źródło wiedzy na temat współczesnych i dawnych środowisk anarchistycznych
dr hab. Andrzej Laskowski, prof. UEK, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie | Protest na przełomie. Akcja Tama tamie! i jej oprawa plastyczna
6/12 PT 13.45—15.00
panel 8 | Wizualność sprzeciwu w procesie
dr Jacek Kołtan, Europejskie Centrum Solidarności, Pomorska Szkoła Wyższa | Solidarność jako pojęcie walki. Wizualne reprezentacje idei między totalnością a różnorodnością
dr hab. Radosław Kossakowski, Uniwersytet Gdański | „Good night left side” – performatyka sprzeciwu wobec lewicowych wartości w środowisku kibiców piłkarskich
dr Grzegorz Piotrowski, Europejskie Centrum Solidarności, Uniwersytet Gdański | Wizualność protestów – przekraczanie granic ideologicznych i geograficznych
Emilia Jeziorowska, Uniwersytet Wrocławski | Praktyki wystawiennicze i strategie kuratorskie wokół sztuki protestów w Polsce
6/12 PT 15.00
Zakończenie konferencji
