– Mamy nadzieję, że ta wystawa pozwoli odwiedzającym odkryć, jak dawniej projektowano wnętrza, dbając o każdy, nawet najmniejszy detal. Po raz pierwszy, dzięki współpracy z Bohdanem Polonisem, prezentujemy wyjątkowe przykłady dawnych okuć, które opowiadają o funkcjonalności i estetyce minionych epok – mówi dr Katarzyna Darecka, kuratorka wystawy z Muzeum Gdańska. – W zrozumieniu historii tych przedmiotów pomogą także oryginalne, wielojęzyczne katalogi okuć z początku XX wieku, oferujące wybór, którego nie powstydziłyby się współczesne markety budowlane.
Wystawa będzie otwarta dla publiczności do 12 stycznia 2025 roku, z wyjątkiem dni świątecznych, poniedziałków oraz wtorków. Szczegółowe informacje oraz ceny biletów znajdują się na stronie internetowej Muzeum Gdańska.
Od rzemiosła do masowej produkcji
W przeszłości okucia okienne i drzwiowe, takie jak zawiasy, zamki, szyldy czy gałki, wytwarzano ręcznie techniką kowalską i ślusarską, głównie ze stali. W XIX wieku, w odpowiedzi na rozwój konstrukcji okiennych i potrzebę minimalizacji utraty ciepła, zaczęto stosować zawiasy czopowe oraz zasuwnice i zawrotnice z ozdobnymi klamkami. Pojawiły się również nowe systemy otwierania okien, umożliwiające ich lepsze dopasowanie do warunków użytkowych.
Produkcja maszynowa stopniowo zastępowała ręczne rzemiosło. Powszechne stały się wyroby z mosiądzu, cynku, żeliwa czy brązu, często galwanizowane, oksydowane lub niklowane, co nadawało im estetyki i trwałości. Reklamowano je w katalogach specjalistycznych firm, oferujących bogaty asortyment okuć, kapiteli czy elementów dekoracyjnych.
– Jedną z technik produkcji była metoda odlewania w skrzynkach formierskich, gdzie modele odlewanych przedmiotów odciskano w specjalnym piasku, a następnie zalewano ciekłym metalem – tłumaczy Remigiusz Pacer, kierownik Kuźni Wodnej w Oliwie i współkurator wystawy. – Inną, bardziej precyzyjną metodą było odlewanie na wosk tracony, stosowane do bardziej skomplikowanych zdobień. Gotowe odlewy poddawano obróbce cyzelierskiej i oksydowaniu, co podnosiło zarówno ich estetykę, jak i odporność na korozję.
Nie tylko wystawa, ale i publikacja
Wystawie towarzyszy premiera książki dr Katarzyny Dareckiej „Drzwi i wrota w Gdańsku”, która ukazała się 14 listopada br. Ta licząca ponad 450 stron publikacja szczegółowo omawia historię gdańskiej stolarki drzwiowej od średniowiecza do współczesności. Książkę można nabyć w kasie Domu Uphagena w cenie 119 zł.
Wydanie książki wsparły finansowo firma odzieżowa LPP S.A. z Gdańska oraz producent okien Ortis, producent okien.
Klamki, zamki, kolumienki. Wernisaż wystawy
- Kiedy: 23 listopada 2024 (sobota), godz. 12.00
- Miejsce: Dom Uphagena, Długa 12
- Ceny biletów: wstęp wolny
Wernisaż wystawy zabytkowych okuć i detali okiennych oraz drzwiowych ze zbioru Bohdana Polonisa, producenta, kolekcjonera i pasjonata dawnej stolarki okiennej oraz drzwiowej. Ekspozycja będzie czynna do 12 stycznia 2025 roku.
Klamki, zamki, kolumienki. Zwiedzanie wystawy
- Kiedy: 24 listopada 2024 (niedziela) - 12 stycznia 2025 (niedziela)
- Miejsce: Dom Uphagena, Długa 12
- Ceny biletów: 25 zł (normalny), 16 zł (ulgowy)
- Wstęp wolny: Karta Mieszkańca
- Nieczynne: poniedziałki, wtorki / dni świąteczne
- Godziny otwarcia: muzeumgdansk.pl
