Obrazy jednego z najważniejszych współczesnych artystów ukraińskich już od 6 grudnia 2024 r. będzie można zobaczyć na wystawie czasowej w głównej siedzibie Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Malarstwo Ivana Marchuka to wachlarz stylów artystycznych, od prymitywizmu po realizm, hiperrealizm, abstrakcjonizm, ekspresjonizm abstrakcyjny, surrealizm i surrealizm abstrakcyjny, przepuszczonych przez pryzmat unikalnego światopoglądu artysty. Jego obrazy odzwierciedlają najgłębsze wstrząsy współczesności, poruszając tematy od zawsze związane z ludzką egzystencją: pokoju i szczęścia, dobra i zła, życia, śmierci i miłości. Na nadchodzącej wystawie w Spichlerzach na Ołowiance publiczność będzie mogła zobaczyć blisko 40 prac Ivana Marchuka, pochodzących z różnych okresów twórczości artysty, od lat siedemdziesiątych XX w. aż po ostatnią dekadę. Ekspozycja powstaje we współpracy z Konsulatem Ukrainy w Gdańsku z okazji obchodów 30-lecia jego działalności.
Ivan Marchuk (ur. 12.05.1936 r., Moskalówka, obwód tarnopolski, obecnie Ukraina) jest uznawany za jednego z najwybitniejszych współczesnych artystów ukraińskich. Od najmłodszych lat interesował się malarstwem. Pomimo braku profesjonalnych materiałów malarskich udawało mu się tworzyć sztukę z użyciem naturalnych pigmentów pozyskiwanych z kwiatów, traw, owoców. Studia artystyczne odbył w Szkole Sztuk Dekoracyjnych i Stosowanych im. Iwana Trusza we Lwowie. Na początku lat siedemdziesiątych wynalazł autorską technikę malarską zwaną plątanizmem (od słów „splatać”, „przeplatać”), dzięki której tworzył hiperrealistyczne w wyrazie pejzaże. Już w 1979 r., na pierwszej wystawie ukraińskich nonkonformistów w Londynie, osobisty biograf Pabla Picassa, Roland Penrose, zwrócił uwagę na jego wyjątkowy styl. Ze względu na nowatorskie podejście do sztuki, odbiegające od oficjalnie promowanej stylistyki socrealizmu, artysta był prześladowany przez władze ZSRR i został pozbawiony prawa do udziału w wystawach, odmówiono mu też członkostwa w Związku Artystów ZSRR. W latach 1988–2001 przebywał na emigracji (Australia, Kanada, USA). Jego twórczość składa się z piętnastu cykli, od hiperrealistycznych pejzaży i portretów, po kompozycje abstrakcyjne: „Nowe ekspresje”, „Kolorowe preludia”, „Sny płyną z brzegów” i surrealistyczne: „Głos mojej duszy”, „Spojrzenie w nieskończoność”. Każdy z nich prezentuje inne oblicze twórcy – ekspresjonisty i hiperrealisty, przedstawiciela ukraińskiej awangardy i modernistycznego monumentalizmu, nowatora i surrealisty. Obrazy Ivana Marchuka znajdują się w kolekcjach muzealnych i prywatnych na całym świecie, publiczność mogła je również poznać na około 200 wystawach monograficznych i ponad 100 zbiorowych. Artysta był wielokrotnie odznaczany w Ukrainie, m.in. państwową nagrodą im. Tarasa Szewczenki, Orderem Wolności, a w ostatnich latach również nagrodą Prezydenta Ukrainy „Legenda Narodowa Ukrainy”. Jest twórcą zaliczonym do Złotej Gildii Akademii Sztuki Współczesnej w Rzymie oraz jedynym artystą ukraińskim, który w 2007 r. znalazł się na liście „100 geniuszy nowoczesności” brytyjskiego dziennika „The Daily Telegraph”. Z powodu wojny w Ukrainie Ivan Marchuk tymczasowo mieszka i tworzy poza granicami swojej ojczyzny.
Na wystawie w Spichlerzach na Ołowiance zaprezentowane zostaną m.in. obrazy z cyklu „Głos mojej duszy”, będące w swej istocie przypowieścią, wyrazem osobistego objawienia i próbą interpretacji zasady wszechświata. Natomiast prace z tytułowego cyklu „Spojrzenie w nieskończoność” to artystyczne sięgnięcie poza granice uniwersum i otwarcie na nowe horyzonty. Ivan Marchuk w swoich dziełach daje wyraz zarówno wysokim standardom estetycznym, jak też poszanowaniu fundamentalnych zasad świadomości ekologicznej. Jego dziedzictwo artystyczne czerpie z mądrości ludowej, nawiązującej do mitycznego „Złotego wieku” ludzkości. Zawarte w nim imperatywy etyczne i ekologiczne wyznaczają, zdaniem krytyków, drogę ku przełamaniu cywilizacyjnego impasu. Publiczność odwiedzająca wystawę będzie mogła zapoznać się z autorską, innowacyjną metodą twórczą Ivana Marchuka – plątanizmem. Technika ta, balansująca na granicy humanizmu i technologii, radykalnie zmieniła poglądy na możliwości tworzenia we współczesnym malarstwie. Ze względu na jej złożoność i pracochłonność, wykonane nią dzieła są praktycznie niemożliwe do powtórzenia.
Wystawa malarstwa Ivana Marchuka w Spichlerzach na Ołowiance będzie dostępna do 30 marca 2025 r.
