Organizator: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Politechnika Koszalińska
Partner: Wydział Architektury i Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej
Kurator: dr hab. Katarzyna Radecka, prof. PK
Projekt i aranżacja: dr hab. Katarzyna Radecka, prof. PK
Fotografie: Adam Haupt, Katarzyna Radecka, Grzegorz Radecki, Witold Węgrzyn, archiwum rodziny Hauptów
Materiały archiwalne: Archiwum ASP w Gdańsku, archiwum rodziny Hauptów, Wirtualne Muzeum Adama Haupta autorstwa Katarzyny Radeckiej
Multimedia: Katarzyna Radecka, Grzegorz Radecki
Profesor Adam Haupt to niewątpliwie osobowość wielowymiarowa, człowiek uzdolniony, o niegasnącej ciekawości świata, gotowy do podejmowania wyzwań, jednocześnie sumienny i odpowiedzialny. Swoje rozległe zainteresowania twórczo realizował na polu architektury, projektowania wnętrz i form przemysłowych, scenografii, malarstwa, czy w projektowaniu jednostek pływających. Jako jeden z protoplastów kształcenia projektowego w polskich uczelniach artystycznych spełniał się w dydaktyce, pozostawiając po sobie rzesze projektantów w kraju, ale też za granicą.
Wystawa „Pamięć ciała, pamięć piekła” ukazuje twórczość Adama Haupta w wąskim aspekcie, skupiając uwagę na najbardziej monumentalnych i poruszających dziełach, które tak jak upamiętnienie w Treblince, czy na Westerplatte powstały we współpracy z rzeźbiarzem Franciszkiem Duszeńko. Setny jubileusz urodzin rzeźbiarza oraz ustanowiony przez Sejm RP jego patronat dla roku 2025, a także 80-lecie powstania Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, to niepowtarzalna okazja do spojrzenia na przywołane dzieła w kontekście wojennych doświadczeń ich autorów – pokolenia Kolumbów. Żywa pamięć tragicznych wydarzeń oraz międzywojenne lata kształtujące w młodym pokoleniu myślenie kategoriami dobra ojczyzny, jak również świadomość kruchości życia i zdobytej wolności musiały odcisnąć swoje piętno na psychice autorów, co znalazło odbicie w estetyce kreowanych form.
„Naszą wytyczną pracy” – wspominał Haupt – „była jak największa powściągliwość, unikanie wszelkiego rodzaju efekciarstwa. Sprawa, którą mieliśmy naszym projektem przekazać potomności –ku przestrodze – zbyt była poważna, aby ją rozdrabniać w szczegółach i zdobnictwie, aby ją przeestetyzować”[1]. W realizacjach rzeźbiarsko-architektonicznych Adama Haupta wyczuwa się synergię doświadczeń warsztatu Haupta artysty i Haupta inżyniera. Szczególnie jest to widoczne w formie upamiętnienia miejsca, w którym palono ciała pomordowanych w obozie zagłady w Treblince. Podczas otwarcia, 10 maja 1964 roku „kobiety (...) stojąc nad płytą krematorium płakały. A przecież nie ma tam żadnego napisu, że jest to upamiętnienie polowego krematorium. Ten płacz był dla mnie najwyższą nagrodą”[2].
Założenie pomnikowe Treblinki, porównywane przez niektórych krytyków sztuki do Land Artu[3], zrealizowano jeszcze przed inicjacją tego ruchu w Ameryce, a jako forma upamiętnienia zostało uznane przez Nowojorskie The Jewish Museum w 1994 roku za najbardziej poruszający monument poświęcony tej tematyce. Wziąwszy pod uwagę czas powstania i realizacji tej idei, była ona nowatorska i wyprzedziła o trzy, nawet cztery dekady osławione dzieła Libeskinda (Jüdisches Museum w Berlinie, 1999 wraz z „Shalechet”[4] – dziełem Menashe Kadishmana) i Eisenmana (Pomnik Pomordowanych Żydów Europy w Berlinie, 2005)[5].
ADAM HAUPT (ur. 12.X.1920 w Krakowie, zm. 19.II.2006 w Sopocie) – rektor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku w latach 1962-1965.
Studiował na Wydziale Architektury w Politechnice Lwowskiej (1938-42) oraz Wydziale Architektury Akademii Górniczej w Krakowie. Równolegle studiował malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni prof. Eugeniusza Eibischa. Dyplom inżyniera architekta – pod opieką prof. dra inż. Adolfa Szyszko-Bohusza – uzyskał w 1946 r.
Do Trójmiasta przyjechał w 1946 roku i objął posadę dekoratora/scenografa w Teatrze Marynarki Wojennej w Gdyni (1946-47).
W latach 1947-48 pracował w Wydziale Technicznym Zarządu Miasta Gdańska jako Inspektor Rejonowy Starego Miasta Gdańsk. Od 1949 do 1954 był starszym projektantem i kierownikiem zespołu w Centralnym Biurze Projektów Architektonicznych i Budowlanych, później „Miastoprojekt” w Gdańsku.
W gdańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk plastycznych był zatrudniony w latach 1947-1998. Kierował Katedrą Projektowania Okrętów i Form przemysłowych oraz Katedrą Wzornictwa.
W latach 1976-79 uczestniczył w rozwoju kierunku wzornictwa przemysłowego Akademii Sztuk Pięknych przy Uniwersytecie w Bagdadzie. Od 1979 roku kierował Pracownią Podstaw i Metodyki Projektowania Wzornictwa Przemysłowego na Wydziale Architektury Wnętrz i Wzornictwa Przemysłowego gdańskiej PWSSP. Kilkakrotnie pełnił funkcje dziekana i prorektora.
Do najwybitniejszych realizacji Adama Haupta należą: Cmentarz Żołnierzy Francuskich w Gdańsku (współpraca z Wiesławem Gruszkowskim, 1962), Mauzoleum Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (współpraca z Franciszkiem Duszeńko i Franciszkiem Strynkiewiczem, 1964), Pomnik Bohaterów Westerplatte w Gdańsku (współpraca z Franciszkiem Duszeńko i Henrykiem Kitowskim, 1966).
Był wieloletnim członkiem Rady Głównej Wyższego Szkolnictwa Artystycznego, członkiem Rady Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki (1966-70), Rady Naukowej Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie (1966-71) oraz członkiem Sekcji Architektury w Wydziale IV Nauk Technicznych Komitetu Architektury i Urbanistyki Polskiej Akademii Nauk (1969-80). Należał do Związku Polskich Artystów Plastyków, Stowarzyszenia Architektów Polskich. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1964) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1985).
