Nicolae Grigorescu (1838–1907) jest powszechnie uznawany za narodowego malarza Rumunii. Dzięki studiom w Paryżu i przynależności do nowatorskiej szkoły w Barbizon stał się artystą, który w największej mierze wprowadził rumuńskie malarstwo na drogę nowoczesności.
Artysta spędził we Francji, z przerwami, blisko trzydzieści lat. Powróciwszy ostatecznie do Rumunii po roku 1890, przywiózł ze sobą cały nowy artystyczny świat, wypełniony tematami i problemami, obecnymi w ówczesnej sztuce francuskiej.
Atmosfera panująca wśród artystów skupionych wokół szkoły z Barbizon zrodziła u Grigorescu zainteresowanie pejzażem, a także życiem zwykłych ludzi, a więc problematyką znamienną dla dwóch czołowych nurtów sztuki francuskiej i europejskiej w drugiej połowie XIX wieku — realizmu i impresjonizmu.
W przekonaniu barbizończyków pejzaż powinien powstawać w plenerze, w kontakcie z naturą, a nie w pracowni malarskiej, co wówczas praktykowali akademicy, którzy w efekcie nadawali malowanym przez siebie krajobrazom sztywną, sztuczną wzniosłość. Realizm nadał szczególną rangę problematyce społecznej, na pierwszy plan wysuwając przedstawienia z codziennego życia chłopów i proletariuszy. Impresjoniści z kolei wprowadzili do malarstwa pejzażowego subiektywną wizję, kluczową w kształtowaniu oryginalności. Oryginalność zaś postrzegano jako element rozstrzygający o wartości artystycznej.
Grigorescu malował w plenerze już we Francji, a później w Rumunii. Malując na niewielkich przenośnych podobraziach, chwytał z powodzeniem zmienność natury i migotliwość światła.
Jakkolwiek ojczyzna Grigorescu — od 1881 roku zwana Królestwem Rumunii — przechodziła wówczas znaczącą modernizację, to jednak wciąż pozostawała krajem o charakterze zasadniczo wiejskim. Rolnictwo dawało utrzymanie ponad 90 procentom populacji.
W drugiej połowie XIX wieku Rumuni, jak pozostałe narody europejskie, przechodzili proces utrwalania narodowej tożsamości, a ważną rolę odegrali w nim ludzie kultury. Narodową odrębność odnajdywano w świecie wsi — w ludowej twórczości, tradycjach, strojach i chłopskiej duchowości.
Tendencja ta ujawnia się również w twórczości Grigorescu. Jego współcześni odnosili się do niej z entuzjazmem, odnajdując w tych obrazach nie tylko odwzorowanie rumuńskiej wsi i duchowości narodu, ale także wyraz rozleglejszych aspiracji.
Zaprezentowany tutaj wybór prac Grigorescu ukazuje artystę jako piewcę narodowego etosu, co w jego twórczości cenili zarówno współcześni rumuńskiego malarza, jak i późniejsze pokolenia.
Krytycy zarzucali niekiedy artyście, że przedstawia jedynie piękną stronę życia na wsi, unikając jakichkolwiek odniesień do realnych problemów społecznych. Malarz jednak świadomie ukazywał te motywy, w których jego rodacy mogli dojrzeć istotę narodowego ducha. Stąd w jego twórczości wyobrażenia bujnej natury, piękna chłopskich strojów i wiejskich scen, współbrzmiących ze zbiorową świadomością rumuńskiego narodu.
Grigorescu zyskał w Rumunii miano malarza narodowego, zajmując ważne miejsce także w powszechnej historii sztuki, nie tylko wszakże dzięki ludowej tematyce, ale również w wyniku uznania jego wyjątkowego talentu i biegłości, które wyniosły go na artystyczne wyżyny.
dr Călin-Alexiu Stegerean, Dyrektor Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie
Kuratorzy: Călin-Alexiu Stegerean, Miruna Moraru
Koordynatorka: Marta Cyuńczyk
Konsultacje merytoryczne: Małgorzata Paszylka-Glaza, Franciszek Skibiński
Projekt i wykonanie aranżacji: DADO s.c. Domowicz Dakszewicz
Opracowanie graficzne: DADO s.c. Domowicz Dakszewicz
Redakcja i korekta: Adam Majewski
Koordynacja prac konserwatorskich (MNG): Marzena Kłossowska, Cátia Viegas Wesołowska
Koordynacja prac konserwatorskich (MNAR): Costina Anghel
Konserwacja: Paula Luca, Eugeniusz Panto, Beata Ruszczyk-Bińkowska, Dział Konserwacji i Restauracji Muzeum Narodowego Wsi „Dimitrie Gusti”
Restauracja prac: Raluca Bivol, Adrian Corduban, Crenguța Corduban, Horațiu Costin, Sorina Gheorghiță, Silvia Luca, Rareș Pătrașcu, Violeta Pintilie, Ioan Sfrijan
Wypożyczenia: Kalina Krasowska
Koordynacja montażu: Joanna Librowska, Paweł Powirski
Promocja i komunikacja: Paulina Szwaj
Edukacja: Noemi Etush, Emilia Kalinowska
Współpraca organizacyjna: Agata Abramowicz, Judit Balint, Ovidiu Dajbog-Miron, Bogdan Ginghină, Georgiana Onoiu, Alina Petrescu, Paula Popoiu, Aurelia Tudor
Wystawa powstała w ramach współpracy Muzeum Narodowego w Gdańsku z Narodowym Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie oraz Muzeum Narodowym Wsi „Dimitrie Gusti” w Bukareszcie przy wsparciu Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie
Wystawa jest wydarzeniem Sezonu Kulturalnego Polska–Rumunia 2024–2025 „Mamy wspólny język”
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach zadania: Wystawa czasowa „Nicolae Grigorescu”
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury Rumunii
