gościni specjalna: Maria Konwicka
rozmówczyni: Karolina Kijek
czytanie performatywne: Małgorzata Brajner, Jerzy Kiszkis
muzyka: Maja Miro
gospodyni: Katarzyna Żelazek
tłumaczenie na PJM: Łukasz Lenczewski, Eliza Łosiewicz-Lenczewska ze stowarzyszenia Okno na Świat
Imię dostał po Iwanie Groźnym, z uwagi na swój drapieżny i dziki styl bycia. O jego względy zabiegali Stanisław Dygat i Gustaw Holoubek. A w stanie wojennym dostawał paczki zza granicy ze smakołykami (choć suchymi pysznościami z Ameryki w kształcie gwiazdek gardził). Kot Iwan był pełnoprawnym domownikiem u Danuty i Tadeusza Konwickich – graficzki, ilustratorki książek oraz prozaika, scenarzysty i reżysera – a także ich córek, Ani i Marysi.
Zajrzymy tego wieczoru do dwóch książek. Poczytamy „Kota Iwana z domu Iwaszkiewicz. Biografia” (Znak, 2019), ze swadą spisaną przez Tadeusza Konwickiego kronikę ich wspólnego życia. A porozmawiamy o wspomnieniach pochodzących z „Byli sobie razem” (Znak 2019) pióra Marii Konwickiej, odpowiedzialnej za gry i zabawy z Iwanem.
Kota podrzuciła z Podkowy Leśnej Marysia Iwaszkiewiczówna. Państwo Konwiccy nie mieli ochoty na zwierzę, ale córki od dawna „męczyły o kota”. I nastał – „szary z ciemnymi pręgami dachowiec, chudy, długonogi, bardzo nerwowy”, o oczach jaskrawoseledynowych. Ponoć jego ojcem był słynny bandzior podwarszawski, kot Bazyli. „Ale ja podejrzewam, że mama Wani, chowana w lasach, miała jakiś niedobry romans ze żbikiem, albo nawet rysiem” – notował Konwicki na potwierdzenie, wspominając o spiczastych uszach zakończonych pędzelkami.
„Kotem zajmował się głównie ojciec. Było to wyzwanie. Perfumowanego piasku w peerelowskich sklepach nie było i ojciec musiał kilka razy dziennie czyścić kuwetę zakupioną w sklepie fotograficznym, zapełniając ją porwanym papierem toaletowym, o który też było trudno.
Do tego Iwan wolał głodować, niż jeść byle co. W grę wchodziła tylko surowa wołowina sparzona gorącą wodą, wędzona makrela albo surowe jajko. Ojciec biegał po rzeźnikach, szukając jakichś skrawków mięsa” – Maria Konwicka wspomina na kartach „Byli sobie razem”. Kot odmienił życie tej rodziny na długie wspólne dziewiętnaście lat.
Będziemy czytać o bijatykach w ciemnym korytarzu (ukrywanych przed przyjaciółmi), zasikanym pokoju Marysi (aż po przymusową wyprowadzkę), obsiedziałych podaniach o paszport (co wróżyło sukces w urzędzie), darowiznach pana domu z urlopów i dzieleniu się przydziałem kartek żywnościowych (co kot nagradzał leżeniem na panu i troską o jego przerzedzające się włosy), wreszcie o starości, pożegnaniu i niekończącej się tęsknocie.
Tekst zaprezentują aktorzy – Małgorzata Brajner i Jerzy Kiszkis. A na żywo zagra multiflecistka – Maja Miro. Zaproszenie do rozmowy przyjęły – Maria Konwicka, gościni specjalna, córka pisarza i jedna z bohaterek książki oraz Karolina Kijek, kocia weterynarz (która zna się również na psach).
Autorem wszystkich tekstów wykorzystanych w biografii Kota Iwana jest Tadeusz Konwicki. Pochodzą one z wypowiedzi pisarza i jego książek: „Kompleks polski”, „Kalendarz i klepsydra”, „Wschody i zachody księżyca”, „Nowy Świat i okolice”, „Pamflet na siebie”. „Ja się o niego troszczyłem, a on się troszczył o mnie” – czyż to nie piękne wyznanie?
Organizatorzy dziękują wydawnictwu Znak za użyczenie praw do zaprezentowania tekstu.
Gościnie:
Maria Konwicka - jedna z bohaterek opowieści o „Kocie Iwanie…” Córka pisarza Tadeusza Konwickiego i ilustratorki Danuty Konwickiej. Wnuczka malarza Alfreda Lenicy. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Po studiach wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracowała jako animatorka m.in. w Disney Studios i Universal Studios w Los Angeles. Do kraju wróciła po trzydziestu latach emigracji. Wykładała kulturę medialną na Wydziale Radia i Telewizji im. Krzysztofa Kieślowskiego w Katowicach. Publikowała na łamach Plusa i Minusa w „Rzeczpospolitej” i „Gazety Wyborczej”. Autorka wspomnieniowej książki o najbliższych – „Byli sobie raz” (2019). Scenarzystka, wraz z Kingą Dębską, i współreżyserka obsypanego nagrodami biograficznego dokumentu „Aktorka”, poświęconego jej przyjaciółce Elżbiecie Czyżewskiej (2015). Pojawiła się w filmie „Całkiem spora apokalipsa” Andrzeja Titkowa, dokumencie biograficznym poświęconym Tadeuszowi Konwickiemu (2002). Zagrała Haneczkę w adaptacji „Wesela” Andrzeja Wajdy (1972).
Karolina Kijek - koci weterynarz. Niezależna lekarka weterynarii zajmująca się tylko medycyną kocią. Konsultuje pacjentów i wykonuje zabiegi stomatologiczne w lecznicach w Bydgoszczy, Gorzowie Wielkopolskim oraz służy pomocą w nagłych wypadkach w Toruńskim Pogotowiu. Od kilku lat współpracuje z Fundacją Safe Wild Cats. Popularyzuje wiedzę o kotach. Prowadzi własną hodowlę kotów tajskich. Pracowała jako nauczycielka w technikum weterynaryjnym. Wolontariacko udzielała się m.in. w ośrodku dla dużych kotów w RPA i w organizacji działającej na rzecz zwierząt w Ukrainie. Ukończyła studia z zakresu medycyny weterynaryjnej i zootechniki na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olszynie, a także studia specjalistyczne z zakresu chorób psów i kotów.
Czytanie performatywne:
Małgorzata Brajner - aktorka. Od 1998 roku aktorka Teatru Wybrzeże. Dwukrotna laureatka Nagrody Teatralnej Marszałka Województwa Pomorskiego – najlepsza rola żeńska w spektaklu „Noże w kurach” (reż. Rudolfa Zioło, 2022) oraz za role w sztukach „Beczka prochu” i „Monologi waginy” (2023). Otrzymała Nagrodę Teatralną Miasta Gdańska za rolę Zosi w „Emigrantkach” Radosława Paczochy (reż. Elżbiety Depty, 2022). Zobaczyć ją można w takich przedstawieniach, jak m.in. „Dziewczyna, która podeptała chleb” (reż. Mariusz Grzegorzek), „Emigrantki” (reż. Elżbieta Depta), „Plac Bohaterów” (reż. Franciszek Szumiński), „Upiory” (reż. Zdenka Pszczołowska) i „Trojanki” (reż. Jan Klata).
Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie (1997).
Jerzy Kiszkis - aktor. Przez 37 lat występował na deskach Teatru Wybrzeże w Gdańsku (1966–2003). Ma na swoim koncie wybitne role m.in. w „Ulisessie” Joyce’a, „Matce” Witkacego, „Jegorze Bułyczowie i innych” Gogola, „Księdze Hioba” i „Wróżbach kumaka”. W sierpniu 1980 roku, wraz z innymi aktorami, wspierał strajkujących w Stoczni Gdańskiej im. Lenina spektaklami poetyckimi w Sali BHP. Laureat Nagrody Kulturalnej Miasta Gdańska Splendor Gedanensis (1990). Zobaczyć go można w „Kopenhadze” Michaela Frayna (reż. Krzysztofa Babickiego) na deskach Teatru Miejskiego w Gdyni. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie (1961).
Muzyka:
Maja Miro - multiflecistka specjalizująca się w grze na poprzecznych fletach historycznych, kompozytorka. Od piętnastu lat jest związana z Gdańskiem. Prezeska fundacji Silva Rerum działającej na rzecz muzyki wykonywanej na instrumentach historycznych oraz flecistka zespołu Silva Rerum arte i Goldberg Baroque Ensemble. Dyrektorka artystyczna festiwalu instrumentów historycznych Cappella Angelica, odbywającego się w bazylice Mariackiej w Gdańsku. Wykładowczyni Akademii Muzycznej w Gdańsku. Ukończyła flet barokowy na Akademii Muzycznej w Krakowie, poprzeczne flety historyczne w Conservatorium van Amsterdam oraz psychologię stosowaną na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stopień doktora sztuki uzyskała na Akademii Muzycznej im St. Moniuszki w Gdańsku (2016).
Gospodyni:
Katarzyna Żelazek - dziennikarka, redaktorka, animatorka kultury, kuratorka wydarzeń literackich
