Konstytucja (łac. constituo – urządzać, regulować) jest aktem określanym również jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.
3 maja 1791 roku uchwalono ustawę regulującą ustrój prawny monarchii dziedzicznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ta konstytucja, zwana Konstytucją 3 Maja, uznawana jest za pierwszą spisana w Europie i drugą na świecie po konstytucji amerykańskiej z 1787 roku.
Warto przypomnieć, że Konstytucja 3 Maja ta zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi, wprowadziła częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa. Konstytucja formalnie zniosła liberum veto.
Siłą konstytucji amerykańskiej jest jej jest prostota i elastyczność. Konstytucja amerykańska składa się z preambuły – „We the people” – oraz siedmiu artykułów. Na przestrzeni 237 lat ustawę rozbudowano o 27 poprawek, z których ostatnią przyjęto 5 maja 1992 roku. Poprawka może być wprowadzona na wniosek 2/3 głosów obu izb Kongresu Stanów Zjednoczonych. Następnie 3/4 stanów musi te zmiany zaakceptować.
Wolna Polska czterokrotnie przyjmowała konstytucje: w 1791 roku (Konstytucja 3 Maja), 1921 (Konstytucja Marcowa), 1935 (Konstytucja Kwietniowa) oraz ostatnia po zmianie ustroju z 1997 roku.
– Od roku 1997 roku świat się zmienił diametralnie. Jesteśmy członkiem NATO i Unii Europejskiej. Dokonała się rewolucja w sferze obecności kobiet w życiu publicznym. Mamy do czynienia z ogromnym postępem technologicznym, techniki cyfrowe, jak i sztuczna inteligencja wkroczyły do codziennego życia. Zmiany klimatu i problemy ochrony środowiska stanowią ciągły problem – stwierdza prof. Janusz Rachoń, przewodniczący Klubu Myśli Obywatelskiej im. Tadeusza Mazowieckiego, który organizuje debatę. – Czy w świetle tych zmian potrzebna jest nam nowa konstytucja? Co jakiś czas politycy podnoszą tę kwestię, my chcemy o opinię zapytać naukowców, znawców tematu.
Goście:
prof. Danuta Plecka - politolożka, Zakład Systemów Politycznych Uniwersytetu Gdańskiego
prof. Piotr Uziębło - prawnik, Katedra Prawa Konstytucyjnego i Instytucji Politycznych Uniwersytetu Gdańskiego
prof. Jerzy Zajadło - prawnik i filozof, Katedra Teorii i Filozofii Państwa i Prawa Uniwersytetu Gdańskiego
Prowadzący:
Tymon Markiewicz - student Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
