Więcej wspomnień o zmarłych w ostatnich latach gdańszczanach i osobach związanych z Gdańskiem znajdziesz na specjalnie dedykowanej stronie gdansk.pl/odeszli.
Stanisłau Stanisławawicz Szuszkiewicz, jak poinformowała jego żona Iiryna, przebywał niedawno w szpitalu na oddziale intensywnej terapii z powodu powikłań po zakażeniu koronawirusem. Kilka dni później został zwolniony do domu. Niestety 4 maja rodzina poinformowała o jego śmierci.
Stanisłau Szuszkiewicz urodził się 15 grudnia 1934 w Mińsku. Był synem radzieckiej pisarki polskiej narodowości Heleny Romanowskiej i represjonowanego przez władze ZSRR białoruskiego poety Stanisława Szuszkiewicza. Matka w wyniku represji władz komunistycznych otrzymała zakaz pracy jako pisarka, a ojciec został aresztowany i na wiele lat zesłany na Syberię.
Stanisław Szuszkiewicz był znanym radzieckim i białoruskim naukowcem, specjalistą w dziedzinie radiofizyki. Był też doktorem nauk fizyczno-matematycznych, a w 1991 roku uzyskał tytuł profesorski. Był członkiem korespondentem Narodowej Akademii Nauk Białorusi.
W przełomowym dla świata okresie, kiedy rozpadał się Związek Sowiecki, odegrał bardzo ważną rolę jako polityk. W latach 1991–1994 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Najwyższej Białoruskiej SRR, a następnie Rady Najwyższej Republiki Białorusi. Od ogłoszenia niepodległości Białorusi do dymisji z tego stanowiska był głową państwa, przywódca niepodległej Białorusi.
Miał krytyczny stosunek do obecnego na Białorusi reżimu Aleksandra Łukaszenki. W 1995 został ponownie wybrany do Rady Najwyższej, gdzie zasiadał we frakcji "Akcja Obywatelska". W 1996 r. podpisał wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie impeachmentu Alaksandra Łukaszenki. Odmówił wstąpienia do Izby Reprezentantów i nadal brał udział w pracach Rady Najwyższej, której uprawnienia wygasły w 2001 roku.
Stanisław Szuszkiewicz często odwiedzał Gdańsk, gdzie przez wiele lat zasiadał w kapitule Nagrody Lecha Wałęsy. Na wieść o jego śmierci były prezydent Polski zamieścił na swoim społecznościowym profilu pożegnanie:
Wczoraj odszedł do innego, lepszego świata mój dobry przyjaciel Stanisław Szuszkiewicz. Jeden z najlepszych przywódców jakich miał naród Białorusi. Niech spoczywa w Pokoju.
- napisał Lech Wałęsa.
Stanisłau Szuszkiewicz miał decydujący wpływ na podpisanie Porozumienia Białowieskiego, które powołało Wspólnotę Niepodległych Państw i w pokojowy sposób zakończyło istnienie Związku Sowieckiego. Śmierć pierwszego przywódcy niepodległej Białorusi to duża i symboliczna strata dla sił demokratycznych w tym kraju. Tak uważa m.in. Aleksandr Milinkiewicz, wspólny kandydat sił opozycyjnych w wyborach prezydenckich w 2006, a w latach 2007–2016 lider Ruchu Społecznego „O Wolność”:
Inteligentny, uczciwy, otwarty, troskliwy i młody do końca swoich dni. Człowiek zgodny, dla którego polityka była służbą, a nie satysfakcją z ambicji. Widział swoją misję w obronie demokracji, wolności i niepodległości ojczystego kraju, miał szczerą i naturalną białoruskość.
Będzie nam go bardzo brakowało.
- napisał Aleksandr Milinkiewicz.
Stanisław Szuszkiewicz był laureatem wielu nagród m.in. Nagrody im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego w 2005 r.. Katolicki Uniwersytet Lubelski nadał mu z kolei w 2009 r. tytuł doctora honoris causa.
Zmarł 3 maja 2022 roku w Mińsku.
