Od 19 października uczniowie szkół ponadpodstawowych w całej Polsce znów uczą się w domach (w Gdańsku dotyczy to ok. 26 tysięcy osób), a od poniedziałku, 26 października dołączą do nich także uczniowie klas IV-VIII szkół podstawowych (w szkołach samorządowych w naszym mieście jest ich prawie 18 tysięcy). Najmłodszym klasom podstawówek póki co “oszczędzono” losu starszych kolegów.
W pierwszej odsłonie zdalne nauczanie prowadzone było od połowy marca do końca roku szkolnego (koniec czerwca). Między 12 maja a 12 czerwca socjolodzy i psychologowie z kilku ośrodków badawczych w Polsce (także z Gdańska), przeprowadzili badanie „Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych podczas epidemii koronawirusa”. Było realizowane online w 34 szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w całym kraju, w trzech grupach funkcjonujących w społeczności szkolnej. Na pytania odpowiedziało 1284 uczniów, 979 rodziców i 671 nauczycieli (o respondentach więcej w dolnej części tekstu).
NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI
Obszar dobrostanu:
- Uczniowie, rodzice oraz nauczyciele twierdzą, że ich aktualne samopoczucie psychiczne oraz fizyczne jest gorsze w porównaniu do czasu sprzed pandemii.
- Około 20 proc. badanych uczniów twierdzi, że ich zdrowie psychiczne i fizyczne poprawiło się w porównaniu do czasu sprzed pandemii.
- Czas spędzony przed ekranem i w internecie w okresie zdalnego nauczania zasadniczo wzrósł w grupie badanych uczniów i nauczycieli. Dotyczy to również weekendów.
- Wśród uczniów, rodziców oraz nauczycieli widoczne są wyraźne symptomy nadużywania mediów cyfrowych: przemęczenie, przeładowanie informacjami, niechęć do korzystania z komputera i internetu oraz rozdrażnienie z powodu ciągłego używania technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Obszar technologii i kompetencji cyfrowych:
- Prawie 60 proc. rodziców ocenia co najmniej dobrze przygotowanie nauczycieli i szkół do prowadzenia zdalnej edukacji.
- 45 proc. nauczycieli czuje się przygotowanych w stopniu małym i umiarkowanym do prowadzenia zajęć w sposób zdalny.
- Nauczyciele najczęściej pracują metodami podającymi (wyświetlanie filmu, prezentacji, publikowanie treści), zdecydowanie rzadziej korzystają z metod aktywizujących (quizy, dzielenie na grupy i wspólna praca online).
- Połowa badanych uczniów ocenia lekcje prowadzone zdalnie jako mniej atrakcyjne niż przed pandemią.
Obszar relacji:
- Ponad połowa uczniów uważa, że ich relacje rówieśnicze w klasie przed pandemią były lepsze.
- Co piąty uczeń ma poczucie, że relacje z wychowawcą/wychowawczynią były lepsze przed pandemią.
- Nauczyciele często wskazują w pytaniach otwartych, że tęsknią za bezpośrednimi relacjami offline z uczniami.
- Edukacja zdalna negatywnie przekłada się na relacje osobiste/domowe wielu nauczycieli.
- Wydaje się, że nie zdaliśmy tego przypadkowego egzaminu. Ze wszystkich grup respondentów chyba najlepiej zdali ten test uczniowie. Po raz pierwszy nauczyciele byli zmuszeni wejść w ich świat cyfrowy - komentuje dr Maciej Dębski, socjolog z Uniwersytetu Gdańskiego, prezes Fundacji Mam Zasięg. - Tej często „odwróconej edukacji” towarzyszyła z jednej strony naturalna ciekawość, z drugiej zaś niepewność. Z raportu wynika również, że na skutek nauczania zdalnego ucierpiały przede wszystkim relacje i stan psychiczny badanych.
Zdalne kształcenie uwypukliło wady polskiej edukacji: nacisk na przekazywanie wiedzy i jej sprawdzanie, a nie na rozwój kompetencji - dodaje dr hab. Grzegorz Ptaszek, psycholog z Wydziału Humanistycznego Akademii Górniczo - Hutniczej w Krakowie. - Mamy wiele ciekawych narzędzi, które to umożliwiają: możemy wspólne wykonywać projekty albo w tym samym czasie wyszukiwać materiały i poddawać je wspólnej ocenie, tylko wymaga to innej metodyki pracy. Jeśli kształcenie na odległość ma być efektywne i dobrze oceniane przez uczniów, rodziców i samych nauczycieli, potrzebne jest długofalowe myślenie o edukacji i włączenie w nią narzędzi cyfrowych. Bez względu na to, czy nauka prowadzona jest stacjonarnie czy zdalnie, powinna być skoncentrowana na uczniu, rozwijać umiejętności, dawać mu wsparcie, przygotowywać do życia.
Kto odpowiadał na pytania zawarte w kwestionariuszu badawczym?
- uczniowie klas 6-8 szkoły podstawowej oraz wszystkich klas szkół ponadpodstawowych (liceów, techników, liceów zawodowych) z wyjątkiem klas maturalnych;
- rodzice/opiekunowie wyżej wymienionych uczniów, przy czym kwestionariusz badania był wypełniany tylko przez jednego rodzica/opiekuna z gospodarstwa domowego; w przypadku kiedy do szkoły biorącej udział w badaniu uczęszczało więcej niż jedno dziecko/podopieczny, rodzic/opiekun odpowiadał na pytania w odniesieniu do najstarszego dziecka/podopiecznego;
- nauczyciele wszystkich przedmiotów w badanych grupach uczniów (klas 6-8 szkoły podstawowej oraz wszystkich, oprócz maturalnych, klas szkół ponadpodstawowych).
Raport ze szczegółowymi wynikami badania „Zdalne nauczanie a adaptacja (…)” zaprezentowany został kilka dni temu w książce „Edukacja zdalna: co stało się z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami?” oraz udostępniony bezpłatnie i przekazany podmiotom związanym z kształtowaniem oświaty w Polsce. Książkę wraz z licznymi rekomendacjami związanymi z przygotowaniem nauczycieli, rodziców i uczniów do wdrażania rozwiązań edukacji cyfrowej oraz zdalnego nauczania można pobrać TUTAJ.
We wstępie do publikacji czytamy: “Książkę tę napisaliśmy przede wszystkim z myślą o społecznościach szkolnych: rodzicach i nauczycielach. Wierzymy, że lektura wyników badania może przynieść im korzyści poznawcze i terapeutyczne, jak choćby refleksję, że doświadczane przez nich uczucia i stany emocjonalne były także udziałem innych – uczniów, rodziców i nauczycieli. Rodzice i nauczyciele mogą znaleźć w tej publikacji wiele cennych porad dotyczących wspierania relacji oraz odpowiedzialnego korzystania z urządzeń ekranowych. Świadomość ich wpływu na codzienne funkcjonowanie uczniów może skłonić do wprowadzenia w rodzinie lub w klasie zasad higieny cyfrowej, tak bardzo istotnej dla dobrostanu jednostki we współczesnym świecie”.
Organizatorami projektu badawczego „Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych w czasie epidemii koronawirusa” są: Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej, Fundacja Dbam o Mój Zasięg i Fundacja Orange. Badaniu patronuje Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego oraz Wydział Humanistyczny Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W skład zespołu badawczego weszli: dr hab. Grzegorz Ptaszek, prof. AGH - prezes Polskiego Towarzystwa Edukacji Medialnej i kierownik badania, dr hab. Jacek Pyżalski - prof. UAM, dr Maciej Dębski z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego i prezes Fundacji Dbam o Mój Zasięg, dr Grzegorz Stunża z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego i Magdalena Bigaj z Fundacji Dbam o Mój Zasięg.
