Pierwsza w Polsce farma fotowoltaiczna na zbiorniku wodnym. Pływa na Stogach
Wydarzenie rozpoczął wykład wprowadzający, który wygłosiła prof. UG dr hab. Sylwia Mrozowska - prorektor ds. współpracy i rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, nakreślając samorządom szanse i wyzwania wynikające z Europejskiego Zielonego Ładu. Polityka „Green Deal” (Europejski Zielony Ład) stanowi odpowiedź UE na zmiany klimatyczne i degradację środowiska i zakłada ambitny cel, tj. osiągnięcie neutralności klimatycznej Europy do 2050 roku.
Jak to osiągnąć, i jak temu sprostać, dyskutowano podczas trzech paneli: transformacja energetyczna w gminach - jak dążyć do niezależności energetycznej, gminy w obliczu zmian klimatu, i gospodarka odpadami w gminach - nowe trendy.
Transport zeroemisyjny
Poruszony został także temat zeroemisyjnego transportu opartego o napęd wodorowy. Wskazano następując istotne zalety wykorzystania wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie:
- pokonują duże odległości bez konieczności tankowania (ponad 500 km);
- można je szybko zatankować;
- czas zbliżony do tankowania samochodów wykorzystujących paliwa konwencjonalne, co pozwala na użytkowanie pojazdów floty/maszyn w trybie ciągłym;
- wodór cechuje zdecydowanie wyższa gęstość energii [kWh/kg] w porównaniu z paliwami kopalnymi;
- zwiększa to jego atrakcyjność i prawdopodobieństwo użytkowania przez przedsiębiorców, których pojazdy zużywają dużo energii, np. w czasie transportu długodystansowego lub podczas prac budowlanych;
- stacje tankowania wodoru mogą co do zasady funkcjonować na istniejących stacjach paliw płynnych;
- brak jest ciężkiej baterii elektrochemicznej, którą trzeba później zutylizować i której ładowanie trwa relatywnie długo.
Pomysły na lokalne ciepłownictwo
Podczas Forum dyskutowano na temat produkcji wodoru na potrzeby lokalnego ciepłownictwa. Do 2040 roku potrzeby cieplne wszystkich gospodarstw domowych mają być pokrywane przez ciepło systemowe oraz przez zeroemisyjne lub niskoemisyjne źródła indywidualne.
Powinien nastąpić istotny wzrost mocy zainstalowanych w fotowoltaice ok. 5-7 GW w 2030 roku i ok. 10-16 GW w 2040 roku, co umożliwi niskokosztowe korzystanie z energii elektrycznej stosowanej do napędu pomp ciepła i przechodzenie na wytwarzanie ciepła z energii elektrycznej autoproducentów i prosumentów. Oczekuje się, że gaz ziemny będzie paliwem pomostowym w transformacji energetycznej, a w 2030 roku osiągnięta zostanie zdolność transportu sieciami gazowymi mieszaniny zawierającej ok. 10% gazów zdekarbonizowanych, co umożliwi niskoemisyjne wytwarzanie ciepła w kogeneracji, zarówno w działalności gospodarczej, jak i na własne potrzeby.
Możliwość korzystania z paliwa zdekarbonizowanego ułatwi transformację przedsiębiorstw energetycznych w kierunku efektywnych systemów ciepłowniczych (odpowiedni udział ciepła z kogeneracji, ciepła z OZE lub ciepła odpadowego w systemie). Zrealizowanie niskoemisyjnego kierunku transformacji źródeł indywidualnych powinno nastąpić poprzez stosowanie pomp ciepła, kolektorów słonecznych oraz ogrzewania elektrycznego, co ułatwi osiągnięcie celu odejścia od spalania węgla w gospodarstwach domowych w miastach do 2030 roku, a na obszarach wiejskich do 2040 roku.
Najbardziej oczekiwanymi innowacjami dla ciepłownictwa mogą być:
- technologie magazynowania ciepła, które pozwolą na optymalizację i efektywną pracę źródeł wytwarzających ciepło i energię elektryczną w kogeneracji niezależnie od mijających się szczytów zapotrzebowania na te produkty, co zwiększy bezpieczeństwo pracy całego systemu elektroenergetycznego;
- magazyny energii elektrycznej, które pozwolą na dalszy dynamiczny rozwój źródeł opartych na energii słonecznej i wiatrowej, gdyż zniwelują ich najpoważniejszą wadę niestabilności i uzależnienia od warunków naturalnych;
- technologie wodorowe, zwłaszcza technologie pozwalające na pozyskiwanie „zielonego wodoru”, które pozwolą rozwijać lokalne klastry wodorowe opierające się na lokalnej produkcji wodoru powiązanej ze zdecentralizowaną produkcją energii odnawialnej (w tym „zielonego ciepła”) i lokalnym popycie, a dedykowana infrastruktura wodorowa może wykorzystywać wodór do wytwarzania i dostarczania ciepła do budynków mieszkalnych i komercyjnych.
Obok bezpieczeństwa energetycznego oraz konkurencyjności i efektywności energetycznej, celem Polityki Ekologicznej Państwa 2040 jest ograniczony wpływ energetyki na środowisko. W związku z tym, w odniesieniu dla ciepłownictwa zawarto cele szczegółowe, z których wiodącymi są:
- konieczność pokrywania potrzeb cieplnych w sposób indywidualny poprzez wykorzystywanie źródeł o możliwie najniższej emisyjności (pompy ciepła, ogrzewanie elektryczne, gaz ziemny - najlepiej z udziałem gazu zdekarbonizowanego) i odchodzić od węgla - w miastach do 2030 roku, a na terenach wiejskich do 2040 roku;
- założenie, że do 2030 roku ok. 1,5 mln nowych gospodarstw domowych zostanie przyłączonych do sieci ciepłowniczej;
- systemy ciepłownicze lub chłodnicze, w których moc zamówiona przekracza 5 MW, co najmniej 85% w 2030 roku będą spełniać kryteria efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego (aktualnie jest to udział ~10%);
- przyjęcie, że w najbliższym dziesięcioleciu nastąpi wzrost wytwarzania ciepła z OZE o co najmniej 1,1p.p. w każdym roku, co daje według KPEiK oczekiwany udział odnawialnych źródeł w całym sektorze ciepłowniczym na poziomie 28,4% w 2030 roku.
Morska energetyka wiatrowa, ochrona klimatu i gospodarka odpadami
Nie można również zapominać o morskiej energetyce wiatrowej (MEW) - podczas Forum przypomniano o szansach, jakie daje (turbina 10 MW jest w stanie wyprodukować rocznie ok. 40 GWh = roczne zużycie energii ok 13 tys. gospodarstw - nowe instalacje 16 MW będą mogły zasilić nawet 20 000 domów w ciągu 25 letniego okresu eksploatacji).
Istotny na Forum był także blok dotyczący możliwości finansowania inwestycji z zakresu ochrony klimatu. Prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku przedstawił ofertę dla samorządów gminnych, uczelni wyższych i mieszkańców Pomorza: Czyste powietrze, Brodziec dedykowany uczelniom wyższym, Ciepłe Mieszkanie, Agroenergia, Florian i Florek (wsparcie służb specjalnych), Moja Woda, usuwanie azbestu.
Obaw nie ukrywali eksperci z zakresu gospodarki odpadami: z początkiem 2023 roku mają wejść w życie przepisy dotyczące zasad zbierania oraz odbierania odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Nowy obowiązek będzie dotyczył przedsiębiorców prowadzących roboty budowlane. Obowiązek nie będzie dotyczył gospodarstw domowych oraz punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (tzw. PSZOK-ów). Za brak realizacji obowiązku przedsiębiorcom będzie grozić administracyjna kara pieniężna. Chociaż nikt nie ma wątpliwości co do konieczności segregacji odpadów, to eksperci wskazują na ryzyko poszerzenia się szarej strefy związanej ze zbiórką odpadów budowlanych i rozbiórkowych.
Wspólnie zasadzono nowe drzewa
W trakcie Pomorskiego Eko Forum obyła się także akcja ekologiczna #DĘBO2WE - wspólne posadzenie 6 dębów. Był to symboliczny akt mający na celu zwrócenie uwagi samorządów lokalnych na potrzebę konkretnych działań na rzecz ochrony klimatu, i zachęcenie włodarzy samorządów z Pomorza do zazieleniania miast i wsi.
W akcji sadzenia drzew udział wzięli: Józef Sarnowski - członek zarządu województwa pomorskiego, Agnieszka Owczarczak - przewodnicząca Rady Miasta Gdańska, prof. UG dr hab. Sylwia Mrozowska - prorektor ds. współpracy i rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, dr Krzysztof Szczepanik - dyrektor Centrum Zrównoważonego Rozwoju UG, prof. dr hab. inż Jan Hupka z Politechniki Gdańskiej, Paweł Orłowski - wiceprezes zarządu Międzynarodowych Targów Gdańskich, Alan Aleksandrowicz - prezes zarządu Związku Miast i Gmin Morskich, a także przedstawiciele Młodzieżowej Rady Miasta Gdańska.
Młodzież naprawdę zaangażowana
W trakcie Forum odbyły się ponadto organizowane przez Młodzieżową Radę Miasta Gdańska warsztaty dla uczniów, pod hasłem „Głos młodzieży dla klimatu”. Rozmowy odbywały się pod okiem mentorów: prof. UG dr hab. Sylwii Mrozowskiej - prorektor ds. współpracy i rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr hab. inż Jana Hupki z Politechniki Gdańskiej, Olgi Goitowskiej - dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej UMG, oraz dr arch. inż. Anny Golędzinowskiej - radnej Gdańska.
Uczestnicy pracowali w czterech grupach, podzielonych na tematy: „woda, „zrównoważone miasto, „kryzys energetyczny” i „odpady”. Rozmawiano na temat m.in gospodarki wodą w obiegu zamkniętym, neutralności klimatycznej i zielonego ładu, skupiono się także na tematach odbetonowania terenów zabudowanych poprzez konstruowanie ogrodów deszczowych w przestrzeni miejskiej, oraz skutkach marnowania wody i sposobach jej oszczędzania. W temacie zrównoważonego miasta młodzi skupili się na zagadnieniu dostępności przestrzeni miejskiej dla wszystkich, wysnuwając wnioski, że miasto powinno być przyjazne dla transportu zbiorowego, zieleń powinna być wielofunkcyjna oraz brakuje jej na obrzeżach, a infrastruktura rowerowa musi być atrakcyjna i bezpieczna, do tego ważne jest dostosowanie bezpieczeństwa miasta, wprowadzenie monitoringów i częstszych patroli.
Uczniowie szczególnie podkreślali wagę edukacji energetycznej i zalet przeprowadzenia różnego rodzaju kampanii społecznych dotyczących racjonalnego korzystania z zasobów energetycznych. Wskazywali tutaj ważną rolę jednostek samorządowych oraz szkół. Ważnym tematem była też edukacja społeczeństwa w zakresie segregacji i konsumpcjonizmu, już od najmłodszych lat.
Kamień milowy w ważnej dla portu inwestycji. Jest projektant dla części morskiej projektu FSRU
