Przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci. Jak zapobiegać, pomagać, reagować
Poznaj statystyki
Według najnowszych badań, w województwie pomorskim 5701 dzieci przebywało w pieczy zastępczej, to jest o 337 więcej niż rok wcześniej. Dzieci, ze względu na zmiany podejścia do opieki, czyli procesie dezinstytucjonalizacji, najczęściej były umieszczane w pieczy rodzinnej. W ubiegłym roku było to 80,6 proc.
W pomorskim funkcjonowało 2428 rodzin zastępczych, 56 więcej niż rok wcześniej.
Piecza zastępcza może być oparta na rodzinie lub instytucji. Rodzinna piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców biologicznych. W rodzinach zastępczych umieszcza się dzieci, których rodzice zostali trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub, gdy władza ta została im ograniczona. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu i po uzyskaniu zgody rodziców zastępczych.
W sytuacji, kiedy dziecko nie może wychowywać się w swojej rodzinie biologicznej, najlepszym rozwiązaniem jest zapewnienie mu opieki w jednej z form rodzinnej pieczy zastępczej, szczególnie w rodzinie zastępczej spokrewnionej z dzieckiem.
Fiołkowa szafa #toycrossing w Wielkiej Zbrojowni - nie wyrzucaj, wymień się
Na stronie Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku czytamy, zgodnie z art. 93 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie: placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-wychowawczej, interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.
Istnieje szereg obostrzeń w takich instytucjach, np. w placówce nie może przebywać więcej niż 8 dzieci.
W dniu 1 lutego 2023 r. w życie weszły zmiany do ustawy z dn. 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, mające na celu przyspieszenie procesu deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej. Wprowadzony został zakaz tworzenia nowych, instytucjonalnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych, w tym placówek umieszczonych w tym samym budynku. Ich tworzenie możliwe jest jedynie w sytuacjach wyjątkowych, za zgodą Wojewody oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii Rzecznika Praw Dziecka.
Stawiamy więc na rodziny, a nie na instytucje, ale musimy też mieć świadomość, że proces pozyskiwania nowych rodzin zastępczych jest długotrwały. Szkolenia, superwizje, systematyczne polepszanie warunków socjalnych dla rodzin, zwłaszcza przyszłości emerytalnej rodzin zawodowych.
Miasto Gdańsk od lat prowadzi kampanię na rzecz pozyskania nowych rodzin zastępczych i to z coraz większym powodzeniem. Nowi ludzie, nowe podejście do bycia rodzicem, ale też odpowiedzialne wspieranie ze strony instytucji to szansa na stabilną sytuację w pieczy.
Najważniejsze jest dziecko
Dziecko, które trafia do pieczy jest straumatyzowane i zaniedbane. Mimo ewidentnych deficytów w rodzinie biologicznej czasami czuje się skrzywdzone, że trafia do obcego środowiska. Do pieczy trafiają również dzieci z dużych rodzin, czasami z niepełnosprawnościami. One muszą trafić pod opiekę rodziny razem.
W przypadku braku ludzi gotowych na przyjęcie trójki, czy czwórki dzieci, ratunkiem stają się instytucjonalne placówki. W idealnym świecie, w modelu jaki sobie wyobrażamy w przyszłości, placówki prowadzone przez instytucje nie będą potrzebne. Niestety to nie perspektywa roku czy dwóch lat, tak mówią specjaliści.
Dodatkowym problemem dotykającym cały system pieczy jest powolne procedowanie spraw w sądzie.
Powodów jest wiele
Pierwsza i główna przyczyna to dysfunkcyjność rodziny, w tym alkoholizm i inne uzależnienia, przemoc w rodzinie, zaniedbywanie dzieci, choroby psychiczne rodziców, nieporadność rodziców w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej.
W większości przypadków wraz z wymienionymi wyżej patologiami życia rodzinnego występują problemy materialne rodziny. Chociaż należy podkreślić, że zły stan materialny rodziny nie może być główną przyczyną umieszczenia małoletniego w pieczy zastępczej.
Inną poważną przyczyną jest niewydolność opieki społecznej, która ma narzędzia by pomagać, nie tylko materialnie, ale też systemowo, ale nie daje rady.
Rodzina może skorzystać z pomocy
W 2023 roku w pomorskim:
- ze wsparcia 239 asystentów rodzin korzystało 3127 rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. W stosunku do 2022 r. liczba asystentów rodzin wzrosła o 6,2%, a liczba rodzin objętych ich wsparciem o 15,9%.
- w funkcjonujących 111 placówkach wsparcia dziennego (o 13 więcej niż w 2022 r.) o zasięgu gminnym i ponadgminnym, czyli różnego rodzaju świetlicach dla dzieci i młodzieży, było łącznie 2906 miejsc (o 11,3% więcej niż rok wcześniej).
- przeciętna liczba dzieci, które uczestniczyły w tej formie wsparcia w ciągu całego roku była o 10,5% wyższa niż w roku poprzednim i wyniosła 2142.
- pomocą społeczną w województwie pomorskim objętych było niemal 90 tysięcy osób w rodzinach, w tym świadczenia (zarówno pieniężne, jak i niepieniężne) przyznano ponad 58,4 tysiącu Pomorzan.
