Rada Dzielnicy Wrzeszcz Górny podjęła wspomnianą uchwałę już w październiku 2020 r. Kilka tygodni później skierowała wniosek o wpis do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego. Ochroną konserwatorską miałoby zostać objęte "założenie krajobrazowe, starodrzew, ogrodzenia od strony ul. Słowackiego, a także nagrobki - zarówno te zachowane w całości, jak i częściowo, oraz zachowane w formie reliktów". W lutym br. przyszła odpowiedź od Pomorskiego Konserwatora Zabytków.
Dlaczego radnych zainteresowało akurat to miejsce? Odpowiedź można znaleźć w uzasadnieniu podjętej przez nich uchwały. Jego fragment poniżej:
Celem wpisu cmentarza parafii MBNP jest ochrona zachowanej substancji zabytkowej, znajdującej się częściowo w złym stanie, przed dalszą degradacją i rozproszeniem poprzez nałożenie na właściciela terenu - parafię - wyższego rygoru wywiązania się z obowiązków wynikających z Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Obiekt jest unikatowym przykładem cmentarza pochodzącego sprzed I wojny światowej, który mimo sporego zaniedbania i ingerencji w postaci rozbiórki starego kościoła i budowy nowego, oraz wzniesienia budynku biurowego w miejscu domku dozorcy, zachował czytelny układ oraz kilkadziesiąt pomników nagrobnych datowanych 1906 - 1956, reprezentujących dawne style architektoniczne.
Tej zabytkowej nekropolii, w opinii radnych, grozi dalsza dewastacja, w tym przemieszczenie lub zasypanie nagrobków w części leśnej, a także jej zaśmiecanie.
- Cmentarz Brętowski, wbrew nazwie, znajduje się na terenie Wrzeszcza Górnego. My, jako radni, ale też mieszkańcy dzielnicy, staramy się dbać o zachowanie naszego dziedzictwa, a takim jest też cmentarz. Zdegradowana część Cmentarza Brętowskiego położona jest w obrębie naszej dzielnicy, dlatego postanowiliśmy wystosować wniosek do Konserwatora Zabytków - tłumaczy Krzysztof Koprowski, Przewodniczący Zarządu Dzielnicy Wrzeszcz Górny. - Nie możemy już patrzeć, jak to miejsce niszczeje. Zależy nam na zachowaniu pamięci o poprzednich mieszkańcach tej części Gdańska. Odpowiedź pana Konserwatora to pierwszy etap działania w tym zakresie - dodaje.
Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Igor Strzok, w przesłanej do Rady odpowiedzi, poinformował że teren cmentarza (mieszczącego się dokładnie na wysokości ul. Słowackiego 79) znajduje się już w wykazie Gminnej oraz Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków, czyli w miejscu, w którym zabytkowe obiekty "czekają" na wpis do rejestru zabytków.
- Informuję, iż poszczególne elementy historyczne wskazanego obszaru zostaną zweryfikowane w trakcie postępowania o wpis do rejestru zabytków, w sprawie którego tut. organ obecnie prowadzi czynności przygotowawcze - poinformował w oficjalnym piśmie Igor Strzok, Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków.
- Są przesłanki do tego, by to miejsce wpisać do rejestru zabytków - dodaje Marcin Tymiński, rzecznik Pomorskiego Woj. Konserwatora Zabytków.
Ks. Tadeusz Chajewski, proboszcz parafii pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, przyznaje z kolei, że jest przeciwny wpisaniu terenu nekropolii do rejestru zabytków.
- Nie chcę tego wpisu, i nie zgadzam się na to. Ten teren to własność parafii. W obszarze tego cmentarza prowadzimy działania każdego roku: grabione są liście, wszystko jest wyczyszczone, tak jak należy. Nie rozumiem, jak można zgłosić do rejestru coś, co nie jest kogoś własnością - zaznacza ks. Tadeusz Chajewski. - Jeżeli cmentarz zostanie wpisany do rejestru zabytków, wówczas nic nie będzie można na nim zrobić - dodaje.
Jak podaje Gedanopedia:
Cmentarz Brętowski został założony w 1904 r. , jako parafialny, dla ówczesnego kościoła Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu. Rozbudowano go w 1920 r. w kierunku zachodnim. W północnej części, na osi głównej alei, wybudowano w roku 1921 neogotycką kaplicę cmentarną, przebudowaną później na konsekrowany w 1925 r. kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Najstarsza część cmentarza została zlikwidowana przed rokiem 1940. Nekropolia jest nieczynna od roku 1947, a zamknięta - od 1956 r. W roku 1979 w północnej części (za kościołem) usunięto nagrobki i wyrównano teren, w 1988 r. rozebrano kaplicę cmentarną i rozpoczęto budowę nowej świątyni (kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy). Cmentarz założono na planie regularnym, o powierzchni 2,50 ha, w kształcie prostokąta wydłużonego w kierunku północ-południe, z alejami przecinającymi się pod kątem prostym. Założenie zostało zlikwidowane w latach 80. i 90. XX wieku. Pozostawiono tylko południową część z zachowanym drzewostanem, nagrobkami oraz fragmentami ogrodzenia od strony ul. Słowackiego. W ciągu głównej alei, na owalnej wysepce z krzyżem cmentarnym, pozostawiono nagrobki proboszczów kościoła w Brętowie.
