• Start
  • Wiadomości
  • Weekend z Elżbietą Koopman-Heweliusz, pierwszą polską astronomką i jedną z pierwszych na świecie

Weekend z Elżbietą Koopman-Heweliusz, pierwszą polską astronomką i jedną z pierwszych na świecie

Salwą honorową z repliki armaty rozpocznie się weekend 24-25 kwietnia na cześć Elżbiety Koopman-Heweliusz. Zaraz potem postać wybitnej gdańskiej astronomki z XVII wieku przybliży historyk Michał Ślubowski. Dzień później wywiad z laureatką Nagrody im. Jana Heweliusza prof. Marią Mendel oraz rozmowy z astronomkami Hevelianum. Oba spotkania będą transmitowane m.in. na www.gdansk.pl w sobotę i niedzielę od godz. 10:00.
22.04.2021
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl

 

Jan Heweliusz i Elżbieta Koopman-Heweliusz prowadzą obserwacje za pomocą sekstansu. Rycina Izzaka Salla według Andreasa Stecha, 1673
Jan Heweliusz i Elżbieta Koopman-Heweliusz prowadzą obserwacje za pomocą sekstansu. Rycina Izzaka Salla według Andreasa Stecha, 1673
Rycina ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej

 

Kim był Jan Heweliusz wie chyba większość gdańszczanek i gdańszczan. Kim była Elżbieta Katarzyna Koopman-Heweliusz - już niekoniecznie. A była to postać zacna, szanowana, utalentowana i odważna. 

Elżbieta urodziła się w 1647 roku w Gdańsku, była córką bogatego gdańskiego kupca, pochodzącego z Holandii. Otrzymała staranne wykształcenie, biegle władała językami łacińskim i angielskim. W styczniu 1663 roku wyszła za mąż za Jana Heweliusza (półtora roku po śmierci pierwszej żony), mimo znacznej różnicy wieku (36 lat) małżeństwo było bardzo zgodne. Elżbieta dbała o gospodarstwo domowe i należące do męża browary, pomagała mu także w obserwacjach astronomicznych. 

Była pierwszą w Polsce i jedną z pierwszych w świecie kobiet-astronomów. Uczony francuski François Arago (1786–1853) napisał: "Pełne czci wspomnienie należy się zawsze pani Heweliuszowej, pierwszej kobiecie, jaką znam, która nie ulękła się wzięcia na siebie ciężaru astronomicznych obserwacji i obliczeń." 

Król Jan III Sobieski przydzielił Elżbiecie fundusze na kontynuowanie badań przerwanych przez śmierć męża (1687) i jako wdowa opracowała pozostawione przez Jana Heweliusza materiały, w których dokonała wielu korekt oraz własnych obliczeń.

Więcej o Elżbiecie Koopman-Heweliusz na gedanopedia.pl.

 

Pamięć o Elżbiecie Koopman-Heweliusz przybliży w sobotę i niedzielę, 24-25 kwietnia, gdańskie Hevelianum. 

Pierwszego dnia - w sobotę, 24 kwietnia - grupa rekonstrukcyjna Stowarzyszenia Garnizon Gdańsk, w pełnym rynsztunku, zaprezentuje możliwości repliki armaty o imieniu Elżbieta (waga 130 kg, koła średnicy 110 cm, laweta długości 230 cm). Pokaz artyleryjski rozpocznie się o godz. 10.00. Ze względów bezpieczeństwa odbędzie się bez udziału publiczności. 

- Zaraz po pokazie będzie można wysłuchać rozmowy z historykiem Michałem Ślubowskim, twórcą bloga Gedanarium, autorem publikacji „Czarownice, mieszczki, pokutnice. Gdańskie szkice herstoryczne”, który przybliży postać Elżbiety Koopman-Heweliusz - mówi Katarzyna Mejna z Hevelianum.

 

Wystrzał z repliki armaty Elżbieta w czerwcu 2020 roku. Podobnie będzie w sobotę, 24 kwietnia
Wystrzał z repliki armaty Elżbieta w czerwcu 2020 roku. Podobnie będzie w sobotę, 24 kwietnia
fot. Grzegorz Mehring / www.gdansk.pl

 

Drugiego dnia - w niedzielę, 25 kwietnia - Hevelianum zaprasza na dwie rozmowy. 

  • gościem Agnieszki Michajłow będzie prof. dr hab. Maria Mendel - wybitna postać polskiej humanistyki, pedagożka społeczna, autorka koncepcji pedagogiki miejsca
  • Dorota Ciemna, koordynatorka i pomysłodawczyni Weekendu z Elżbietą Koopman-Heweliusz będzie rozmawiać z astronomkami pracującymi w Hevelianum: Bogną Pazderską, Magdaleną Maszewską i Magdaleną Więcek-Olszewską m.in. na temat studiów astronomicznych, inspirujących kobiet nauki, co najbardziej fascynuje na nocnym niebie.

 

Transmisje w sobotę i niedzielę, 24-25 kwietnia, o godz. 10:00 na Facebooku i YouTube Hevelianum oraz na www.gdansk.pl

 

TV

Bajpas kartuski działa