|
Kim był Jan Heweliusz wie chyba większość gdańszczanek i gdańszczan. Kim była Elżbieta Katarzyna Koopman-Heweliusz - już niekoniecznie. A była to postać zacna, szanowana, utalentowana i odważna.
Elżbieta urodziła się w 1647 roku w Gdańsku, była córką bogatego gdańskiego kupca, pochodzącego z Holandii. Otrzymała staranne wykształcenie, biegle władała językami łacińskim i angielskim. W styczniu 1663 roku wyszła za mąż za Jana Heweliusza (półtora roku po śmierci pierwszej żony), mimo znacznej różnicy wieku (36 lat) małżeństwo było bardzo zgodne. Elżbieta dbała o gospodarstwo domowe i należące do męża browary, pomagała mu także w obserwacjach astronomicznych.
Była pierwszą w Polsce i jedną z pierwszych w świecie kobiet-astronomów. Uczony francuski François Arago (1786–1853) napisał: "Pełne czci wspomnienie należy się zawsze pani Heweliuszowej, pierwszej kobiecie, jaką znam, która nie ulękła się wzięcia na siebie ciężaru astronomicznych obserwacji i obliczeń."
Król Jan III Sobieski przydzielił Elżbiecie fundusze na kontynuowanie badań przerwanych przez śmierć męża (1687) i jako wdowa opracowała pozostawione przez Jana Heweliusza materiały, w których dokonała wielu korekt oraz własnych obliczeń.
Więcej o Elżbiecie Koopman-Heweliusz na gedanopedia.pl.
Pamięć o Elżbiecie Koopman-Heweliusz przybliży w sobotę i niedzielę, 24-25 kwietnia, gdańskie Hevelianum.
Pierwszego dnia - w sobotę, 24 kwietnia - grupa rekonstrukcyjna Stowarzyszenia Garnizon Gdańsk, w pełnym rynsztunku, zaprezentuje możliwości repliki armaty o imieniu Elżbieta (waga 130 kg, koła średnicy 110 cm, laweta długości 230 cm). Pokaz artyleryjski rozpocznie się o godz. 10.00. Ze względów bezpieczeństwa odbędzie się bez udziału publiczności.
- Zaraz po pokazie będzie można wysłuchać rozmowy z historykiem Michałem Ślubowskim, twórcą bloga Gedanarium, autorem publikacji „Czarownice, mieszczki, pokutnice. Gdańskie szkice herstoryczne”, który przybliży postać Elżbiety Koopman-Heweliusz - mówi Katarzyna Mejna z Hevelianum.
Drugiego dnia - w niedzielę, 25 kwietnia - Hevelianum zaprasza na dwie rozmowy.
- gościem Agnieszki Michajłow będzie prof. dr hab. Maria Mendel - wybitna postać polskiej humanistyki, pedagożka społeczna, autorka koncepcji pedagogiki miejsca
- Dorota Ciemna, koordynatorka i pomysłodawczyni Weekendu z Elżbietą Koopman-Heweliusz będzie rozmawiać z astronomkami pracującymi w Hevelianum: Bogną Pazderską, Magdaleną Maszewską i Magdaleną Więcek-Olszewską m.in. na temat studiów astronomicznych, inspirujących kobiet nauki, co najbardziej fascynuje na nocnym niebie.
Transmisje w sobotę i niedzielę, 24-25 kwietnia, o godz. 10:00 na Facebooku i YouTube Hevelianum oraz na www.gdansk.pl.