Dzisiaj Lech Wałęsa kończy 80 lat. Przed 40 laty otrzymał Nagrodę Nobla.
Otwarcie wystawy odbyło się zaraz po spotkaniu w Ratuszu Głównego Miasta, z udziałem marszałka Tomasza Grodzkiego i senatorów RP oraz władz Miasta Gdańska, podczas której wręczono legendarnemu przywódcy NSZZ Solidarność Lechowi Wałęsie wielki Medal Senatu RP. Goście wraz z jubilatem przeszli na przedproże Dworu Artusa, gdzie kontynuowali uroczystość.
Senat wyraża wdzięczność i pamięta o zasługach Lecha Wałęsy
- W latach 80. XX-wieku najczęściej fotografowanym Polakiem, obok papieża Jana Pawła II, był Lech Wałęsa - powiedziała podczas otwarcia dr Magdalena Staręga, szefowa oddziału kuratorskiego z Europejskiego Centrum Solidarności. - Powstały wówczas setki tysięcy zdjęć z oficjalnych uroczystości i tych bardziej intymnych, wraz z rodziną.
Wręczenie Lechowi Wałęsie Medalu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej - zobacz galerię
Lech Wałęsa - od ludowego trybuna, do prezydenta
Ikoniczna postać solidarnościowego przełomu, Lech Wałęsa, przedstawiony jest na wystawie w wielu odsłonach - jako trybun ludowy, przywódca związkowy, lider opozycji, prezydent, ale też mąż i ojciec. Zdjęcia pochodzą z zasobów międzynarodowych agencji fotograficznych, zbiorów ECS, prywatnych archiwów fotoreporterów (m.in. Chrisa Niedenthala) i jubilata. Wiele z nich jest unikalnych, rzadko lub nigdy niepublikowanych. Obejmują dekadę, okres od sierpnia 1980 do wyborów prezydenckich w 1990 roku.
Są tu prace takich fotoreporterów, jak m.in. Stanisław Składanowski (ECS Collection), Zbigniew Trybek (ECS Collection), Jean-Louis Atlan (Sygma via Getty Images), Tadeusz Kłapyta (ECS Collection), Marc Bulka (Gamma-Rapho via Getty Images), Chuck Fishman (Getty Images), Jan Morek (PAP), François Lochon (Gamma-Rapho via Getty Images).
- Ja zawsze wykorzystywałem okazję, by świat wzbogacać twórczo. I Wy możecie powtórzyć mój sukces, ale musicie zrozumieć moment, w którym przyszło wam żyć - mówił do zebranych na Długim Targu gdańszczan Lech Wałęsa podczas otwarcia.
Wystawa “Wałęsa. Jeden z dziesięciu milionów” - otwarcie. Zobacz galerię zdjęć
Początki działalności
Wystawa przypomina o tym, że solidarnościowy strajk okupacyjny w Stoczni Gdańskiej im. Lenina rozpoczął się 14 sierpnia 1980 roku. Na czele gdańskiego protestu, do którego dołączyło wkrótce ponad 750 zakładów pracy w całej Polsce, stanął 37-letni wówczas Lech Wałęsa. Po 18 dniach trudnych negocjacji z przedstawicielami rządu, Wałęsa w imieniu strajkujących podpisał tzw. Porozumienie Gdańskie.
Był to czas, gdy “twarz Lecha Wałęsy znalazła się na okładkach gazet i magazynów całego świata.” Marc Bulka (Gamma-Rapho via Getty Images) uwiecznił moment, w którym 31 sierpnia 1980 r., historyczny dokument podpisują w Sali BHP Stoczni Gdańskiej im. Lenina - Lech Wałęsa i Mieczysław Jagielski.
Chwile triumfu
Archiwalne fotografie wywołują falę wspomnień: Lech Wałęsa niesiony 30 sierpnia 1980 r. na ramionach robotników; wspólna plenerowa msza św. w ostatnią strajkową niedzielę; przywódca przemawiający do strajkujących - samotna postać góruje nad morzem głów.
Ale też Wałęsa opuszczający budynek Sądu Najwyższego w Warszawie po rejestracji NSZZ; na spotkaniu z papieżem Janem Pawłem II w Watykanie (15 stycznia 1981) czy podczas zaprzysiężenia na stanowisko prezydenta RP (22 grudnia 1990), gdy mówił: „Stoję przed Wami jako pierwszy prezydent Polski wybrany bezpośrednio przez naród. Z tą chwilą zaczyna się uroczyście III Rzeczpospolita Polska. Nic i nikt nie może umniejszyć tego faktu”.
Lech Wałęsa przemawiający na Kapitolu. Rozpoczyna od słów: „My, naród!”
To były chwile triumfu.
Radość i spełnienie
Trudno się nie uśmiechnąć, gdy patrzymy na Lecha Wałęsę, już polskiego prezydenta, gdy podczas oficjalnej wizyty w Wielkiej Brytanii jedzie królewską karetą z roześmianą Elżbietą II czy nie wzruszać, patrząc na zdjęcie ze spotkania z prezydentem Billem Clintonem w Gabinecie Owalnym Białego Domu w Waszyngtonie 23 kwietnia 1991 roku.
Z opisu zdjęcia dowiadujemy się, że w 2020 roku Amerykanie odtajnili notatkę z tego spotkania. Prezydent Wałęsa miał w niej ostrzegać przywódcę USA: „Jeśli Rosja ponownie przyjmie agresywną politykę zagraniczną, ta agresja zostanie skierowana przeciwko Ukrainie i Polsce. Potrzebujemy Ameryki, by temu zapobiegła. Polska nie może pozostać bezbronna, potrzebujemy ochrony amerykańskiego muskułu”. Notatkę datowano na 21 kwietnia 1993 roku.
Trudny czas
Ale plenerowa wystawa zawiera też, zatrzymane w kadrze, momenty bolesne i trudne, jak zdjęcie wykonane przez syna Stanisława Wałęsę z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Władzę w Polsce przejęła tej nocy junta wojskowa pod przywództwem generała Wojciecha Jaruzelskiego. Wałęsa został internowany - na fotografii młody mężczyzna z wąsami stoi przy oknie, patrzy na wprost, ręce ma skute kajdankami.
Autorka opisów Katarzyna Żelazek wyjaśnia: “Lider związkowców Lech Wałęsa stał się ikoną zmian. Niemal 10 milionów Polek i Polaków przystąpiło do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. A to dało nadzieję na demokratyczne zmiany w Polsce i innych krajach znajdujących się pod protektoratem Kremla. Niedługo trwał jednak ten powiew wolności. 14 miesięcy po rejestracji Solidarności władza wprowadziła w Polsce stan wojenny.”
Z internowanym Lechem Wałęsą, do obozów i więzień trafiło niemal 10 tys. innych osób. Wałęsa był tam przetrzymywany przez 11 miesięcy.
Gorzki czas to również walka o ponowną prezydenturę, gdy w studiu TVP Lech Wałęsa zmierzył się z Aleksandrem Kwaśniewskim, kandydatem lewicy. I przegrał.
Wystawa - otwarcie
Uroczyste otwarcie wystawy “Wałęsa. Jeden z dziesięciu milionów” odbyło się w piątek, 29 września 2023 r. o godz. 15 na przedprożu Dworu Artusa, ul. Długi Targ. Otwarciu towarzyszyło prawykonanie utworu „Memento” na carillon Ratusza Głównego Miasta, skomponowanego specjalnie dla jubilata przez Krzysztofa Meyera.
WYSTAWA CZASOWA “Wałęsa. Jeden z dziesięciu milionów”
- PRZYGOTOWANIE I REALIZACJA - Adam Czubaszek, Maciej Hasse, Ewa Konkel, Iwona Kwiatkowska, Karolina Lejczak, Patrycja Medowska, Magdalena Mistat, dr Magdalena Staręga
- KONSULTACJA HISTORYCZNA - dr Przemysław Ruchlewski
- PROJEKT GRAFICZNY - Adam Ignaciuk
- AUTORSTWO TEKSTÓW - Katarzyna Żelazek.
