Profesor Joanna Muszkowska-Penson jest wybitną i zasłużoną dla Gdańska i Polski postacią. Więźniarka Pawiaka, obozu koncentracyjnego Ravensbrück, działaczka podziemia niepodległościowego, honorowa obywatelka Gdańska, odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Księcia Mściwoja II. To właśnie w mieszkaniu przy ul. Tuwima 29 ukrywała doktora Piotra Dyka, poszukiwanego przez władze komunistyczne. 25 października 2021 roku ukończyła 100 lat.
Dzień później, przy budynku, w którym mieszkała wraz z mężem odsłonięto charakterystyczną owalną tablicę pamiątkową. W uroczystości wzięła udział profesor Anna Dominiczak, córka państwa Penson, Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska, Agnieszka Owczarczak, przewodnicząca Rady Miasta Gdańska, Anna Golędzinowska, miejska radna, która reprezentowała wnioskodawców umieszczenia tablicy oraz przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego. Obecni byli także przedstawiciele społeczności akademickiej Akademii Medycznej w Gdańsku.
- Los pani profesor Joanny Muszkowskiej-Penson to dużo więcej niż los lekarza – mówiła podczas uroczystości Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - To los dobrego, cierpliwego człowieka, a do tego odważnego. A odwaga to cecha, której czasami nam brakuje. Tutaj spotykamy mądrą odwagę. Cieszę się bardzo, że pani profesor pokazała nam inną Polskę. Prezentowała odwagę z okresu II wojny światowej, na której wielu opozycjonistów mogło się wzorować. To odwaga bez patosu, zwykła, ludzka, skupiająca się na pomocy drugiemu człowiekowi. Pani profesor wsparła i rozwinęła także ruch hospicyjny. To coś bardzo ważnego, co wydaje się dzisiaj codziennością w naszym mieście. Bez zaangażowania pani profesor i ks. Eugeniusza Dutkiewicza ruch hospicyjny w Gdańsku nie wyglądałby tak samo.
Sąsiedzka solidarność
Osobistymi wspomnieniami ze zgromadzonymi na uroczystości podzieliła się Anna Golędzinowska, miejska radna, z której inicjatywy pojawiła się pamiątkowa tablica.
- Znam panią profesor z perspektywy sąsiedzkiej i wiem, że walczyła zarówno o Solidarność przez „S”, jak i o solidarność pisaną małą literą. Ta solidarność była w domu przy ul. Tuwima bardzo żywa, a sąsiedzi mogli zawsze liczyć na gościnność gospodarzy. Pani profesor razem z mężem walczyła o człowieka i jego godne życie. Była gotowa pomóc wszystkim potrzebującym, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej, nie patrząc na barwy polityczne. Mam nadzieję, że ta tablica będzie inspirowała mieszkańców dzielnicy i przechodniów właśnie do tego typu solidarności – mówiła radna Anna Golędzinowska.
W uroczystości wzięła udział także profesor Anna Dominiczak, córka profesor Joanny Muszkowskiej-Penson, wraz z mężem.
- Chciałabym wszystkim bardzo podziękować za pamięć o mamie z okazji jej setnych urodzin oraz za tę tablicę – mówiła córka państwa Penson. - W tym domu przeżyłam bardzo szczęśliwe dzieciństwo i młodość, a najbardziej pamiętam obiady i kolacje. Wtedy zawsze mówiło się o pacjentach i o trudnych przypadkach medycznych. To właśnie ukształtowało moją przyszłość, bo sama zostałam lekarką. Moja mama zawsze robiła to, co robi najlepiej – pomagała ludziom. Zostało to upamiętnione w postaci wyjątkowej tablicy.
Podczas uroczystości odczytano list Mieczysława Struka, marszałka województwa pomorskiego, skierowany do jubilatki.
- Z takich bohaterek jak pani czerpać, mogą wzór kolejne pokolenia młodych Polaków. Mało kto może się pochwalić tak ciekawym, twórczym i emocjonującym życiem. Zawsze wspierała pani potrzebujących, często ratując ich życie - czy to podczas zawirowań wojennych czy również ciężkich czasach po wojnie. Serdeczne ciepło, empatia oraz ogromne poczucie patriotyzmu wzbudzają największy szacunek – czytamy w liście.
Zobacz film z uroczystości
Niezwykły życiorys zasłużonej gdańszczanki
Profesor Joanna Muszkowska-Penson urodziła się 25 października 1921 roku w Warszawie. Podczas II Wojny Światowej walczyła w szeregach Związku Walki Zbrojnej, gdzie w 1941 roku została aresztowana i osadzona na Pawiaku. Kolejne lata wojny, aż do kwietnia 1945 roku, była przetrzymywana w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Ravensbrück.
W 1950 roku ukończyła Akademię Medyczną w Łodzi i przeprowadziła się do Gdańska, gdzie podjęła pracę w Klinice Chorób Nerek Akademii Medycznej. W kolejnych latach związała się z prof. Jakubem Pensonem, współtwórcą polskiej nefrologii, rektorem Akademii Medycznej, który zmarł 1971 roku.
W latach 80. zaangażowała się w działalność opozycyjną, wspierała strajkujących stoczniowców, została również lekarzem Lecha Wałęsy. Podczas stanu wojennego prof. Joanna Muszkowska-Penson w swoim mieszkaniu przy ul. Tuwima 29, ukrywała dr Piotra Dyka, poszukiwanego przez władze komunistyczne.
Prof. Joanna Muszkowska-Penson została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006 rok) oraz Medalem Księcia Mściwoja II (2014 rok). W 2018 roku otrzymała tytuł honorowego obywatela Gdańska.
- Przez obóz Ravensbrück do wolnej Polski
- Moje dwie konspiracje - rozmowa z profesor Joanną Muszkowską-Penson
Upamiętniają ważne miejsca i osoby
Tablice pamiątkowe to projekt realizowany przez miasto. Założeniem inicjatywy jest umieszczanie w przestrzeni Gdańska spójnych wizualnie oznaczeń w celu upowszechniania wśród mieszkańców i turystów wiedzy o miejscach związanych z wydarzeniami i osobami ważnymi dla historii kraju i regionu. System tablic pamiątkowych zainicjowany został w czerwcu 2018 roku. Właśnie odsłonięto 20 tablicę z cyklu.
oprac. AU
