Zaczęło się od armaty
O Westerplatte mówi się głównie w kontekście jego siedmiodniowej, bohaterskiej obrony. Ale to zaledwie wycinek dramatycznej historii tej części miasta. Celem nowej wystawy przygotowanej przez Muzeum II Wojny Światowej jest upamiętnienie polskich więźniów filii obozu Stutthof (znajdującej się właśnie na Westerplatte): ich niewolniczej, wyczerpującej pracy, doświadczenia głodu, poniżenia i śmierci z rąk niemieckich nadzorców.
Pomysł na tę wystawę narodził się już w ubiegłym roku - zaczęło się od działań zespołu badawczego na półwyspie. Ekipa złożona m.in. z archeologów, historyków i kryminologów odkryła na Westerplatte w 2024 roku stanowisko armaty polowej, użytej podczas obrony Wojskowej Składnicy Tranzytowej w 1939 roku. W pozostałościach po dwóch jej schronach znaleziono ludzkie szkielety. Zachowane fragmenty odzieży oraz drobne przedmioty osobiste polskiej produkcji potwierdziły przypuszczenia badaczy, iż należały one do cywilnych jeńców.
- Jest to znalezisko przełomowe. Do tej pory natrafialiśmy jedynie na ślady pracy jeńców w postaci reliktów rozebranych zabudowań czy narzędzi, których używali. Co istotne, szczątków jeńców cywilnych na półwyspie może być więcej. Wspomnienia więźniów wskazują, że zamordowanych wrzucano do lejów pozostałych po walkach we wrześniu 1939 roku - komentuje Monika Garas, jedna z odkrywczyń mogił na Westerplatte.
Przed nami ważne rocznice - 45. Sierpnia'80 oraz 86. wybuchu II wojny światowej
Dokumentacja archeologiczna specjalistów pozwoliła na ustalenie charakterystyki niewolniczej pracy więźniów (do ich zadań należało m.in. sprzątanie pola bitewnego) i ich śmierci z rąk okupanta. Działania ekipy badawczej nie tylko na miejscu, ale i w archiwach dokumentów zawierających wspomnienia z tamtego okresu, pozwoliły na stworzenie wystawy opowiadającej o mniej znanej historii półwyspu Westerplatte.
To trudny temat...
Wystawa składa się z części historycznej i archeologicznej. Prezentuje ponad 30 oryginalnych przedmiotów osobistych pochodzących z wykopalisk. Jak podkreślają organizatorzy, ze względu na zawarte w niej obrazy wojennego okrucieństwa, wystawa jest skierowana do osób powyżej 16. roku życia.
W czwartek wielki koncert - m.in. Doda, Perfect, IRA
- Rozumiemy, że zetknięcie się z tak trudnym tematem może być osobistym i emocjonalnym przeżyciem. Dlatego udostępniamy mapę treści wrażliwych (rodzaj przewodnika), na której oznaczone są miejsca, gdzie się pojawiają. Tworzymy w ten sposób warunki pozwalające każdej osobie indywidualnie zdecydować, czy i jakie treści chce eksplorować, by z muzeum czynić bezpieczną przestrzeń do radzenia sobie z „ciemną” stroną człowieczeństwa - tłumaczy Agnieszka Bacławska-Kornacka, współkuratorka wystawy.
Wystawę “Ziemia nie gubi” można oglądać od 1 września do 31 grudnia 2025 roku. Muzeum zachęca do skorzystania z chwili wytchnienia po odwiedzeniu wystawy. Udostępni w tym celu zwiedzającym biofilną strefę wytchnienia, znajdującą się na poziomie -2 budynku.
