Szpitale, ubodzy i sieroty. Ciekawa wystawa w Muzeum Gdańska

Przedstawienie lazaretu przy Bramie Oliwskiej/Domu Ospy (za: R. Curicke, Der Stadt Danzig historische Beschreibung, Gdańsk/Amsterdam 1687)

mat. Muzeum Gdańska

Pierw­sze wzmianki o roz­woju gdań­skiego szpi­talnictwa pocho­dzą z okresu pano­wa­nia krzy­ża­ków, zakonu którego misją była opieka nad cho­rymi podróż­nymi na tere­nie Ziemi Świę­tej. Począt­kowo instytucje szpitalne zakła­dano przy kościo­łach. Najw­cze­śniej powstał czynny do 1382 r. Szpi­tal Świę­tego Ducha (1310-1311). Na prze­ło­mie XIV/XV w. powstały szpi­tale: Bożego Ciała (1351), św. Bar­bary (1387), św. Elż­biety (ok. 1393), znaj­du­jący się poza murami mia­sta laza­ret oraz szpi­tal dla mary­na­rzy przy kościele św. Jakuba na Mło­dym Mie­ście (1414).

Na wysta­wie znaj­dzie się około 50 ory­gi­nal­nych eks­po­na­tów oraz ryciny, gra­fik i XIX-wiecznych zdję­ć ukazujących zwy­kły dzień grup spo­łecz­nych korzy­sta­ją­cych ze szpi­tali gdań­skich. Nz. fragment obrazu Adama Elsheimera z 1598 r., przedstawiający św. Elżbietę Węgierską, patronkę ubogich i dzieł miłosierdzia, podczas posługi w szpitalu

mat. Muzeum Gdańska

W epoce nowo­żyt­nej działalność gdańskich instytucji podlegała procesom spe­cja­li­za­cji. W 1541 r. w Szpi­talu Świę­tej Elż­biety utwo­rzono wydzie­lony oddział dzie­cięcy. W 1549 r. powstał oddział dla umy­słowo cho­rych. Osoby cier­piące na zabu­rze­nia w całej Euro­pie zamy­kano wów­czas w wię­zie­niach, bądź - w wielu przypadkach - uzna­wano za opę­tane. W XVII w., w związku z zagro­że­niem epi­de­mią dżumy, na tere­nie Gdań­ska stwo­rzono dom dla zadżu­mio­nych.

Na przy­go­to­wa­nej przez dr hab. Adama Szar­szew­skiego oraz dr Pio­tra Palu­chow­skiego wysta­wie znaj­dzie się około 50 ory­gi­nal­nych eks­po­na­tów oraz ryciny, gra­fiki ilu­stra­cje i XIX-wieczne zdję­cia, które ilu­strują zwy­kły dzień grup spo­łecz­nych korzy­sta­ją­cych z usług szpi­tali gdań­skich. Wśród pre­zen­to­wa­nych zabyt­ków warto zwró­cić uwagę na przy­wi­lej króla Zyg­munta II Augu­sta z 1552 r. dla gdań­skiego sie­ro­cińca przy szpi­talu św. Elż­biety, a także liczne przed­sta­wie­nia gdań­skich szpi­tali z okresu nowo­żyt­no­ści (w for­mie ory­gi­na­łów i repro­duk­cji).

Odkryty w 2009 r. kartusz natrumienny mieszczanina gdańskiego Gotthilfa Bergemanna

Muzeum Gdańska

W salach wystawowych zostanie zaprezentowany także wyjątkowy kartusz natrumienny ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku odnaleziony w 2009 r. w kościele św. Jakuba. W przeciwieństwie do swoich odpowiedników można go przypisać konkretnej osobie - należał do mieszczanina gdańskiego Gotthilfa Bergemanna. Zabytek zawiera także inskrypcję informującą o żywocie zmarłego.  
Wystawę można zwie­dzać od 4 grud­nia br. do 29 marca 2020 z wyłą­cze­niem ponie­dział­ków, wtor­ków i dni świą­tecz­nych. Posia­da­cze Karty Miesz­kańca mogą zoba­czyć wystawę nie­od­płat­nie. Obo­wią­zu­jące do końca 2019 r. ceny bile­tów wyno­szą 10 zł / indy­wi­du­alny, 5 zł / ulgowy i 20 zł / bilet rodzinny (1–2 doro­słych i 2–6 dzieci do lat 18).
W lutym i marcu 2020 r. odbę­dzie się cykl opro­wa­dzań kura­tor­skich. Pro­mo­cja publi­ka­cji kura­to­rów wystawy zapla­no­wana jest na 6 lutego 2020 r.
 
Zwie­dza­nie wystawy:
Kiedy?: 4 XII 2019 r. – 29 III 2020 r. z wyjąt­kiem ponie­dział­ków, wtor­ków oraz dni świą­tecz­nych
Gdzie?: Dom Upha­gena, ul. Długa 12
Wstęp: 10 zł / nor­malny; 5 zł / ulgowy; 20 zł rodzinny (1–2 doro­słych, 2–6 dzieci do lat 18) (ceny obo­wią­zują do 31 XII 2019), bez­płat­nie w ramach Karty Miesz­kańca

Wer­ni­saż:
Kiedy?: 3 XII 2019 r., godz. 15:00
Gdzie?: Dom Upha­gena, ul. Długa 12
Wstęp: bez­płatny

Dom Uphagena przy ul. Długiej 12, gdzie przygotowano wystawę o szpitalach dawnego Gdańska

mat. Muzeum Gdańska