Otwarcie X Smart Metropolii
Jubileuszowa edycja kongresu Smart Metropolia odbywa się pod hasłem „Pokonać kryzys. Projektowanie nowych miast i dzielnic”. Kongres organizowany przez Obszar Metropolitalny Gdańsk - Gdynia - Sopot rozpoczął się w czwartek, 27 października, w AmberExpo. Smart Metropolię tradycyjnie otwiera prezes Rady Obszaru Metropolitalnego Gdańsk - Gdynia - Sopot, obecnie jest nim Wojciech Szczurek prezydent Gdyni.
- Każdego roku rozmawiamy o budowaniu strategii rozwoju poszczególnych gmin i o współpracy, i podejmujemy wątki, które przynosi nam rzeczywistość - mówił Wojciech Szczurek. - Mijający rok to przede wszystkim czas wojny w Ukrainie i związane z nią z zaangażowanie w pomoc mieszkańców naszych miast, a z drugiej działania naszych samorządów wspierające nasze siostry i braci z Ukrainy, którzy przybyli tu, by szukać schronienia. Przed samorządami stanęło wyzwanie: jak otoczyć naszych gości najlepszą opieką, jak dobrać programy edukacyjne, czy pomocowe. Wojna to także silna zmiana na rynku energetycznym w Europie uzależnionej od dziesiątków lat od surowców rosyjskich. To nie tylko problem rosnących cen energii w budżetach samorządów, ale to przede wszystkim wyzwanie czekającej nas transformacji. Musimy budować bieżącą politykę tak, byśmy nie wpadli w pokusę cofania wyzwań klimatycznych podejmowanych w naszych gminach od lat, ale z drugiej strony, by uniezależnić się nie tylko od kopalin rosyjskich, ale w ogóle od surowców pochodzących z ziemi.
Wojciech Szczurek wyraził też nadzieję, że samorządom przyjdzie w końcu realizować projekty z Krajowego Planu Odbudowy.
Kongres współotwierała Magdalena Czarzyńska-Jachim wiceprezydentka Sopotu: - W tych bardzo niepewnych czasach kilka rzeczy jest pewnych. Pewny jest kryzys klimatyczny i że musimy się do tego faktu przygotować, bo trochę lat przeszło i powinniśmy być teraz w innym miejscu, niż jesteśmy. Pewne jest to, że nasi mieszkańcy potrzebują dobrej komunikacji, a my, samorządowcy, potrzebujemy dobrej komunikacji z mieszkańcami. A także to, że musimy współpracować niezależnie od wielkości i położenia gminy, bo inaczej nie pokonamy tych wszystkich wyzwań i kryzysów. I pewne jest jeszcze to, że dalej będziemy wspierać naszych przyjaciół z Ukrainy.
Zaraz po otwarciu głos zabrał Oleksandr Markushyn, mer ukraińskiego Irpienia.
Tak może zmienić się Wrzeszcz. Nowa linia tramwajowa i przestrzenie publiczne. WIZUALIZACJE
Odzyskać energię od koncernów
Panel pt. “Kryzys energetyczny i klimatyczny - perspektywa społeczności lokalnych” otworzyła Paulina Górska ekoinfluencerka i aktywistka prowadząca profil na instagramie @eko.paulinagorska i bloga, która przeprowadziła przegląd inicjatyw “proklimatycznych” realizowanych przez lokalne społeczności.
Mówiła m.in. o Centrum Aktywizmu Klimatycznego w Warszawie (powstało także dzięki samorządowi, który udostępnił lokal z wielkimi witrynami). Centrum skupia różne inicjatywy: Rodzice dla klimatu, Extinction Rebellion, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny.
W Poznaniu działa z kolei Podzielnia - zainicjowane przez aktywistów i społeczność lokalną miejsce, w którym realizowana jest idea obiegu zamkniętego, gdzie każdy może zostawić to, czego nie potrzebuje i wziąć to, czego mu brak.
Blogerka mówiła też o popularnych w Europie spółdzielniach energetycznych. Wspomniała założoną jeszcze w latach 90-tych, liczącą obecnie 58 tysięcy członków belgijską spółdzielnię Ecopower, która zajmuje się produkcją prądu wytwarzanego przez 23 wiatraki, kilkaset instalacji fotowoltaicznych i trzy hydroelektrownie. Drugi przykład to Repowering London, projekt powstały w 2013 rok, którego celem jest m.in. zakładanie instalacji fotowoltaicznych na dachach budynków komunalnych i walka z ubóstwem energetycznym ich mieszkańców.
- W Polsce biernie podchodzimy do tematu własności energii. Mogłaby należeć do obywateli, a należy do koncernów energetycznych - podkreśliła Paulina Górska. - W Europie jest kilka tysięcy takich spółdzielni, a w naszym kraju cztery. Potrzebujemy rewolucji przepisów w Polsce, prawo co prawda daje możliwość tworzenia takich spółdzielni, ale są ograniczenia, nie można ich na przykład zakładać w mieście, tylko na terenach wiejskich i miejsko - wiejskich i mogą liczyć tylko do tysiąca członków. W Europie takich blokad nie ma.
A - jak podkreśliła autorka wystąpienia - jest o co grać. Ceny energii wyprodukowanej w spółdzielni mogą być nawet o 40 proc. niższe od cen oferowanych przez koncerny. Informacje na temat spółdzielni energetycznych w naszym kraju znaleźć można na stronach Polska Zielona Sieć oraz CoopTechHub.
Potęgowo chce być samowystarczalne energetycznie
Dawid Litwin wójt pomorskiej gminy Potęgowo udowadniał podczas swojej prezentacji, że nie trzeba czekać na państwo, by przeprowadzić zieloną rewolucję na wsi. Gmina z wykorzystaniem środków unijnych i przy współpracy z prywatnym partnerem już taką rewolucję przeprowadziła. Energia, która tu powstaje pochodzi z turbin wiatrowych i biogazowni, a rozprowadzana jest dzięki nowej sieci. Ciepło, które jest produktem ubocznym wytwarzania energii z biogazu wykorzystywane jest do ogrzewania.
- Chcemy być gminą samowystarczalną energetycznie, ale do tego potrzeba zmian prawnych. Co więcej, gdybyśmy zwiększyli nasze moce produkcyjne, moglibyśmy zasilać całe Trójmiasto, ale dopóki nie będziemy mieli wpływu na przesył, nie będziemy mieć tej samowystarczalności, ani możliwości produkcji na rzecz innych samorządów - zaznaczył Dawid Litwin.
Szymon Bujalski - przystępnie o katastrofie
Kolejnym ekoinfluencerem wśród panelistów był Szymon Bujalski - dziennikarz dla klimatu w sposób przystępny opowiadający o katastrofie klimatycznej na swoich profilach na Fb i Instagramie. W AmberExpo mówił o tym, w jaki sposób zdrowsze miasta mogą przysłużyć się chorującemu na zmiany klimatyczne Światu.
- Walka z kryzysem klimatycznym jest źle opowiadana. Mówi się ludziom, że coś mamy im zabrać, z czegoś muszą rezygnować, a prawda jest inna - mówi Szymon Bujalski i przytoczył hasła dotyczące wymarzonego miasta, które jeśli się zastanowić, rzeczywiście związane są równocześnie z walką z kryzysem klimatycznym: atrakcyjne przestrzenie publiczne, otoczenie zieleni, wystawienie na mniejszy hałas, czyste powietrze...
Jak zatem miasta mogą włączyć się w walkę z kryzysem klimatycznym i same odczuć przy tym poprawę? Inwestując w naturę, jakość powietrza oraz drogi i przestrzenie publiczne.
Szymon Bujalski zachęcał samorządy, by sadziły duże drzewa, podając przykład ze swojej rodzinnej Łodzi, gdzie posadzono niedawno 20 - metrową lipę.
- Kosztowała kilkadziesiąt tysięcy złotych i są to dobrze wydane pieniądze. Nie możemy czekać, aż nasadzone drzewka wysokości człowieka za kilkanaście lat zaczną pełnić swoje funkcje. Czy przy wielomilionowej inwestycji drogowej, wydanie kolejnych kilkuset tysięcy na bezcenne, duże drzewa to zbyt wielki wydatek - pytał retorycznie dziennikarz i jako kolejny przykład zieleni efektywnej dla miasta podał objętą pnączami fasadę gmachu Muzeum Narodowego we Wrocławiu, która, jak mówił “ma tyle listowia co siedem dorodnych lip”.
Przywidz będzie wzorcem energetycznej wspólnot
Panel zamknął głos Marka Zimakowskiego, wójta gminy Przywidz, który opowiadał o kolejnej pomorskiej rewolucji energetycznej i międzynarodowym projekcie Serene, który pomoże budować energetyczne wspólnoty. Wzorcem takiej polskiej wspólnoty po zakończeniu projektu będzie właśnie gmina Przywidz.
Wójt podkreślił, że w Przywidzu, który nie tylko chciał ciąć koszty, ale - jako gmina nastawiona na turystykę - chciał mieć też czyste powietrze, już w 2009 roku montował pierwsze kolektory solarne z dofinansowaniem ze środków unijnych.
Później dołączyła fotowoltaika, zakładana przez mieszkańców na domach i gminę na budynkach użyteczności publicznej. W ramach projektu w Serene pojawią się też pompy ciepła i magazyn nadwyżek produkowanej energii.
- Gminy wiejskie mogą być zapleczem energetycznym dla metropolii - podkreślił Marek Zimakowski. - Budowanie stacji fotowoltaicznych na dużych obszarach w miastach, czy też turbin wiatrowych nie jest możliwe, ale poza naszym “kapitałem terenów”, musi być też zainteresowanie samorządów i lobbystów na rzecz tworzenia takich rozwiązań, a bez zaangażowania ośrodków naukowych nie ma możliwości rozwoju tej idei. Potrzebujemy na Pomorzu różnych modeli rozwiązań dla wdrażania Odnawialnych Źródeł Energii przez samorządy.
Zdrowe miasto dla każdego
Kolejny panel poświęcony były projektowaniu miast dla wszystkich, o czym opowiadali m.in. Joan Caba Roset, urbanista z Obszaru Metropolitalnego Barcelona, który pracuje w zespole odpowiedzialnym za “rozwikłanie” węzłów dróg szybkiego ruchu i autostrad przecinających gęsto cały obszar i odzyskanie miejsca dla tworzenia tkanki miejskiej między gminami obszaru. Problem jest skutkiem realizowanej od późnych latach 60-tych polityki rozwoju gęstej sieci dróg dojazdowych do stolicy metropolii.
Erlijn Mulder, pełnomocniczka prezydentki Utrechtu ds. zdrowego życia mówiła o strategii budowania zdrowego miasta. Utrecht stara się to czynić, mimo że z roku na rok jest coraz gęściej zasiedlony, bo wciąż przybywa mu mieszkańców.
- W Utrechcie temat zdrowia wpisany jest do każdej polityki miasta, a zmiany wprowadzamy zawsze z udziałem mieszkańców, często wymagają cierpliwości i nie zawsze się udają - przyznała Erlijn Mulder. - Ale trzeba próbować, testować, traktować miasto jak żywe laboratorium. Najpierw stawiać sobie pytania, a później szukać odpowiedzi.
Gościni z Holandii powiedziała, że szczególnie dumna jest ze zmian, o które walczono najdłużej, np. po 20 latach obwodnicę, która przecinała miasto, zamieniono w wypełniony wodą kanał, wokół którego wyrósł park.
Z dużą wrażliwością o poszukiwaniu nadziei dla mniejszych miast w Polsce opowiedział Marek Szymaniak, autor książki “Zapaść. Reportaże z mniejszych miast”, sam wychowany Krasnymstawie.
O pobudce jednego z takich miast - o Dąbrowie Górniczej mówił Wojciech Czyżewski prezes zarządu Fabryki Pełnej Życia.
Ostatnim punktem kongresu tego dnia była debata młodych “Klimat w szkołach metropolii - jaki klimat dla zmian budują młodzi?” z udziałem aktywistów z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego i uczniów szkół biorących udział w projekcie Klimat w Szkołach Metropolii. Debatę prowadził Ryszard Gajewski prezes Gdańskich Wód.
Nagrody Smart Metropolii dla uczelni i działaczy na rzecz osób z niepełnosprawnościami
Jak co roku, wieczór pierwszego dnia kongresu zakończyła gala Nagrody Smart Metropolii im. Pawła Adamowicza. W tym roku laureatami zostali rektorzy trójmiejskich uczelni “za działania mające na celu zacieśnienie współpracy i dążenie do zwiększenia roli naszej metropolii jako pierwszoligowego ośrodka naukowego” - to fragment laudacji.
Niech Gdańsk kojarzy się z nauką. Otwarcie gdańskiego roku akademickiego 2022/2023. WIDEO I ZDJĘCIA
Równorzędną nagrodę przyznano Monice Lewandowskiej, Joannie Cwojdzińskiej, Tomaszowi Grybkowi oraz Janowi Szymańskiemu - działaczom społecznym dążącym do opracowania i wdrożenia metropolitalnego standardu na rzecz osób z niepełnosprawnościami.
7. Urodziny Bohatera Borysa już za nami. Sprawdź, o czym ważnym mówiono w tym roku
Drugi i ostatni dzień Smart Metropolii odbędzie się w piątek, 27 października na Politechnice Gdańskiej, w programie m.in. inauguracyjne posiedzenie Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita.
