Polskę i Szwecję łączy długa, złożona historia - od rywalizacji i wojen po intensywne kontakty handlowe, dyplomatyczne, kulturalne i naukowe. Wystawa ukazuje te powiązania poprzez stare druki, rękopisy, grafiki, fotografie, numizmaty, dokumenty życia społecznego i kartografię
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
Sąsiedzi, których dzieli Bałtyk
Główna część wystawy „Sąsiedzi na dobre i złe. Polska - Szwecja w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej” prezentowana jest na wyremontowanym parterze historycznego budynku placówki, przy ul. Wałowej 15. Warto podkreślić, że inwestycja została częściowo sfinansowana z Nagrody Księżnej Asturii, którą prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz uhonorowana została w 2019 r.
- Cieszę się, że pieniądze z nagrody zostały wydane na tak szczytny cel. Dzisiaj historia kontaktów między Polską a Szwecją jest bardziej “na dobre”. Mówię to z perspektywy samorządu i Związku Miast Bałtyckich. Współpracujemy na co dzień w konkretnych sprawach z wieloma miastami szwedzkimi - powiedział na wernisażu wystawy Piotr Grzelak, zastępca prezydent Gdańska ds. zrównoważonego rozwoju i gospodarki.
Biblia w skali mikro
Wyjątkowym eksponatem na wystawie jest pochodząca z początku XIV wieku Biblia. Wiadomo, że korzystała z niej, pochodząca ze Szwecji, święta Brygida (1303-1373) - stąd też jej nazwa. Dzieło powstało na południu Europy, prawdopodobnie w Rzymie.
Mała Biblia św. Brygidy wzbudziła ogromne zainteresowanie uczestników wernisażu wystawy w PAN Bibliotece Gdańskiej
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
- Wielka rzecz w małym formacie - tak unikatowy eksponat określiła dyrektor PAN Biblioteki Gdańskiej dr Anna Walczak.
Moc atrakcji podczas Nocy Muzeów 2025. Niektóre miejsca odwiedzisz po raz pierwszy
Biblia św. Brygidy jest rzeczywiście niewielka - jej wymiary to zaledwie 9x14 centymetrów. Litery o wielkości 1 milimetra były pisane pod lupą. Mimo tak miniaturowych rozmiarów książka zawiera zarówno Stary, jak i Nowy Testament. Biblia ma zdobione inicjały w kolorach czerwonym i niebieskim.
Następna i ostatnia szansa na obejrzenie Biblii św. Brygidy będzie w Noc Muzeów, w sobotę 17 maja
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
Co istotne, na wystawie w PAN Bibliotece Gdańskiej XIV-wieczna Biblia będzie pokazana tylko dwukrotnie. Pierwsza okazja była podczas czwartkowego wernisażu. Druga przypadnie w Noc Muzeów, w sobotę, 17 maja. Potem drogocenny obiekt wróci do magazynu biblioteki.
Kuratorki wystawy „Sąsiedzi na dobre i złe. Polska - Szwecja w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej”, od lewej: Anna Wytyk i Grażyna Ewert
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
Inne ciekawe obiekty na ekspozycji „Sąsiedzi na dobre i złe. Polska - Szwecja w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej” to m.in.:
- kolorowana, drzeworytnicza mapa (1539) o wymiarach 125x170 przedstawiająca Skandynawię i południowe wybrzeże Bałtyku wraz z Gdańskiem. Do dzisiaj zachowały się jeszcze dwa jej egzemplarze w Stadtbibliothek w Monachium oraz Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali
- rękopis Daniela Żytkiewicza z 1656 r. omawiający wstępne warunki polsko-szwedzkiego pokoju między królami Janem Kazimierzem Wazą a Karolem X Gustawem
- rycina z 1638 r. przedstawiająca Sztokholm
- zbiór szczegółowych przepisów (1631) regulujących życie codzienne mniszek z zakonu brygidek
- mapa Rzeczpospolitej w okresie potopu szwedzkiego w latach 1655-1660, na której zaznaczono m.in. trasy pochodu wojsk szwedzkich
- grafika (1674) przedstawiająca w alegoryczny sposób Królestwo Szwecji pośród personifikacji cnót
- miedzioryt przedstawiający walkę dwóch orłów nad Gdańskiem jako zapowiedź konfliktu między Szwecją a Rzeczpospolitą w latach 1655-1660
- zbiór manuskryptów (1634), większości autorstwa E. Bergmanna, dotyczących polskich Prus Królewskich, a szczególnie Gdańska
- monograficzne dzieło (1697) historyka niemieckiego Samuela Pufendorfa z XVII w. opisujące panowanie króla Szwecji Karola X Gustawa, ozdobione pięknymi miedziorytami Erika Dahlberga
Duża część eksponatów na parterze historycznego budynku PAN Biblioteki Głównej jest datowana między XVI a XVII wiekiem
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
Gdzie i do kiedy można oglądać wystawę?
Wystawa „Sąsiedzi na dobre i złe. Polska - Szwecja w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej” będzie czynna do 4 lipca. Najstarsze obiekty można oglądać w historycznym gmachu, zaś współczesne eksponaty dotyczące głównie literatury z XX wieku w nowym budynku, przy ul. Wałowej 24.
Od lewej: dr Anna Walczak - dyrektor PAN Biblioteki Gdańskiej, Magdalena Pramfelt - konsul honorowy Szwecji w Polsce, pomysłodawczyni wystawy
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
Dodatkowo, wystawa ma też charakter plenerowy w formie plansz ustawionych przed siedzibą główną PAN BG.
Nowe oblicze parteru biblioteki
Remont parteru PAN Biblioteki Gdańskiej rozpoczął się na początku grudnia 2024 r. Wykonawcą prac była spółka Budomex Trójmiasto.
Konkurs na nową aranżację parteru biblioteki wygrała propozycja przedstawiona przez Czeczko+design. Studio Architektury Wnętrz z Białegostoku.
Na otwarciu wystawy „Sąsiedzi na dobre i złe. Polska - Szwecja w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej” obecny był zastępca prezydenta Gdańska Piotr Grzelak (pierwszy z lewej). Remont parteru gmachu możliwy był m.in. dzięki przekazaniu przez prezydent Aleksandrę Dulkiewicz pieniędzy z Nagrody Księżnej Asturii
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
Koszt inwestycji budowlanej to ponad milion złotych. Pieniądze na ten cel pochodziły z dotacji Polskiej Akademii Nauk, wsparcia ze strony Portu Lotniczego Gdańsk i środków własnych PAN BG.
Końcowe wyposażenie parteru PAN Biblioteki Gdańskiej m.in. w multimedia sfinansowane zaś zostało z Nagrody Księżnej Asturii, wynoszącej 50 tysięcy euro (ok. 200 tysięcy złotych). Pieniądze te, decyzją prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz, zostały przeznaczone właśnie na wsparcie biblioteki.
Za co wyróżniono Gdańsk?
Przypomnijmy, że Miasto Gdańsk otrzymało Nagrodę Księżnej Asturii, zwanej "hiszpańskim Noblem", w kategorii Zgoda (la Concordia).
ZOBACZ GALERIĘ ZDJĘĆ Z WERNISAŻU WYSTAWY W PAN BIBLIOTECE GDANSKIEJ:
To wyróżnienie przyznawane za obronę praw człowieka, promocję i ochronę pokoju, wolności i solidarności. Decyzję ogłoszono 13 czerwca 2019 r. w Oviedo. Tym samym nasze miasto dołączyło do grona laureatów, wśród których są m.in. Unia Europejska, Jane Goodall, Stephen Hawking czy Peter Brook.
Każdy z laureatów Nagrody Księżnej Asturii oprócz nagrody pieniężnej otrzymuje statuetkę zaprojektowaną przez katalońskiego artystę Joana Miró.
Biblioteka z wielką tradycją
Placówka z ulicy Wałowej to druga nieprzerwanie działająca najstarsza biblioteka miejska w Polsce. W jej katalogu inwentarzowym znajduje się ponad milion pozycji, w tym wiele unikatowych.
W 2021 r. PAN Biblioteka Gdańska obchodziła hucznie 425. rocznicę powstania.
