Wydarzenie adresowane było przede wszystkim do uczniów i uczennic trójmiejskich szkół średnich. Młodzi ludzie do rozmowy zaprosili szerokie grono osób i stworzyli bogatą listę poruszanych tematów:
- prawa człowieka w UE - Weronika Lenkiewicz (Amnesty International)
- prawa człowieka w RPA - dr Margot Stańczyk-Minkiewicz (wykładowczyni w Instytucie Politologii UG)
- prawa ucznia - Łukasz Korzeniowski (Stowarzyszenie Umarłych Statutów)
- prawo do wyrażania siebie - mec. Tomasz Plaszczyk
- prawa osób niepełnosprawnych - dr hab. Anna Śledzińska-Simon (wykładowczyni akademicka na Uniwersytecie Wrocławskim)
- prawo do wypowiedzi w mediach - Weronika Klawonn (Sędzia Sądu Okręgowego w Gdańsku)
Gościem honorowym debaty była reżyserka i scenarzystka Agnieszka Holland. Spotkanie prowadzili Zofia Wojtkiewicz, wiceprzewodnicząca Młodzieżowej Rady Miasta Sopot wraz Igorem Dorawą, młodzieżowym radnym Miasta Gdańska oraz. Widzowie-uczestnicy mogli zadawać pytania online.
- Prawa człowieka to temat niezwykle ważny dla nas, młodych ludzi. Chcemy z naszą inicjatywą dotrzeć do jak największej liczby osób, otworzyć ich umysły i przypomnieć jak ważne jest przestrzeganie w dzisiejszych czasach praw człowieka – wyjaśniał ideę spotkania współorganizator konferencji Igor Dorawa. - Data naszej „Konferencji Praw Człowieka” jest nieprzypadkowa. 8 marca obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Kobiet. O prawach kobiet też chcemy rozmawiać.
Na samym początku spotkania słowo wstępne do młodych ludzi wygłosiła prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.
- Bardzo się cieszę, że właśnie 8 marca w Dniu Święta Kobiet postanowiliście porozmawiać o prawach człowieka w różnych kontekstach. Grono gości, mówców znamienite, ale pokazujące prawa człowieka w bardzo różnych ujęciach. Za to jestem Wam szalenie wdzięczna. Kiedy dzisiaj w XXI wieku w Polsce, w roku 2021 rozmawiamy o Święcie Kobiet, to z jednej strony oczywiście uśmiechy, kwiaty, miłe słowa, ja ich od samego rana też dostaję bardzo dużo, ale myślę, że to jest też właściwy moment do tego, żeby stawiać pytania o kondycję praw człowieka. Prawa kobiet to nie jest nic innego jak prawa człowieka - mówiła prezydent Gdańska. - Jestem Wam naprawdę bardzo wdzięczna, że we współpracy niemal metropolitalnej między naszymi miastami, właśnie dzisiaj chcecie te tematy podjąć. Widzę w Was nadzieję, że świadomi obywatele i obywatelki będą mieli wpływ na rzeczywistość.
Prawnik mecenas Tomasz Plaszczyk pomaga osobom reprezentującym różne mniejszości. Mówił i wyjaśniał sprawy sądowe, w których uczestniczył. Dotyczyły one prawa do wyrażania siebie, czyli wolności wypowiedzi. Zapytany został m.in. o swoją najtrudniejszą sprawę.
- Najtrudniejszą sprawą z jaką mam do czynienia do tej pory toczy się od roku 2017. Dotyczy ona sporu jak wyrażamy siebie, w jakim zakresie możemy siebie wyrażać i jakie na tym tle mogą się pojawić konflikty. Historia, która miała miejsce w 2017 r. dotyczyła imprezy, która miała miejsce wielokrotnie i nazywała się Piknik Tęczowych Rodzin, organizowana przez stowarzyszenie skupiające osoby LGBT. Była to zwykła impreza o charakterze towarzysko-rodzinnym. W trakcie jej trwania została ona zakłócona przez osoby, które wystąpiły pod hasłami obrony życia, pod hasłami edukacji. W ramach tej edukacji głoszono szereg bzdur nie mających poparcia naukowego - mówił mecenas Plszaczyk. - Zostało złożone zawiadomienie o przestępstwie. Były problemy z wszczęciem tego postępowania. W praktyce zetknęliśmy się z poważną luka prawną, bo nasz system prawny zabrania do nawoływania do nienawiści na wielu polach i z wielu przyczyn, nie obejmuje natomiast kwestii związanych z płcią i tożsamością płciową. Ostatecznie prowadzimy to teraz z oskarżenia prywatnego. Sprawa jest trudna z powodu z tego, ile zdrowia i energii kosztuje ona pokrzywdzonych, którzy stwierdzili, że nie odpuszczą i będą walczyć o swoje prawo do wyrażania siebie.
Wątek o nierespektowaniu praw człowieka w stosunku do różnych osób, a szczególnie w stosunku do osób LGBT+ pojawił się też w wypowiedzi Agnieszki Holland. Polska - zdaniem reżyserki - staje się krajem, w którym te prawa przestają być respektowane.
- Walka o prawa człowieka nie jest walką wygraną. W większości miejsc świata te prawa nie są respektowane. Niestety Polska dołącza do tych krajów, gdzie pojmowanie tych praw i ich egzekucja są – i to przez osoby, które maja autorytet władzy, albo autorytet religii – naruszane. Myślę, że samo pojęcie jest niejasne dla większości obywateli i ono jest jeszcze zaciemniane przez taką demagogiczną manipulację, która wyklucza z tych praw cały szereg osób i cały szereg dziedzin. Tak jak powiedział pan mecenas, jeśli chodzi o osoby LGBT+, to polskie prawo nie chroni ich praw. To znaczy, można je właściwie bezkarnie obrażać, poniżać. Może nawet dojść do fizycznej agresji na tle ich tożsamości seksualnej czy płciowej, ale prawo, organy państwa nie stają za nimi - mówiła Agnieszka Holland.
Sędzia Weronika Klawonn mówiła o prawie do wolności wypowiedzi z perspektywy doświadczenia sędziego. Starała się przybliżyć młodym ludziom, to z jakimi dylematami w sprawach spornych, dotyczących wolności słowa, ma do czynienia sędzia.
- Praktycznie każdego dnia jesteśmy świadkami sytuacji, kiedy to w gazetach, na portalach internetowych, w telewizji pojawiają się jakieś publikacje, wypowiedzi, które dotyczą osób publicznych. Są to wypowiedzi krytyczne, ujawniające jakieś zdarzenia z życia tej osoby czy z jej działalności publicznej. Ta osoba czuje się obrażona, urażona. Generalnie robi się afera. Co któraś taka sprawa trafia do sądu mówiła sędzia Klawonn. - Po pierwsze sędzia w takiej sprawie, kiedy dostaje ją na biurko, jak i w każdej innej sprawie, resetuje swój mózg i serce. To znaczy wyrzucam ze swojego serca i swojego rozumu wszystkie emocje, które mam związane z osobami, które do mnie trafiły. Nie ma znaczenia, czy to jest polityk, na którego głosowałam czy którego nie znoszę, twórca filmów, które lubię, pisarz czy poeta, prezydent miasta, w którym mieszkam. To odkładam na bok. Osoby, które stają przed sądem są tylko powodem i pozwanym. Po drugie sędzia sięga po prawo, bo orzeka na podstawie prawa.
Profesor Anna Śledzińska-Simon, specjalistka z zakresu praw człowieka i prawa antydyskryminacyjnego została natomiast poproszona o odpowiedź na pytanie, jakie są przyczyny dyskryminacji osób niepełnosprawnych. Pani profesor zwróciła uwagę, że bardzo ważna jest zmiana świadomości społecznej i sposobu podejścia do osób z niepełnosprawnościami.
- Bardzo ważne jest przejście od modelu medycznego, kiedy osoba z niepełnosprawnością traktowana była przez społeczeństwo jako pacjent, a więc izolacja, jakieś ośrodki rehabilitacyjne i wyłączenie z pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym, politycznym, a też ograniczenie ich praw do życia prywatnego, a więc przejście od tego modelu medycznego, kiedy my ewentualnie chcemy ich leczyć do modelu społecznego. My chcemy osoby z niepełnosprawnościami włączać, usuwając bariery, do pełnego korzystania z życia na równi z innymi mówiła prof. Anna Śledzińska-Simon.
Czy przestrzegane są w polskich szkołach prawa ucznia? Z tym pytaniem zmierzyć się musiał z kolei Łukasz Korzeniowski, prezes Stowarzyszenia Umarłych Statutów. Zwrócił on uwagę na to, jak w naszym społeczeństwie traktowane są dzieci i młodzież.
- Wydaje mi się, że często jest takie przekonanie, że dzieci i młodzież nie powinny mieć prawa głosu, że są trochę ograniczone w swoich prawach do wypowiadania się, decydowania o sobie i że potrzebują specjalnej opieki i nadzoru sprawowanego przez dorosłych. Takie myślenie sprawia, że często nie uznaje się pewnych praw uczniów. Nie ma chyba co mówić, że to wina nauczycieli i szkoły. To raczej wina społeczeństwa i tego, jak podchodzimy do uczniów i do dzieci - mówił Łukasz Korzeniowski.
Weronika Lenkiewicz z Amnesty International Trójmiasto tłumaczyła natomiast swoje stanowisko dotyczące zaostrzenia przez Trybunał Konstytucyjny prawa aborcyjnego w Polsce.
- Już poprzedni stan prawny, tak zwany kompromis aborcyjny dopuszczający możliwość terminacji ciąży w trzech przypadkach, z punktu widzenia praw człowieka, nie był zgodny ze standardami międzynarodowymi. To jest istotne, żeby to wybrzmiało, że był zbyt surowy, nie mówiąc o sytuacji, do której teraz doprowadziliśmy, kiedy Polska staje się krajem z jednymi z najostrzejszych przepisów aborcyjnych w Europie. Wyrok z 22 października, jak podejrzewam, nie jest pierwszym, ani ostatnim przypadkiem przemocy systemowej polskiego państwa wobec własnych obywatelek – mówiła Weronika Lenkiewicz.
Działaczka Amnesty International zasygnalizowała też problem istniejącej w naszym społeczeństwie przemocy seksualnej.
ZOBACZ CAŁĄ DEBATĘ
To nie pierwsza debata przygotowana przez trójmiejskich licealistów. 16 listopada 2020 r. licealiści z Gdańska i Sopotu zorganizowali debatę trójmiejskich prezydentów. Aleksandra Dulkiewicz, Jacek Karnowski i Wojciech Szczurek odpowiadali na pytania uczniów. Tematyka była bardzo szeroka od edukacji, przez ekologię po funkcjonowanie komunikacji miejskiej.
