Muzeum Narodowe w Gdańsku, którego jednym z oddziałów jest Gdańska Galeria Fotografii w Zielonej Bramie, wzbogaciło swoje zbiory aż o trzydzieści pięć prac dziesięciu znaczących fotografek polskich. Zostały kupione przez instytucję dzięki dotacji pozyskanej w ministerialnym programie Narodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, i uzupełnią cykl „Fotografki polskie XX wieku”.
- Pojawienie się nowych prac w kolekcji daje okazję do przypomnienia wielkich zasług fotografek dla kultury polskiej, budujących archiwa świata, który już przeminął. Warto tu wymienić fotografie poleskich kobiet z lat 30. autorstwa Zofii Chomętowskiej, zapis powojennych realiów, w tym budowania nowego życia społecznego Gdańska w pracach Bolesławy Zdanowskiej, czy ogląd świata i zmian, również obyczajowych - jakie w nim następowały - w paryskich i bałkańskich fotografiach Krystyny Łyczywek - opisuje kuratorka projektu, Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka.
Wśród zakupionych prac znalazły się dzieła artystek działających lokalnie i tworzących środowisko Trójmiasta, jak i tych o bardziej globalnej proweniencji i międzynarodowej rozpoznawalności. Znajdziemy tu reprezentację antropologicznego dzieła Zofii Rydet (1911-1997), zatytułowanego „Zapis socjologiczny”, czy prace włączające medium fotografii w konceptualne działania performerskie schyłku lat 60. i 70. ubiegłego wieku, z wykorzystaniem własnego ciała - jak w pracach Ewy Partum (ur. 1945) i Teresy Tyszkiewicz (1953-2020).
- Kolekcja została wzbogacona również o prace wynikające z badań nad sztuką kontekstualną, jak u Jolanty Marcolli, i semantyką obrazu w pracach Anny Kutery. Nie zabrakło także odniesień do malarstwa i literatury w fotomontażach Krystyny Andryszkiewicz oraz poszukiwania tożsamości kobiecej w relacji z mężczyzną, czego dotyczą prace Teresy Gierzyńskiej - wymienia kuratorka.
Wybór autorek nie był przypadkowy. Instytucji zależało na tym, by zróżnicować dzieła w kolekcji Działu Fotografii i nadać tej dziedzinie szerszy kontekst - dlatego wiele z nich pojawiło się w zbiorach po raz pierwszy. Kuratorka podkreśla, że wpłynie to pozytywnie na dalsze badania nad sztuką kobiet, zarówno w przypadku rodzimych programów badawczych i projektów edukacyjnych, jak i nawiązania współpracy międzyinstytucjonalnej.
- Prace te są także przyczynkiem do badania nad żeńską perspektywą zapisywania obrazu świata i użycia fotografii jako narzędzia jego poznania - wyjaśnia Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka. - Zofia Chomętowska, artystka tworząca na dawnych Kresach Rzeczpospolitej, dotąd nie była reprezentowana w zbiorach. Z kolei Krystyna Andryszkiewicz przez kilka lat prowadziła Gdańską Galerię Fotografii - wspaniałe źródło zasobów muzealnego Działu Fotografii, ale jej prac także w naszym zbiorze brakowało. Prace Ewy Partum, Anny Kutery, Jolanty Marcolli, artystek koncentrujących się na tożsamości i konstruowaniu ról społecznych, wspaniale uzupełniają przykłady amerykańskie, bałkańskie i niemieckie w naszych zbiorach.
Większość zakupionych prac to odbitki autorskie, tzw. vintage. Niektóre zostały wyprodukowane współcześnie, odtworzone przez autorki, a w jednym wypadku przedmiotem zakupu są reprinty wykonane z negatywów fundacji upoważnionej do reprezentowania nieżyjącej już artystki.
Największą wartość posiadają prace vintage, wykonane przez autorki w zaciszu własnej ciemni w tradycyjnej metodzie analogowej tworzenia powiększenia, czyli odbitki fotograficznej - jednak nie zawsze prace z negatywów były powiększane na papierze tuż po ich realizacji. W pozostałych przypadkach jedyną możliwością był reprint lub cyfrowy wydruk.
Poszerzenie kolekcji fotografii Muzeum Narodowego w Gdańsku jest nawiązaniem do realizowanego w latach 2012-2015 projektu „Nowe Otwarcie”, zakładającego wzbogacenie kolekcji o dzieła o tematyce powojennej zmiany społeczeństwa, transformacji systemowej, kształtowania się tożsamości i nowych ról społecznych, eksperymentu artystycznego, ale poszerzania medium fotografii czy oderwania od piktorializmu (nawiązującego do malarstwa) na rzecz dokumentalizmu.
Kolekcja w przyszłości nadal będzie się powiększać.
