Ks. Franciszek Rogaczewski to jeden z męczenników zamordowanych w czasie II wojny światowej, zasłużony dla Polonii w Wolnym Mieście Gdańsku. W dniu 1 września 1939 roku duchowny został aresztowany i osadzony wraz z innymi polskimi kapłanami w "Victoria-Schule", a następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Zamordowany przez hitlerowców 11 stycznia 1940 roku w lesie w pobliżu obozu Stutthof. W 1999 roku papież Jan Paweł II wyniósł ks. Rogaczewskiego na ołtarze jako błogosławionego wraz ze 107 innymi męczennikami polskimi czasu wojny.
Z pomysłem budowy monumentu wyszli księża i parafianie z parafii pw. Chrystusa Króla. Jeszcze w ubiegłym roku zawiązali komitet budowy i zwrócili się w tej sprawie do prezydenta Pawła Adamowicza. - Śp. prezydent osobiście zaangażował się w dzieło budowy tego pomnika - mówi proboszcz Bartłomiej Stark. Po akceptacji Rady Miasta Gdańska oraz komisji konkursowej inicjatorzy uzyskali pozwolenie na budowę.
W środę, 11 grudnia, o godz. 9.15 odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika. Wzięło w niej udział kilkadziesiąt osób, w tym m.in. abp. Sławoj Leszek Głódź, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, wojewoda pomorski Dariusz Drelich, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej Karol Nawrocki oraz wiceminister kultury Jarosław Sellin.
Bł. ks. Franciszek Rogaczewski (ur. 23 grudnia 1892 r. w Lipinkach, w powiecie Świecie,.). Po studiach w Seminarium Duchownym w Pelplinie, przerwanych przez I wojnę światową, w czasie której pracował jako sanitariusz w szpitalach w Starogardzie, Kwidzynie oraz Olsztynie, 16 marca 1918 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Służył jako wikariusz w Nowym Mieście Lubawskim (1918-1920), w Gdańsku-Wrzeszczu w parafii Najświętszego Serca Jezusowego (1920-1927), w Gdańsku w parafii św. Brygidy (1927-1928) oraz w parafii św. Józefa (od 1928). Pracował też jako katecheta w Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1927, 1930). 31 stycznia 1930 r. biskup Edwarda O'Rourke mianował go na rektora, z tytułem proboszcza, przyszłego kościoła pod wezwaniem Chrystusa Króla w Gdańsku. Świątynia miała być centrum duszpasterskim dla Polaków gdańskich. Jej uroczyste poświęcenie nastąpiło 30 października 1932 r. (więcej na gedanopedia.pl)
Ks. Franciszek Rogaczewski już wcześniej był uhonorowany przez władze Gdańska. Ulica, przy której znajduje się kościół Chrystusa Króla nosi jego imię. Od czerwca 2017 roku jest patronem gdańskiego tramwaju.
W maju 2017 roku zdecydowano, że patronami czterech gdańskich tramwajów oprócz ks. Franciszka Rogaczewskiego będą także inni gdańscy duchowni: Wszyscy pracowali w Wolnym Mieście Gdańsku i zginęli z ręki niemieckich nazistów. Trzej byli Polakami (Franciszek Rogaczewski, Bronisław Komorowski i Marian Górecki), jeden Niemcem (Bruno Binnebesel).
O wyborze patronów dla czterech pojazdów zadecydowała komisja złożona z radnych i urzędników miejskich.
Ks. Bronisław Komorowski - podobnie jak ks. Rogaczewski - ma już pomnik oraz plac swojego imienia. Znajdują się w dzielnicy Wrzeszcz Dolny.
Z kolei w Nowym Porcie znajduje się ul. ks. Mariana Góreckiego.
Pozostali trzej księża, którzy już niedługo zostaną patronami gdańskich tramwajów:
Bruno Binnebesel, ksiądz dr (ur. 26 września 1902 r. w Tucholi, stracony 13 listopada 1944 r. w Brandenburgu) – niemiecki duchowny katolicki, ofiara narodowego socjalizmu. Studiował teologię katolicką i filozofię we Fryburgu Bryzgowijskim, a następnie we Wrocławiu, gdzie w roku 1928 otrzymał święcenia kapłańskie, a w 1935 uzyskał tytuł doktora teologii na podstawie rozprawy "Stanowisko teologów zakonu dominikanów w kwestii Niepokalanego Poczęcia Marii do soboru w Bazylei" (Die Stellung der Theologen des Dominikanerordens zur Frage nach der Unbefleckten Empfängnis Marias bis zum Konzil von Basel). Pracował w Nowym Stawie, następnie w parafii św. Brygidy w Gdańsku, a od roku 1939 był proboszczem parafii św. Antoniego w Gdańsku Brzeźnie. Już przed wojną znany był jako przeciwnik hitleryzmu. 3 listopada 1943 r. Gestapo aresztowało go pod zarzutem słuchania zagranicznego radia i przekazywania usłyszanych tam informacji wiernym. Biskup gdański Karol Maria Splett bezskutecznie zabiegał o jego ułaskawienie. Latem 1944 r. ks. Binnebesel został przewieziony do więzienia Brandenburg-Görden, a 7 września tego roku tzw. Volksgerichtshof (Trybunał Ludowy) w Berlinie, pod przewodnictwem Rolanda Freislera, skazał go za "osłabianie ducha obrony narodu niemieckiego" na śmierć przez ścięcie. Wyrok wykonano w więzieniu 13 listopada. Ciało ks. Binnebesla zostało spalone, a urnę z prochami pochowano dopiero 16 października 1947 na cmentarzu św. Jadwigi w Berlinie.
Bł. ks. Marian Górecki ( ur. 2 maja 1903 r. w Poznaniu, zamordowany 22 marca 1940 r. w lesie koło obozu Stutthof). W wieku 17 lat wstąpił jako ochotnik do wojska – by móc walczyć w wojnie polsko-bolszewickiej. Po jej zakończeniu wrócił do szkoły, a po zdanej maturze wstąpił do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu. Pełnił tam funkcję ceremoniarza. 1 lipca 1928 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Pracował jako wikariusz w Lesznie, a następnie jako prefekt w Seminarium Nauczycielskim w Koźminie i Wolsztynie. Pełnił też funkcję kapelana harcerzy. W 1933 r. został przeniesiony do diecezji gdańskiej, gdzie opiekował się tutejszą Polonią. Pracował z młodzieżą i polskimi stowarzyszeniami. 16 listopada 1933 r. został prefektem w Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Gdańsku oraz rektorem kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej w Gdańsku Nowym Porcie. W latach 1934 – 1936 był kapelanem pomocniczym Wojskowej Składnicy na Westerplatte. 1 września 1939 r. został aresztowany, a następnego dnia przewieziony do obozu koncentracyjnego Stutthof. 21 marca 1940 r. brał udział w pierwszej nielegalnej obozowej mszy świętej, podczas której przyjął Komunię św. Następnego dnia, wraz z 66 osobami, został rozstrzelany. Został beatyfikowany przez Jana Pawła II 13 czerwca 1999 r. w grupie 108 błogosławionych męczenników II wojny światowej.
Bł. ks. Bronisław Komorowski (ur. 25 maja 1889 r. w Barłożnie, w powiecie Starogard Gdański, zamordowany 22 marca 1940 r. w lesie koło obozu Stutthof). Po ukończeniu w 1910 r. gimnazjum w Chełmnie wstąpił do seminarium duchownego w Pelplinie. W 1914 r. przyjął święcenia kapłańskie i został wikarym w parafii w Łęgowie koło Pruszcza Gdańskiego. Rok później został przeniesiony do Gdańska, do parafii św. Mikołaja. Już jako młody wikary prowadził także działalność społeczno-polityczną wśród ludności polskiej. Podczas katechez uczył dzieci historii Polski oraz języka polskiego. Od 1919 r. w ojczystym języku wygłaszał także kazania podczas mszy. W 1923 r., z grupą polskich działaczy, założył Towarzystwo Budowy Kościołów Polskich, które miało być przeciwwagą dla lokalnych kościołów katolickich prowadzonych przez duchowieństwo niemieckie. Dzięki działalności duchownego i Towarzystwa, w 1924 r. przyznano im budynek byłej ujeżdżalni wojskowej we Wrzeszczu, którą przebudowano na kościół św. Stanisława Biskupa. Konsekrowano go w maju 1925 r. Świątynia stała się jednym z centrów polskości w Wolnym Mieście Gdańsku. Ks. Bronisław Komorowski, jako pierwszy duszpasterz polskich studentów Politechniki Gdańskiej, wielokrotnie stawał w obronie prześladowanych młodych Polaków studiujących w Gdańsku. 1 września 1939 został aresztowany, pobity i uwięziony w Gdańsku w Victoriaschule, a następnie osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie. Został beatyfikowany przez Jana Pawła II 13 czerwca 1999 r. w grupie 108 błogosławionych męczenników II wojny światowej.
