Odrestaurowane organy w Kościele Św. Jana powstały 1761 roku, a ich twórcą jest Johann Friedrich Rhode, uczeń Andreasa Hildebrandta z Gdańska. Natomiast piękna snycerka i oprawa rzeźbiarska prospektu organowego to dzieło Johanna Heinricha Meissnera, jednego z najznamienitszych rzeźbiarzy działających nad Bałtykiem. Organy te są nie tylko symbolem miasta i jego prosperity, ale też były wzorem dla całej Europy.
Niestety II Wojna Światowa w dużym stopniu zniweczyła dziedzictwo organowe Pomorza, pozostawiając nam tylko fragment ogromnego różnobarwnego krajobrazu organowego. Opowiadał o tym szeroko dziennikarzom obecnym na próbie generalnej kurator organów w Centum Św. Jana Andrzej Szadejko.
- Organy są od zawsze kwintesencją kultury europejskiej. Spełniają wiele ważnych funkcji społecznych. Są oznaką dobrobytu, jest to wszak zawsze najdroższy i najbardziej wykwintny element wystroju wnętrza. Są też symbolem wspólnoty ekonomicznej, bo do ich budowy używa się najróżniejszych materiałów, nierzadko z najdalszych zakątków świata – wyjaśnia Andrzej Szadejko, kurator organów w Centrum Św. Jana. - Buduje się je, aby świadczyły o umiłowaniu piękna i sztuki oraz by muzyka tworzona za ich pomocą była najwspanialsza i niepowtarzalna, zwłaszcza w sferze sacrum. Wreszcie buduje się je także ze względów praktycznych - taniej jest przecież wydać choćby i największą sumę pieniędzy jednorazowo na instrument, o ile ostatecznie zastąpi on kilkudziesięciu muzyków.
Zobacz relację wideo:
W 1995 r. samorząd województwa pomorskiego podpisał z archidiecezją gdańską porozumienie, na na mocy którego wziął odpowiedzialność za przyszłość zniszczonego po II wojnie światowej Kościoła św. Jana. Świątynia miała zostać odnowiona, a jednocześnie obok funkcji sakralnej miała pojawić się nowa funkcja. Tak powstało Centrum Św. Jana. Teraz odbywają się tu koncerty i różne inne wydarzenia kulturalne. Obiektem zarządza Nadbałtyckie Centrum Kultury.
Już kilkanaście lat temu pracownicy NCK, wiedzieli, że prospekt organów bocznych przetrwał szczęśliwie wojenną pożogę. Ocalały też inne elementy, które powróciły już do Kościoła Św. Jana takie jak empora południowa, epitafia, stalle gotyckie, stalle rady kościoła.
- Udało się to dlatego, że w latach 1943 – 1944 wszystkie te drewniane elementy zostały przez grupę niemieckich konserwatorów pod kierunkiem Jakuba Deurera szczegółowo opisane, zinwentaryzowane, sfotografowane, wsadzone w skrzynie i wywiezione. Na szczęście niedaleko, nie do Niemiec, ale na tereny Żuław, do pobliskich zborów protestanckich wokół Gdańska. Dzięki temu ocalały. W 1945 roku w marcu w tym kościele runęło kilka sklepień i był pożar – wyjaśniła Iwona Berent, kierownik działu opieki nad zabytkami w Centrum Św. Jana.
Marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk przypomniał, że odnowienie organów to efekt II Etapu program renowacji prowadzonych w Kościele Św. Jan. Prace związane z odnowieniem kościoła trwają już od ponad 25 lat. Odnowa jest możliwa dzięki połączeniu sił samorządu województwa i Miasta Gdańsk, a także dzięki wsparciu Unii Europejskiej.
- Paweł Adamowicz wspierał wysiłki samorządu województwa, wspiera je również pani prezydent Aleksandra Dulkiewicz i myślę, że będziemy mogli wspólnie razem jesienią świętować ten sukces – mówił marszałek, który jednocześnie zapraszał na podsumowanie programu renowacji i na wielki koncert planowany w św. Janie właśnie w listopadzie.
- Gdańsk staje się znowu kolebką unikatowych instrumentów, w dźwiękach których można usłyszeć głos wolności, otwartości, różnorodności. Głos przyszłości, która swoje fundamenty oparła mocno w tradycji. Finis coronat opus. Po latach pracy, dzisiaj przyszedł dzień świętowania! - podsumowuje Andrzej Szadejko, kurator organów w Centrum Św. Jana, który specjalnie jeszcze przed inauguracją zagrał na organach dla mediów.
Teraz pozostaje tylko przychodzić na koncerty, słuchać i oglądać. Czy mamy w Centrum Św. Jana konkurencję dla słynnych organów z Katedry Oliwskiej? Czas pokaże.
II Etap projektu rewaloryzacji i adaptacji realizowany jest w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020, Osi Priorytetowej 8 Konwersja, Działania 8.3 Materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Całkowity koszt realizacji Projektu wynosi 9 318 779,13 zł. Wydatki kwalifikowane projektu wynoszą 8 026 966,25 zł, dofinansowanie z budżetu środków europejskich stanowi 60 % - kwota 4 816 179,75 zł wkład własny, który zapewnia Samorząd Województwa Pomorskiego i Gmina Miasta Gdańska stanowi 40% tj. 3 210 786,50 zł. |
PROGRAM KONCERTÓW ORGANOWYCH:
KONCERT I - 6.03.2020 Organy solo
Andrzej Mikołaj Szadejko – organy
Johann Sebastian Bach (1685-1750) – Toccata i Fuga F-dur BWV 540
Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788) – Sonata g-moll H 87/ Wq 70/6
J.S.Bach/ C.Ph.E.Bach – Preludium chorałowe „Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ” BWV Anh. II 73
Joseph Haydn (1732-1809) – 12 kurantów na organy zegarowe (1792)
Johann Gottfried Müthel (1719-1788) – Fantazja-fuga C-dur
Wstęp za zaproszeniami. Zaproszenia można odbierać w siedzibie NCK - Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku (ul. Korzenna 33/35) od 3 marca.
KONCERT II - 7.03.2020
Organy i orkiestra
Andrzej Mikołaj Szadejko – organy, dyrygent, kierownik artystyczny
Goldberg Baroque Ensemble
Thomas Augustine Arne (1710-1778) – Koncerty na organy i orkiestrę (polska premiera)
Koncert biletowany. Bilety w cenie 10 PLN do nabycia na stronie www.interticket.pl lub na godzinę przed koncertem
Zaplanowane są też kolejne koncerty. W czerwcu zagrana zostanie kompozycja Agnieszki Stulgińskiej - utwór na organy, orkiestrę kameralną i zespół śpiewaczy. Natomiast w listopadzie podczas czwartego koncertu z cyklu zagrany zostanie utwór na organy, chór i fortepian skomponowany przez Leszka Możdżera. Szczegóły dwóch ostatnich koncertów będą znane już wkrótce.
