- Kuźnia Wodna to element szerszego planu inwestycyjnego w Dolinie Radości. Chcielibyśmy w przyszłości stworzyć zaplecze dla osób odwiedzających Oliwę i jej kuźnię, w położonym nieopodal Dworze Ernstall - przyznał podczas poniedziałkowej konferencji prasowej Alan Aleksandrowicz, zastępca prezydent ds. inwestycji. – Wykorzystujemy także środki unijne na przebudowę ulic Bytowskiej i Kleszej oraz na budowę zbiorników retencyjnych. Mamy nadzieję, że w przyszłości Dolina Radości, wraz z oddziałem Muzeum Gdańska, na szlaku "od Oliwy po Zoo", będzie jednym z chętniej odwiedzanych miejsc przez gdańszczanki i gdańszczan.
Zrewitalizowane z myślą o mieszkańcach. Z planami na przyszłość
Kuźnia Wodna w Oliwie, od 1957 r. oddział warszawskiego Muzeum Techniki, została przekazana Muzeum Gdańska w 2018 roku. Stało się to blisko dwa lata po powodzi z lipca 2016, która poważnie uszkodziła obiekt.
- Mamy nadzieję, że w przyszłości Kuźnia stanie się jedną z „żywych" historycznych atrakcji Gdańska opowiadających o przemysłowej historii naszego miasta. Takich kuźnic jak ta dawniej było kilkadziesiąt. O tym obiekcie myślimy jednak szerzej. Chcemy by w przyszłości, po zagospodarowaniu Dworu Ernsttal, była ona atrakcją wyróżniająca gdańskie dziedzictwo w skali kraju, a jej działania, we współpracy ze środowiskiem kowali, były adresowane do lokalnej społeczności – podkreślał Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Chcemy, by była miejscem, do którego chętnie wracamy, które w przystępny, atrakcyjny i praktyczny sposób będzie przekazywać wiedzę najmłodszym gdańszczanom na temat ginącego fachu kowalstwa artystycznego. W tym roku, po wykonaniu pierwszego etapu prac zabezpieczająco-rewitalizacyjnych, otwarty ponownie obiekt będzie początkowo czynny w sezonie letnim.
Wykonanie zabezpieczeń w Kuźni Wodnej od początku wymagało udziału wielu podmiotów, ale najważniejsze były prace hydrotechniczne. Te zostały wykonane przez miejską spółkę Gdańskie Wody, które pogłębiły zbiornik wodny, podwyższając przy tym tamę zabezpieczającą budynek. Kuźnia Wodna ma także tzw. bajpas, dzięki któremu w czasie ulewnych deszczów można awaryjnie odprowadzić nadmiar wody. Sam budynek został wzmocniony, ma też nowy dach. Z kolei w jego wnętrzach powstała nowa wystawa stała, z nowymi eksponatami, a główną atrakcją będą działające zabytkowe młoty wodne z XIX wieku.
Mają ponad 150 lat, wciąż działają
Kuźnia Wodna w Oliwie po raz pierwszy była wzmiankowana w 1597 r. Początkowo była własnością opactwa cystersów w Oliwie, później zmieniała właścicieli. W 1945 r. została zniszczona, ale zachowały się XIX wieczne, 250-kilogramowe młoty wodne. Ich ponowne uruchomienie od 2018 roku było jednym z głównych celów muzealników.
- To co oryginalne i wyjątkowe w tej kuźni, to właśnie dwa młoty wodne, które wprawiają w ruch wody Potoku Oliwskiego. W przeciągu trzech lat, niemalże od zera, gromadziliśmy nowe eksponaty związane z wyposażeniem warsztatu kowala. Tylko tutaj zobaczymy narzędzia związane z pracą znanego gdańskiego kowala, Leonarda Dajkowskiego – zaznaczał Remigiusz Pacer, kierownik Kuźni Wodnej w Oliwie. - Jeszcze w tym roku postaramy się zorganizować weekendowe warsztaty kowalskie, skupiając się na całym rzemiośle wysokotemperaturowym.
Muzeum otwarte do 18 września. Od rana do wieczora
Kuźnia Wodna w Oliwie będzie otwarta codziennie do 18 września 2021 roku, w godz. 10.00-19.00. Na miejscu dyżurować będzie przewodnik, który opowie o historii obiektu i omówi zagadnienia związane z pracą kowala. Zwiedzenie obiektu zajmuje około 20-30 minut.
Ceny biletów indywidualnych wynoszą 8 zł (normalny) i 4 zł (ulgowy). Posiadacze Karty Mieszkańca mogą nieodpłatnie skorzystać z oferty zwiedzania, zgodnie z zasadami programu.
Kuźnia Wodna (Eisenhammer, Hammerwerk), najwcześniejsza wzmianka pochodzi z 1597 roku, tzw. Młyn XIII z początku XVII wieku w Dolinie Powagi, Własność opactwa cystersów w Oliwie, wielokrotnie wypuszczana przez opactwo w dzierżawę. Po kasacji opactwa podupadała. Mimo remontu z 1847 roku utraciła funkcję młotowni, stając się tylko kuźnią. W 1865 roku jej właściciel, producent stali Tummler, sprzedał ją państwowemu leśnictwu. Zniszczona podczas II wojny światowej. Od roku 1957 Oddział Muzeum Techniki Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT) w Warszawie. Po remontach i konserwacji w latach 1960–1963 i 1975–1976 jako muzeum otwarta 17 VI 1978. Budynki kuźni usytuowane są po obu stronach potoku, nakryte dwoma dwuspadowymi drewnianymi dachami. Na wyposażeniu kuźni znajdują się dwa nasiębierne koła o średnicy 4 m, obsługujące dwa młoty, każdy o masie 250 kg oraz mniejsze koło 3,1 m, obsługujące nożyce mimośrodowe. Od 2017 roku oddział Muzeum Gdańska.
[Hasło opracowane na podstawie Gedanopedii, poprawione 2021 - A. Gierszewski / J. Marszalec]
Oprac. KG
