Szaniec Zachodni? Nie ma pewności
Na nasze pytania odpowiedziała Beata Cieślik, rzeczniczka WIOŚ w Gdańsku.
Jak wynika z przysłanego do naszej redakcji pisma, nie wszystkie zgłoszenia mieszkańców udało się potwierdzić, ale część - tak. Wskazywane w nich zapachy zostały stwierdzone również w rejonie graniczącym z terenem prowadzonych prac remediacyjnych Szańca Zachodniego. Choć przeprowadzone przez inspektorów WIOŚ czynności wskazywały na ten teren - stwierdzono tam intensywny zapach substancji ropopochodnych - to jednak nie udało się tego potwierdzić jednoznacznie, pomimo przeprowadzenia badań przy pomocy specjalistycznego sprzętu.
Dlatego też wciąż brane są pod uwagę inne możliwości, a działania WIOŚ prowadzone są wielokierunkowo, aby ustalić podmioty odpowiedzialne za uciążliwości zapachowe we wskazanym rejonie Miasta Gdańska.
Czujesz ostatnio w mieście odór ropy? Możliwe, że to z Szańca Zachodniego w Nowym Porcie
Gdzie należy szukać źródła odoru?
Odór, który pojawił się na początku września w licznych dzielnicach Gdańska musiał mieć potężne źródło - dało się go wyczuć m.in. w Śródmieściu i na Chełmie. Najwięcej sygnałów od mieszkańców przyszło z dzielnic Nowy Port i Letnica. Skąd pochodziły zanieczyszczone masy powietrza? Przeprowadzone przez WIOŚ czynności pozwoliły jedynie na zawężenie terenu poszukiwań do obszaru pięciu dzielnic: Przeróbka, Nowy Port, Letnica, Rudniki oraz Stogi.
Na Rudnikach - co warto zauważyć - znajdują się obiekty, urządzenia i linie technologiczne gdańskiej rafinerii.
Czy przekroczono normy? Co dalej?
Co z wpływem odoru na zdrowie mieszkańców?
Mógł być toksyczny? Póki co, nic tego nie potwierdza.
Jak informuje WIOŚ w Gdańsku, wskazania otrzymane ze stacji monitoringowej zlokalizowanej przy ul. Wyzwolenia w Nowym Porcie nie wykazały przekroczeń standardów jakości powietrza. Wyniki jakościowych badań monitoringowych nie wykazały obecności substancji toksycznych w powietrzu w badanym zakresie. Na wskazanym terenie nie miały miejsca przekroczenia standardów jakości powietrza.
WIOŚ podkreśla, że sprawa nie została zamknięta i prowadzone są dalsze działania kontrolne podmiotów, które mogły i nadal mogą być źródłem odoru.
Poniżej prezentujemy nasze pytania i odpowiedź na nie WIOŚ w Gdańsku, którą otrzymaliśmy 4 października 2023 roku.
Pełna treść pytań i odpowiedzi, udzielonych przez WIOŚ w Gdańsku
- Czy udało się ustalić, co było źródłem odoru?
W związku z wpływem do tutejszego Inspektoratu zgłoszeń dotyczących uciążliwości zapachowych, określanych jako zapach substancji ropopochodnych czy chemicznych, z północnowschodniego obszaru Miasta Gdańska, w celu zidentyfikowania źródeł ich pochodzenia, zostały przeprowadzone czynności zgodnie z posiadanymi kompetencjami Inspekcji Ochrony Środowiska.
Wskazywane przez sygnalistów miejsca występowania uciążliwości zapachowych, biorąc pod uwagę panujące w tych terminach warunki atmosferyczne, pozwoliły zawęzić obszar poszukiwania głównie do dzielnic Przeróbka, Nowy Port, Letnica, Rudniki oraz Stogi. Przy identyfikacji źródeł uciążliwości wzięto pod uwagę nie tylko zgłaszany zapach, określany jako substancje ropopochodne czy chemiczne, ale również wszelkie wyczuwalne zapachy we wskazanych rejonach Gdańska.
Celem identyfikacji źródeł zgłaszanych uciążliwości kilkakrotnie zostały przeprowadzone rozpoznania w terenie, zarówno w porze dziennej, jak i późnowieczornej, w różnych rejonach powyżej wymienionych dzielnic Gdańska. Z uwagi na bliskie sąsiedztwo zakładów przemysłowych o różnym profilu działalności, podczas tych czynności inspektorzy WIOŚ w Gdańsku przeprowadzali rozpoznania nie tylko we wskazanych w zgłoszeniach miejscach, ale jednocześnie obszarów sąsiadujących, w tym terenów po obu stronach Martwej Wisły. W wyniku tych czynności część zgłoszeń nie została potwierdzona, część zgłoszeń została potwierdzona, a wskazywane w nich zapachy zostały stwierdzone również w rejonie graniczącym z terenem prowadzonych prac remediacyjnych Szańca Zachodniego.
Przy określaniu źródeł uciążliwości znaczące były ustalenia z czynności prowadzonych na podstawie art. 10b uoioś wobec podmiotu wykonującego prace remediacyjne Szańca Zachodniego. Inspektorzy prowadzący czynności kontrolne stwierdzili intensywny zapach ropopochodnych na terenie remediacji Szańca Zachodniego.
Ponadto pod uwagę wzięto wyniki 11 prowadzonych kontroli działalności podmiotów. Kontrole te, zarówno planowe - zgodnie z wcześniej sporządzanym planem kontroli, uwzględniającym potrzeby zapewnienia systematycznej oceny zagrożeń życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności wynikających z działalności podmiotów korzystających ze środowiska - jak i interwencyjne - bez wcześniejszego zawiadomienia o kontroli - przeprowadzono na terenie zakładów oraz na dokumentacji związanej z emisją. W wyniku powyższych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości.
Zostały wykonane także jakościowe badania monitoringowe przez pracowników WIOŚ w Olsztynie Delegatura w Elblągu za pomocą urządzenia pomiarowego spektrometru RAPIDplus (Remote Air Pollution Infrared Detector). Pomiary zostały wykonane metodą skanowania pełnego - monitorowany sektor był rozszerzony w płaszczyźnie poziomej oraz pionowej do pełnego zakresu - metodą pasywnej detekcji na odległość wykorzystującą spektroskopię w podczerwieni z transformacją Fouriera (FTIR), polegającą na wykrywaniu widm związków chemicznych w promieniowaniu podczerwonym w powietrzu.
Jednocześnie informuję, że jak już wcześniej zaznaczono, tutejszy Organ bierze pod uwagę wszelkie możliwe aspekty sprawy, inspektorzy WIOŚ w Gdańsku od początku prowadzą działania wielokierunkowo, których celem jest ustalenie źródeł - podmiotów odpowiedzialnych za uciążliwości zapachowe we wskazanym rejonie Miasta Gdańska. Nadal trwają czynności w sprawie.
- Z jakich dzielnic pochodziły sygnały od mieszkańców?
Sygnaliści zgłaszający uciążliwości zapachowe, określane jako substancje ropopochodne, wskazywali głównie tereny dzielnicy Nowy Port oraz Letnicy.
- Czy odór docierał z terenu Szańca Zachodniego w Nowym Porcie?
Wyniki przeprowadzonych przez inspektorów WIOŚ w Gdańsku czynności, wskazywały na teren historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi Szańca Zachodniego, jako źródło uciążliwości zapachowych zgłaszanych przez sygnalistów, określanych jako substancje ropopochodne czy chemiczne. Jednakże, jak już wcześniej wspomniano, brane są pod uwagę wszelkie możliwe aspekty sprawy, od początku działania prowadzone są wielokierunkowo, aby ustalić podmioty odpowiedzialne za uciążliwości zapachowe we wskazanym rejonie Miasta Gdańska. Nadal trwają czynności w sprawie.
- Jeśli nie - to skąd mógł pochodzić ten nieprzyjemny zapach?
Z uwagi na bliskie sąsiedztwo zakładów przemysłowych o różnych profilach działalności, jak również biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonych jakościowych badań monitoringowych, które wykazały obecności różnych substancji chemicznych w powietrzu w różnych punktach pomiarowych, potencjalnych źródeł uciążliwości zapachowych może być więcej.
- Jakie badania i przy pomocy jakiego sprzętu przeprowadzono - przez WIOŚ w Gdańsku lub na zlecenie WIOŚ - dla zidentyfikowania związków chemicznych, jakie znajdowały się w powietrzu?
Zgodnie z informacjami z pkt 1 zostały wykonane jakościowe badania monitoringowe za pomocą urządzenia pomiarowego spektrometru RAPIDplus (Remote Air Pollution Infrared Detector). Pomiary zostały wykonane metodą skanowania pełnego – monitorowany sektor był rozszerzony w płaszczyźnie poziomej oraz pionowej do pełnego zakresu - metodą pasywnej detekcji na odległość wykorzystującą spektroskopię w podczerwieni z transformacją Fouriera (FTIR), polegającą na wykrywaniu widm związków chemicznych w promieniowaniu podczerwonym w powietrzu. Terminy pomiarów to 8.09.2023 r. w godzinach od 11:00 do 16:00 oraz 15.09.2023 r. w godzinach od 20:00 do 23:15. W obu przypadkach pomiary wykonywano w tych samych miejscach na terenie Gdańska:
- stacjonarne przy ulicach Starowiślnej (w pobliżu Szańca Zachodniego), Starowiejskiej, Pokładowej,
- pomiar mobilny na ulicach Starowiejskiej, Stalowej, Niecałej i Szklana Huta. Wykonano również pomiary stacjonarne: 8.09.2023 r. przy ul. Michałki, a 15.09.2023 r. przy ul. Głównej w Gdańsku.
Przeprowadzone jakościowe badania monitoringowe wykazały obecności różnych substancji chemicznych w powietrzu w poszczególnych punktach pomiarowych. Jednakże tylko wyniki uzyskane w obu terminach (zarówno 8 jak 15 września br.) pomiarów dla punktu Gdańsk ul. Starowiślna - w rejonie Szańca Zachodniego - wykazały powtarzalność – w obu badaniach wskazania przyrządu pomiarowego wykazały obecność substancji będącej pochodną węglowodorów alifatycznych – polietylenu.
- Kto wykonał te badania?
Powyższe badania zostały wykonane przez pracowników WIOŚ w Olsztynie Delegatura w Elblągu.
- Czy odór zawierał związki szkodliwe dla zdrowia ludzi?
Wskazania otrzymane ze stacji monitoringowej zlokalizowanej przy ul. Wyzwolenia w Gdańsku nie wykazały przekroczeń standardów jakości powietrza, wyniki jakościowych badań monitoringowych nie wykazały obecności substancji toksycznych w powietrzu w badanym zakresie.
- Czy przekroczone zostały normy obowiązujące w RP?
Zgodnie z ustaleniami na wskazanym terenie nie miały miejsca przekroczenia sztandarów jakości powietrza w badanym zakresie.
- Jakie są wnioski na przyszłość?
Zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 824), która określa zadania Inspekcji Ochrony Środowiska oraz sposób ich realizacji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi kontrolne podmiotów korzystających ze środowiska w zakresie przestrzegania przepisów i decyzji administracyjnych w zakresie ochrony środowiska.
Beata Cieślik, główny specjalista, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku
