- Od 2017 roku Muzeum Gdańska i Biuro Rozwoju Gdańska we współpracy z radami dzielnic opowiadają o fenomenach rewitalizowanych części Gdańska - mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. - W trzeciej odsłonie projektu Historie Gdańskich Dzielnic opowiemy o Nowym Porcie. Dzięki wystawie i licznym wydarzeniom towarzyszącym będzie można odbyć podróż w czasie i zapoznać się z najciekawszymi miejscami tej dzielnicy.
Nowy Port w większości leży na terenach, które jeszcze w XVI wieku były zalane wodami Zatoki Gdańskiej. Niesione przez Wisłę piaski odkładały się tuż za ujściem, tworząc stale powiększające się ławice piaskowe. W XVII wieku powstał tzw. Nowy Tor Wodny (Neufahrwasser) dający początek kanałowi portowemu. To jemu zawdzięczamy dzisiejszą nazwę dzielnicy.
Nowy Port jest dziś integralną Gdańska, ale początkowo - w drugiej połowie XVIII w. - był wrogim ośrodkiem handlowym, założonym na rozkaz Fryderyka Wielkiego, po to, by osłabić pozycję gospodarczą miasta. Gdańsk był wówczas dumną i bogatą republiką kupiecką, która swoją potęgę zbudowała na trwającej od 300 lat symbiozie z Rzeczpospolitą - i nie chciała zwierzchnictwa Prus. Historia była jednak nieubłagana: kolejne rozbiory Polski powodowały, że osamotniony Gdańsk był wydany na pastwę państwa pruskiego, które używało m.in. Nowego Portu, jako narzędzia nacisku. Izolacja miasta postępowała. W końcu Gdańsk skapitulował przed Prusami.
Na przełomie XIX i XX w. Nowy Port urósł do rangi prężnego ośrodka przemysłowego z rozbudowaną infrastrukturą portową, zamieszkiwanego przez liczną Polonię.
- W wyniku walk rosyjsko-niemieckich w marcu 1945 roku zniszczono prawie 60 proc. przedwojennej architektury oraz infrastruktury przemysłowej dzielnicy - podkreśla Katarzyna Kurkowska z Muzeum Gdańska, koordynatorka projektu Historie Gdańskich Dzielnic.
Do dziś przetrwały niektóre fragmenty dawnej zabudowy, w tym kojarzone z Nowym Portem latarnie. Wystawę na placu Wolności można zobaczyć bezpłatnie, czekając na autobus bądź tramwaj.
Jesienią mieszkańcy oraz miłośnicy historii Gdańska będą mogli uczestniczyć w wykładach o historii dzielnicy, które odbywać się będą w Łaźni II, w wybrane środy od września do listopada. Zajęciom będą towarzyszyły spacery po Nowym Porcie.
