We wtorek wręczenie Nagrody literackiej im. Jerzego Giedroycia, spotkania i targi książki

Prestiżowe wyróżnienie jest wręczane już od ponad dekady. Na zdjęciu ubiegłoroczni laureaci Białoruskiej Nagrody Literackiej im. Jerzego Giedroyciapodczas - od lewej: Sciapan Sturejka (drugie miejsce), Hanna Kondratiuk (pierwsze miejsce) i Siarhiej Leskieć (trzecie miejsce)

fot. Dominik Paszliński / www.gdansk.pl

Nagroda Europejski Poeta Wolności 2026. Poznaliśmy sześcioro nominowanych

Białoruska Nagroda im. Jerzego Giedroycia to największe niezależne białoruskie wyróżnienie literackie. Jej organizatorami są Białoruski PEN i Międzynarodowy Związek Pisarzy Białoruskich. Wśród laureatów poprzednich edycji znajdują się tak uznani twórcy, jak Uładzimir Niaklajeŭ, Viktar Kaźko, Ihar Babkoŭ i Eva Viežnaviec czy Siarhiej Abłamiejka. W ubiegłym roku główną nagrodę otrzymała Hanna Kandraciuk - pisarka z Podlasia, dziennikarka tygodnika Białorusinów w Polsce „Niwa”, za reportażową książkę pt. „U pristenkach starego lasu. Historie ludzi z Puszczy Białowieskiej”. 

- W sposób niezwykle odważny jak na swoje czasy, Jerzy Giedroyc wzywał Polaków, aby z godnością przyjęli utratę Wilna, Grodna i Lwowa, aby uznali i wsparli niepodległość Litwinów, Białorusinów i Ukraińców, wierząc, że jest to kluczowy warunek dla niezależności samej Polski. Jego czasopismo „Kultura” podkreślało, że niezależna Polska nie jest możliwa bez wolnej Białorusi, a „bez polskiego wsparcia białoruskie dążenia do niezależności nie mają szans powodzenia” - przypominają organizatorzy. - Na rok przed śmiercią, Jerzy Giedroyc przekonywał Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską o konieczności nominowania Wasyla Bykowa do Literackiej Nagrody Nobla: „Przyznanie tej nagrody białoruskiemu pisarzowi byłoby, bez przesady, rewolucją na Białorusi”. Nie udało się. Ale były szczere intencje i konkretne kroki w kolejnej próbie pomocy naszemu narodowi, krajowi, w którym urodził się Jerzy Giedroyc. Wszystko to dobrze pamiętamy i z godnością honorujemy.

W Gdańsku wręczono Białoruskie Nagrody im. Jerzego Giedroycia za 2022 rok. WIDEO i ZDJĘCIA

Tegoroczna edycja 25 i 26 listopada

Gala wręczenia nagrody odbędzie się we wtorek, 26 listopada, o godzinie 19:00, w Europejskim Centrum Solidarności (Plac Solidarności 1) - wówczas poznamy trzech laureatów tegorocznej nagrody. Spośród sześciu nominowanych pozycji wyłonione zostaną trzy najlepsze książki z kategorii prozy fabularnej bądź literatury faktu wydane w 2023 roku. 

Dokona tego czteroosobowe jury, tworzone przez uznanych literaturoznawców. Są wśród nich:

• Uljana Vieryna – literaturoznawczyni, doktor nauk filologicznych, autorka dziesięciu tomów poezji;
• Katažyna Drozd-Urbańska – literaturoznawczyni, adiunktka w Katedrze Białorutenistyki na Wydziale Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego;
• Siarhiej Kavaloŭ – literaturoznawca, krytyk, dramatopisarz, profesor na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
• Juhasia Kalada – pisarka, poetka, współpracowniczka organizacji praw człowieka.

Podczas gali głos zabiorą przedstawiciele białoruskiej i polskiej kultury. Odbędzie się też premiera booktrailerów do książek finalistki i finalistów nagrody, nagranych przez zespół profesjonalnych aktorów wydawnictw audio „Knižny voz” i „Audiobooks.by”. Wystąpi białoruska piosenkarka i aktorka Darja Novik z towarzyszeniem orkiestry smyczkowej. Specjalnie na tę okazję, we współpracy z kompozytorem Kanstańcinam Jaśkovym, powstały pieśni na podstawie wierszy białoruskich więźniów politycznych. 

Ceremonię poprowadzi Siarhiej Padsasonny – dziennikarz i działacz społeczny, prezenter kanału „Biełsat”.

Finalistki i finaliści Nagrody im. Jerzego Giedroycia za 2023 rok

• Valańcin Akudovič - „Trzeba sobie wyobrazić Syzyfa szczęśliwego” (wydawnictwo Łohvinaŭ, 2023)

- Ta książka opowiada o wielu rzeczach i ludziach, ale przede wszystkim o twórcach... O tych, którzy dobrowolnie podnieśli z ziemi ciężar, który nazywają „moją ojczyzną”, i unieśli go na swoich barkach. Dzień po dniu wspinają się coraz wyżej, by kiedyś zobaczyć, jak kamień z hukiem znowu stacza się na dół. A to oznacza, że trzeba wrócić do początków... I my wracamy! - mówi o książce autorka.

• Źmicier Bartosik - „Zabić upałmintsaga” (Radio Wolna Europa / Radio Swoboda, 2022)

Trzecia książka z cyklu „Podróże Swobody” przedstawia nieznane fakty z historii Białorusi na podstawie dokumentów i głosów żywych świadków, których w momencie publikacji książki niemal już nie było. Mowa o ostatniej próbie ratowania rzeczywistości, jaka była w powojennej Białorusi – bez interpretacji.

• Jeva Vajtoŭskaja - „Psotny pocałunek. Księga druga” (wydawnictwo „Januškievič”, 2023)

Wydarzenia rozgrywają się na wydziale filologicznym białoruskiego uniwersytetu, w ekologicznym obozie dla dzieci z Czarnobyla oraz w biurze światowej białoruskiej firmy IT. To jednak tylko tło, na którym bohaterowie i ich bliscy przechodzą próbę uczuć. Podstawą powieści stała się kultowa japońska manga „Itazura na Kiss” („Psotny pocałunek”) z lat 90. XX wieku. Książka adresowana jest do czytelników young adult (16–25 lat) oraz wszystkich miłośników literatury popularnej.

• Maryja Vajciašonak - „Na przysiółku w Siliczach” (wydawnictwo „Pflaŭmbaŭm”, 2023)

Twórczość literacka Marii Wajciasonok opiera się na jej niemal mitycznej tożsamości narodowej i klasycznej tradycji. Niestety, autorka zaczęła tracić wzrok, jej duchowa i twórcza aktywność zmuszają ją do szukania nowych form uczestnictwa w procesie literackim. Tak powstał blog-dialog „Na przysiółku w Siliczach” we współpracy z Oksaną Jorkiną. Maria przekazywała przez telefon swoje refleksje na różne bieżące i drażliwe tematy życia osobistego i społecznego, inspirując rozmowy o dużym ładunku twórczym i artystycznym.

• Valer Hapiejeŭ - „Wolnery. Przedświt” (wydawnictwo „Januškievič”, 2023)

To, co wydaje ci się drobiazgiem, nagle może przewrócić twój świat. A zwłaszcza wtedy, gdy ten drobiazg tracisz… Przed wami białoruska fantastyka – tu, w świecie ludzkim i innym, działają rodzime stworzenia, bogowie i duchy. Białoruska mitologia okazała się bogata i różnorodna w bohaterów. Akcja powieści toczy się w Mińsku i jego okolicach, a przejście do innego świata jest łatwo dostępne. Trójka przyjaciół i mnóstwo dróg i wariantów rzeczywistości.

• Hanna Jankuta - „Czas chwastów” (wydawnictwo „Januškievič”, 2023)

Ta książka to próba refleksji nad bezczasem, w którym znaleźli się Białorusini po 2020 roku. Składa się z prawdziwych i wymyślonych historii, przypadkowo zasłyszanych zdań w różnych językach, przelotnych wrażeń, wspomnień i fascynacji, które mogą kształtować życie w czasach dyktatury na Białorusi i wojny w Ukrainie.

Najważniejsza niezależna nagroda literacka Białorusi zostanie przyznana 26 listopada. Gali towarzyszą spotkania z autorami, wystawa i targi ksiażki

mat. prasowe

Program wydarzeń wokół Nagrody im. Jerzego Giedroycia

Poniedziałek, 25 listopada

• godz. 17.00 - Otwarcie wystawy oryginalnych ilustracji Sviatlany Dziemidovič. Prace artystki do książki poezji Nasty Kudasavaj „Obok” w tonacji czarno-białej wspomnienia tworzą dom dla słów, nawet tych najtrudniejszych. W tym roku autorka otrzymała nagrodę Aniempadystava za najlepszą okładkę właśnie do tej książki. Wystawa czynna będzie w dniach 25–26 listopada. Miejsce: sala wielofunkcyjna (parter). Wstęp wolny.
• godz. 18.00 - Konfiskowane głosy: utracona wolność i podzielone rodziny | dyskusja. O represjonowanych obywatelkach i obywatelach Białorusi, więźniach politycznych, oporze wobec przymusowej rusyfikacji i rodzinach podzielonych przez te wydarzenia rozmawiać będą: Alena Hłahoŭskaja – historyczka i archiwistka, założycielka Białoruskiego towarzystwa kulturalnego „Chatka”, Basil Kerski – politolog i menadżer kultury, dyrektor ECS, Iryna Kozikava – siostra białoruskiego więźnia politycznego Maksima Znaka, Tacciana Niadbaj – poetka, przewodnicząca Białoruskiego PEN-u. Miejsce: sala wielofunkcyjna (parter). Język spotkania: polski. Wstęp wolny.

Wtorek, 26 listopada