Oficjalne otwarcie Muzeum Bursztynu w nowej siedzibie - w Wielkim Młynie (ul. Wielkie Młyny 7) - odbędzie się w sobotę, 24 lipca 2021 roku.
Z tej okazji przygotowano m.in. bursztynowy weekend, czyli trzy dni atrakcji, podczas których na skwerze Heweliusza (obok Wielkiego Młyna) odbywać się będą spotkania (łącznie 37) poświęcone bursztynowi w różnych odsłonach oraz pokazy wielkoformatowej projekcji audiowizualnej. Udział w wydarzeniach bursztynowego weekendu jest bezpłatny.
ZOBACZ MUZEUM BURSZTYNU PRZED OTWARCIEM
A co wiemy o bursztynie?
Choć bursztyn kojarzy się większości z nas z morzem, to jest żywicą drzew…
I tu wciąż nierozwiązana przez naukę zagadka.
– Ciągle nie mamy pewności, które drzewa wydały żywicę zastygłą w postaci bursztynu i co takiego się stało, że ten proces był tak bardzo obfity – mówi Renata Adamowicz, kierownik Muzeum Bursztynu. – Naukowcy podejrzewają, że mogły to być drzewa araukarii albo grupa drzew iglastych.
Ale dlaczego drzewa zaczęły nagle tak obficie żywicować? Hipotez jest wiele, mniej i bardziej prawdopodobnych. Jedni przyczyny upatrują w aktywności wulkanu, inni w szkodniku, jeszcze inni snują podejrzenia o chorobie drzew. Żywica ma właściwości antyseptyczne, może drzewa broniły się przed jakimś zagrożeniem?
Niemal na całym świecie jest około 300 odmian żywic, w różnym wieku i kolorze. Znaleziono je na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, lecz niewykluczone, że również i tam kiedyś zostaną odkryte.
Rodzaje bursztynów
Nasz - bursztyn bałtycki - jest najstarszy, powstał ponad 40 mln lat temu. Występuje głównie wzdłuż południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego: w Danii, Niemczech, Polsce, na półwyspie Sambia w Rosji - tu znajduje się największa na świecie kopalnia bursztynu. Możemy go również spotkać na Litwie (w okolicach Kłajpedy) i Łotwie oraz rzadziej w Szwecji, a także na Ukrainie (na Polesiu Wołyńskim jest kopalnia w okolicach Klesowa) i w okolicach Bitterfeld-Wolfen w Niemczech.
Bursztyn sumatrzański – pochodzący z wyspy w Azji Południowo-Wschodniej, w Archipelagu Malajskim – jest stosunkowo młody, jego wiek szacuje się na 17–30 mln lat. Na ekspozycji w Muzeum Bursztynu prezentowany będzie największy okaz na świecie – 68-kilogramowa bryła bursztynu z Sumatry – który wystawiony na działanie promieni UV świeci na… niebiesko.
Złoża bursztynu meksykańskiego znajdujące się w południowo-zachodniej części Ameryki Północnej, powstały w epokach oligocenu i miocenu (era kenozoiczna), trwających od 34 do 5 mln lat temu.
Największą karierę medialną zrobił bursztyn dominikański, choć przez prawdziwy przypadek - ten rodzaj bursztynu “wystąpił” w „Parku jurajskim” Stevena Spielberga. Ale dane tam podane mijały się z prawdą.
Co z tym Spielbergiem?
W „Parku jurajskim” z 1993 roku, pierwszym filmie z serii, DNA dinozaurów pozyskano z bursztynów, a dokładnie z ciał owadów zatopionych w żywicy, a żywiących się krwią dinozaurów.
– Tyle że inkluzje są w środku puste, więc pozyskanie DNA nie jest możliwe – wizję reżysera demaskuje Renata Adamowicz. – Ciało zalane żywicą traci wodę, wysycha i wypełnia się gazem powstałym w wyniku reakcji chemicznych zachodzących między tkankami a żywicą. Stwardniała wokół zwierzęcia żywica działa jak forma i zachowuje jego pierwotne kształty, dlatego puste ciało się nie zapada.
Jeszcze grubszymi nićmi szyta jest ikonografia.
– W filmie wykorzystano bursztyn z Dominikany, który ma około 23 milionów lat, a dinozaury żyły około 200 milionów lat temu – dodaje Renata Adamowicz.
Największe okazy w kolekcji gdańskiego Muzeum Bursztynu
– Naturalne okazy bursztynu znajdowane są dziś w wodzie lub ziemi i mają różnorodne formy – tłumaczy Bartłomiej Kentzer, opiekun kolekcji przyrodniczej Muzeum Bursztynu. - Żywica spływająca z pnia drzewa, a później transportowana przez lodowiec, traciła pierwotny kształt, ulegała zmianom i uszkodzeniom. Najczęściej kawałki bursztynu mają bardzo nieregularne kształty. Często są to fragmenty ukruszone z większej całości.
Bryły powyżej jednego kilograma są rzadkie. Największą bryłą w kolekcji Muzeum Bursztynu jest bursztyn wydobyty z ziemi o masie niemal 4,5 kg.
Najokazalszą bryłą w polskich kolekcjach muzealnych wyłowioną z morza jest również okaz ze zbiorów Muzeum Bursztynu, o masie niemal 2,8 kg. Rybacy wyłowili go w okolicach Półwyspu Helskiego.
oprac. AU