W tym roku gdańszczanki, gdańszczanie i turyści, będą mogli wciąć udział w uroczystościach m.in. w Dworze Artusa, przy Victoriaschule, na placu Obrońców Poczty Polskiej czy na cmentarzu Ofiar Terroru Hitlerowskiego. Szczegóły miejskich obchodów rocznicowych wraz z prezydent Gdańska omówili także Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska i harcmistrzyni Agnieszka Święcicka, zastępczyni Komendanta Chorągwi Gdańskiej ZHP.
- 1 września dla Gdańska to zawsze bardzo ważna data. Wtedy zmieniły się losy nie tylko naszego miasta, Polski i Europy, ale także całego świata - mówiła podczas konferencji Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - Kiedy przypominamy wydarzenia 1 września 1939 roku pamiętamy, że w Gdańsku rozpoczęła się tragedia konfliktów i podziałów. Zawsze jednak przypominamy, że to również w Gdańsku, podpisaniem porozumień sierpniowych 31 sierpnia 1989 roku zapoczątkowała się zmiana świata. Zarówno daty 1 września jak i 31 sierpnia są dla naszego miasta bardzo ważne. Nie tylko, aby upamiętnić tę historię, ale także po to, żeby wyciągnąć wnioski na przyszłość
Sucharski. Oblicza - wystawa w Dworze Artusa
Częścią miejskich obchodów rocznicowych jest wystawa poświęcona majorowi Henrykowi Sucharskiemu, dowódcy Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
- Ten rok jest szczególny, to okrągła, 50 rocznica sprowadzenia do Gdańska prochów majora Henryka Sucharskiego. 31 sierpnia 1971 były one wystawione w Dworze Artusa i gdańszczanie tłumnie przychodzili, żeby oddać majorowi hołd. Teraz upamiętniamy tę datę - mówiła o wystawie prezydent Gdańska.
- Wystawa opowiada o różnych obliczach majora Henryka Sucharskiego, żołnierza, ikony niezłomności, obrony we wrześniu 1939, ale również człowieka, który miał czułe relacje z członkami swojej rodziny. Na wystawie zostały zgromadzone najcenniejsze pamiątki po majorze Sucharskim, jakie obecnie znajdują się w Gdańsku. Są to rzeczy, które w latach 80' były przekazywane do Wartowni nr 1, oddziału Muzeum Gdańska. Zobaczyć można m.in. kurtkę mundurową majora, która została zabezpieczona przez jednego z jego towarzyszy - mówił Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Na wystawie, którą można oglądać w Dworze Artusa znajduje się orzeł - rzeźba nagrobna majora, autorstwa Zygfryda Korpalskiego, która towarzyszyła szczątkom Henryka Sucharskiego w Dworze Artusa w 1971 roku. Pokazany jest także list majora, który napisał do siostry tuż przed wybuchem wojny, dziennik oraz jeniecki nieśmiertelnik. Nie brakuje też archiwalnych fotografii i dokumentów udostępnionych ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej PAN.
Warto przyjść pod Dwór Artusa we wtorek, 31 sierpnia o godzinie 20.30. Budynek rozbłyśnie w biało-czerwonych barwach, a na jego dachu podniesiona zostanie flaga Polski. Z wieży Ratusza Głównego Miasta zabrzmi hymn państwowy, a na jego murach pojawi się wyjątkowa iluminacja.
Wystawę Sucharski.Oblicza w Dworze Artusa można zwiedzać bezpłatnie w dniach 30 sierpnia - 5 września.
Więcej o samej wystawie, a także o towarzyszących jej warsztatach dla młodzieży można przeczytać na stronie biura prasowego Muzeum Gdańska.
Zaczęło się w Gdańsku
1 września o godzinie 4:45 zabrzmi dzwon wieży kościoła św. Katarzyny Pax et Reconcilatio, czyli Pokój i pojednanie. Także w środę, o godzinie 9.00, rozpoczną się uroczystości pod tablicą upamiętniającą harcmistrza Jana Ożdżyńskiego, która znajduje się na budynku Dyrekcji Kolei przy ul. Dyrekcyjnej 2-4. Pod tablicą zostaną złożone wieńce i zapalone znicze.
- Jako harcerze chcemy uczestniczyć we wszystkich uroczystościach organizowanych przez Gdańsk. Ta poranna jest dla nas szczególnie ważna, gdyż wspomina człowieka, który był wielkim patriotom, działaczem społecznym, harcmistrzem i zuchmistrzem. Zależy nam na tym, aby pokazać, przez zaangażowanie młodego pokolenia, że jesteśmy blisko tej historii, że chcemy pamiętać o tych osobach i wzorować się na tym, co mieli w sobie najlepszego – mówiła podczas konferencji harcmistrzyni Agnieszka Święcicka, zastępczyni Komendanta Chorągwi Gdańskiej ZHP.
Harcmistrz Jan Ożdżyński jest prawdopodobnie pierwszą ofiarą II wojny światowej w Gdańsku. W latach 1937–1939 pracował w Wolnym Mieście Gdańsku. Aktywnie działał w Gdańskiej Chorągwi ZHP, pełnił także funkcję referenta Polskiej Rady Sportowej. Ta ostatnia była przykrywką dla działających w Wolnym Mieście Gdańsku w konspiracji struktur Związku Strzeleckiego. Była to jedyna ofiara śmiertelna wśród Polaków tego dnia, poza Westerplatte oraz gmachem Poczty Polskiej w Gdańsku na Heveliusplatz. Chociaż same okoliczności jego śmierci pozostają nadal nieznane, to pewne przesłanki pozwalają sądzić, że zginął on z bronią w ręku.
Tablica, ufundowana w 1986 roku, zlokalizowana jest na gmachu Dyrekcji Kolei w Gdańsku. Budynek przed wojną mieścił polskie instytucje, w tym Komendy Gdańskich Chorągwi Harcerek i Harcerzy.
Pamięć poległych
Następnie, o godzinie 10.00, zostaną złożone wieńce pod Victoriaschule, przy tablicy upamiętniającej Polaków torturowanych i zamęczonych w pierwszych dniach II wojny światowej. Dziś to budynek Uniwersytetu Gdańskiego przy ul. Kładki 24. To w Victoriaschule w dniach 1–15 września 1939 r. Niemcy znęcali się nad członkami Polonii gdańskiej. Szacuje się, że liczba aresztantów sięgała nawet 3 tys. osób. Część z nich trafiła do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w Sztutowie.
Do udziału w modlitwie oraz złożenia kwiatów przy tablicy upamiętniającj wydarzenia tamtych dni zapraszają prezydent Aleksandra Dulkiewicz i Piotr Mazurek, prezes Towarzystwa Przyjaciół Gdańska.
Uroczysta msza święta
O godzinie 12.00 na placu Obrońców Poczty Polskiej odprawiona zostanie uroczysta msza św. w intencji poległych pocztowców z modlitwą międzywyznaniową. Po jej zakończeniu zaplanowano wystąpienia oficjalne, oddanie hołdu poległym oraz złożenie wieńców. Będzie można zobaczyć także wystawę plenerową „Droga bohaterów” poświęconą obrońcom Poczty Polskiej.
Atak na budynek Poczty Polskiej nastąpił równocześnie z rozpoczęciem ostrzału Westerplatte przez pancernik Schleswig-Holstein. Pomimo przeważających sił nieprzyjaciela pocztowcy bronili dostępu do budynku Poczty Polskiej przez czternaście godzin. Decyzja o kapitulacji została podjęta dopiero o godzinie 19.00.
Obrońcy byli sądzeni w dwóch procesach przez sąd polowy. Wszyscy zostali skazani na śmierć za bojówkarstwo. Miejsce egzekucji bohaterskich obrońców Poczty Polskiej nie było znane aż do 28 sierpnia 1991 r. Na zbiorowy grób natrafiono przypadkowo podczas prowadzenia prac ziemnych na pasie startowym na gdańskiej Zaspie.
Po identyfikacji szczątków ofiar zostały one złożone na Cmentarzu Ofiar Terroru Hitlerowskiego - Pomnik Bohaterów Zaspa, w dniu 4 kwietnia 1992 roku, w mogile specjalnie na ten cel wybudowanej staraniem Poczty Polskiej.
ZOBACZ ZAPIS KONFERENCJI PRASOWEJ:
Miejsce spoczynku
Po wielu latach na gdańskiej Zaspie odkryto zbiorowy grób zamordowanych w egzekucji obrońców Poczty Polskiej. Po identyfikacji szczątki zostały złożone w mogile na cmentarzu Ofiar Terroru Hitlerowskiego.
1 września o godzinie 17.00 właśnie w tym miejscu na Zaspie zostaną złożone wieńce. Zaplanowano także modlitwę i przemówienia. Na zakończenie Cappella Gedanensis wykona pieśni patriotyczne.
Transmisja wydarzeń o godzinie 12.00 i 17.00 będzie dostępna na www.gdansk.pl. Szczegółowy plan obchodów rocznicowych znajduje się w zalączeniu.
Wydarzenia 31 sierpnia i 1 września są częścią Święta Wolności organizowanych przez Europejskie Centrum Solidarności.
