Raport „Co i jak czytają gdańszczanie i gdańszczanki” to wspólny pomysł Agaty Biały - prezes wydawnictwa Oficyna Gdańska, którego misją jest promocja czytelnictwa oraz wspieranie inicjatyw społecznych związanych z szeroko pojętą kulturą - zrodzony we współpracy z Fundacją Gdańską oraz Centrum Doradztwa i Badań Społecznych „Socjogram”. Czytelniczą inicjatywę zrealizował zespół pod kierownictwem socjologa, dra Macieja Dębskiego, na przełomie marca i kwietnia tego roku.
Badanie stanu czytelnictwa w Gdańsku miało charakter ilościowy. Przeprowadzono je na reprezentatywnej grupie 600. osób - kobiet i mężczyzn w różnym wieku (od 15. roku życia wzwyż). Wytypowani do udzielenia odpowiedzi gdańszczanie mieszkali w różnych dzielnicach.
Wszystkich czekało to samo zadanie - respondenci mieli za zadanie odpowiedzieć na pytania z kwestionariusza przedstawionego przez ankietera. Pierwsza część badania miała za zadanie określić charakterystykę respondentów i dotyczyła takich kwestii formalnych, jak wiek, wykształcenie, stan cywilny, sytuacja materialna, grupa zawodowa, znajomość języków obcych, itp.
Druga część badania koncentrowała się wokół zwyczajów czytelniczych. Pytania dotyczyły siedmiu obszarów, takich jak: kultura czytana i pisana, kultura książki i uczestnictwo w niej, socjalizacja czytelnika, profil czytelnika i kupującego książki, gdańska tożsamość, aktywność społeczna a czytelnictwo oraz bariery w czytelnictwie. Ich celem było określenie nie tylko stanu czytelnictwa w Gdańsku, ale i jego jakości - zdobycie wiedzy na temat tego, jak i gdzie czytamy, jaki wpływ wywiera czytanie w dzieciństwie, jak czytanie może łączyć ludzi oraz czy - a jeśli tak, to dlaczego - gdańszczanie i gdańszczanki nie czytają.
Wbrew obiegowej opinii dotyczącej fatalnego stanu czytelnictwa w Polsce, wyniki raportu zaskoczyły badaczy. Analiza materiałów przyniosła niespodziewanie wiele dobrych informacji. Mieszkańcy Gdańska okazali się być znacznie bardziej oczytani niż przeciętny Polak - niemalże 79% mieszkańców Gdańska przeczytało przynajmniej jedną książkę (w całości lub we fragmentach) w ostatnim roku. Na podobne pytanie zadane w badaniach przeprowadzonych przez Bibliotekę Narodową identycznie odpowiedziało jedynie 38% mieszkańców naszego kraju.
Ponadto, ponad 50% badanych gdańszczan deklaruje, że bardzo lubi czytać książki, a najchętniej sięga po literaturę popularną, książki kucharskie oraz encyklopedie. Jak podkreślają badacze, to bardzo dobry wynik, pokazujący, że pomimo cyfrowej ery książki nadal są dla nas ważnym elementem w życiu i obcujemy z nimi na co dzień.
Nie wszystkim są jednak bliskie - co również wyszło w badaniu. - Książki lubi czytać ten, kto czytał w dzieciństwie - mówi dr Maciej Dębski. - Dochodzimy tu do ważnego wniosku, jak niezwykle znaczący jest ten okres, kiedy czytelnik jest jeszcze dzieckiem. Od tego, czy zostanie wychowany w kulturze czytania, czy nie, zależy jak będzie traktował książki i ich czytanie w przyszłości.
Pełen raport z przeprowadzonych badań zaprezentowano podczas konferencji podsumowującej badania czytelnictwa, w piątek, 30 listopada, 2018 r. Co dalej?
- Raport jest początkiem dalszej dyskusji - podkreśla dr Maciej Dębski. - Założenie Oficyny Gdańskiej i moje, jako współautora publikacji, jest takie, żeby stała się ona podstawą do realnej zmiany w Gdańsku. Niektóre wyniki pokazują bowiem jasno, że wśród gdańszczan mamy część osób, które warto zaangażować w promowanie kultury czytania książek - zwłaszcza w świecie cyfrowym. Z drugiej strony, w przypadku wielu badanych widać, że książka i samo czytanie są dla nich czymś bardzo ważnym w życiu.
- Wyniki badań są obiecujące. Mają posłużyć m.in. do zbudowanie partnerstwa gdańskich wydawnictw oraz rozwoju Oficyny Gdańskiej - dodaje Agata Biały.
Póki co, badacze przygotowali rekomendacje - wskazówki dla włodarzy miasta, pracowników bibliotek i wydawnictw oraz osób zajmujących się szeroko rozumianą promocją czytelnictwa, będące wynikiem wniosków wyłaniających się z raportu.
Propozycje działań na rzecz rozwoju czytelnictwa w Gdańsku:
- realizacja gdańskich inicjatyw propagujących kulturę czytania książek, w szczególności wśród dzieci najmłodszych, młodych rodziców oraz osób w średnim wieku
- wspieranie działań o charakterze wolontariackim w zakresie propagowania czytelnictwa
- stwarzanie możliwości czytelniczych w publicznych przestrzeniach miasta
- upowszechnianie informacji o gdańskich autorach i książkach o tematyce gdańskiej
- zbudowanie szerokiej koalicji na rzecz zwiększenia znaczenia czytania książek w życiu człowieka
- zwiększenie możliwości nabycia oraz przeczytania książek ze źródeł cyfrowych
- realizacja gdańskiej kampanii społecznej podkreślającej znaczenie książki w życiu gdańszczan.
Raport „Co i jak czytają gdańszczanie i gdańszczanki” wkrótce zostanie opublikowany w sieci. Badacze zapowiadają, że planowana jest kontynuacja projektu, a dane z następnych lat pokażą zachodzące na tym obszarze zmiany oraz tendencje.
Zobacz też: Najlepszy prezent? Książka! Podpowiadamy, co czytają najchętniej gdańszczanie
