Nagroda Drahomána została ufundowana w 2020 roku przez Ukraiński Instytut, Ukraiński PEN i Ukraiński Instytut Książki. Nagroda ma na celu wsparcie i docenienie wspólnej pracy tłumaczy z języka ukraińskiego na języki świata. Przyznawana jest za wybitne umiejętności translatorskie i wkład w promocję literatury ukraińskiej za granicą.
Nazwisko laureatki Nagrody Drahomána 2022 zostało ogłoszone 26 września podczas uroczystej ceremonii, która została zorganizowana w Gdańsku we współpracy z projektem Wolne Słowo Gdańsk Miasto Literatury, Kolegium Europy Wschodniej, Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS, Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności, Fundacją Liderzy Przemian i program Study Tours to Poland.
Nagroda została przyznana po raz trzeci - po raz drugi gala wręczenia odbywa się poza granicami Ukrainy (w ubiegłym roku w Niemczech - laureatem został Bohdan Zadura).
- Gdańsk to miasto, które od dawna jest sojusznikiem wolnej Ukrainy. Od początku wojny na pełną skalę Gdańsk przyjął 100 tysięcy Ukraińców. Mamy świadomość, że wojna trwa i aż do jej zakończenia będziemy okazywać solidarność, braterstwo i siostrzeństwo z Ukrainą - powitał przybyłych Andrzej Stelmasiewicz, przewodniczący Komisji Kultury i Promocji Rady Miasta Gdańska.
Tłumaczka Żadana, ceniona literaturoznawczyni
Tegoroczna laureatka, Iryna Dmytryszyn, jest tłumaczką z języka ukraińskiego na język francuski, a także autorką licznych publikacji z zakresu literatury i historii Ukrainy. Odpowiada za ukrainistykę w Narodowym Instytucie Języków i Cywilizacji Orientalnych (INALCO) w Paryżu, zarządza też projektami mającymi na celu promocję Ukrainy, jej kultury i historii w Europie Zachodniej.
Nominację do nagrody otrzymała za francuski przekład powieści cenionego ukraińskiego prozaia i poety Serhija Żadana - „Internat” (Meridian Czernowitz, 2017). To przejmująca historia osadzona w trawionym wojną Donbasie, ukazująca realia współczesnej Ukrainy.
- Kocham, szanuję i podziwiam wszystkich autorów, których tłumaczyłam, ale jestem niezwykle szczęśliwa, że otrzymałam nagrodę za „Internat” Serhija Żadana. To jedno z tych kultowych dzieł, które pokazuje Ukrainę i pozwala obcokrajowcom, szczególnie Francuzom, zrozumieć, co dzieje się w Ukrainie, dlaczego i jak powinniśmy się z tego wydostać. I wydostaniemy się, bo jak powtarza właśnie Żadan, jutro obudzimy się o jeden dzień bliżej do zwycięstwa - powiedziała wzruszona Iryna Dmytryszyn.
Laureatka otrzymała statuetkę wykonaną przez ukraińską rzeźbiarkę Annę Zwiagincewą oraz nagrodę pieniężną w wysokości 3 tys. euro. Po odebraniu nagrody ogłosiła ze sceny, że fundusze w całości przekazuje na rzecz Ukrainy - w tym na wsparcie działań Serhija Żadana, który od wybuchu wojny pozostaje w Charkowie, gdzie zajmuje się pomocą humanitarną i wspieraniem ukraińskich sił zbrojnych.
Tłumacze ambasadorami Ukrainy
Nagrodę laureatce wręczył Konsul Ukrainy w Gdańsku Oleksandr Plodystyi, który podkreślał jak niezwykle ważna jest rola tłumaczy we współczesnym świecie.
- Zawód tłumacza jest moim zdaniem bardzo trudny, ponieważ tłumacze są ambasadorami Ukrainy, dzięki nim literatura ukraińska płynie w świat. To dzięki nim świat poznaje naszych klasyków z przeszłości i współczesności. Dziękujemy laureatom i wszystkim, którzy wspierają ich w pracy - powiedział Konsul Ukrainy w Gdańsku.
- To jest praca zespołowa - promocja ukrainistyki we Francji, w kraju, którego środowisko akademickie przyzwyczajone jest do patrzenia na region Europy Środkowo-Wschodniej przez pryzmat rosyjski. W rzeczywistości praca Iryny jest absolutnie bezcenna dla państwa ukraińskiego i zapewnienia podmiotowości ukraińskiego głosu w świecie - dodał Wołodymyr Szejko, dyrektor generalny Instytutu Ukraińskiego.
Nagroda Specjalna dla Giovanny Brogi
Podczas uroczystości uhonorowano także Giovannę Brogi (Włochy) - tłumaczkę z języka ukraińskiego na język włoski, badaczkę literatury Europy Środkowo-Wschodniej. Brogi otrzymała Nagrodę Specjalną Kapituły za szczególny wkład w przekład i promocję literatury ukraińskiej oraz rozwój ukrainistyki we Włoszech.
- Chciałabym wyrazić głęboką wdzięczność jury za wyróżnienie mojej działalności ukrainoznawczej. Ukraina ma bardzo złożoną historię i kulturę, dlatego zdecydowałam się poświęcić jej większość swojego czasu w ciągu ostatnich 30 lat. Cieszę się, że moje artykuły i książki w niewielkim stopniu przyczyniły się do zwiększenia świadomości świata na temat przeszłości i teraźniejszości Ukrainy - podkreślała niemogąca pojawić się osobiście w Gdańsku laureatka w przemówieniu, które prowadząca uroczystość Maria Górska odczytała ze sceny.
Zobacz fotorelację z uroczystości
O tegorocznej edycji nagrody
Wśród tegorocznych laureatów Nagrody Drahomána za rok 2022 znalazł się także tłumacz z języka ukraińskiego na angielski Mark Andryczyk (nominowany za tłumaczenie powieści Wołodymyra Rafiejenki „Mondegreen. Pieśni o śmierci i miłości”) oraz tłumaczka z języka ukraińskiego na bułgarski Raina Hristova Kamberova (nominowana za tłumaczenie powieści „Kult” Lubka Deresza).
Do Nagrody Drahomána za rok 2022 nominowano 15 tłumaczy z 14 krajów (Bułgaria, Brazylia, Wielka Brytania, Armenia, Gruzja, Włochy, Kanada, Litwa, Macedonia Północna, Polska, Rumunia, USA, Finlandia i Francja). Najwięcej wniosków nadesłały placówki dyplomatyczne Ukrainy w różnych krajach świata oraz wydawnictwa zagraniczne.
W Kapitule Nagrody 2022 znaleźli się: Wołodymyr Szejko, dyrektor generalny Instytutu Ukraińskiego; Wołodymyr Jermołenko, pisarz, dziennikarz, filozof, prezes Ukraińskiego PEN; Ołeksandra Kowal, dyrektorka Ukraińskiego Instytutu Książki; Olya Hnatiuk, badaczka, profesorka Narodowego Uniwersytetu Akademia Kijowsko-Mohylańska i Uniwersytetu Warszawskiego; Ostap Sływyński, poeta, tłumacz, wiceprezes Ukraińskiego PEN; Wałentyna Stukałowa, kierowniczka projektów książkowych i intelektualnych Instytutu Francuskiego; Jurij Prochaśko, tłumacz; Marko-Robert Stech, ukraiński i kanadyjski krytyk literacki i pisarz, oraz Iryna Starowojt, krytyczka literacka, poetka, tłumaczka.
W ramach Nagrody Drahomána 2022, 28 września o godz. 17.00 online będzie opublikowana dyskusja poświęcona specyfice pracy i środowiska tłumaczy, którą można obejrzeć pod tym linkiem, a 29 września o godzinie 17.00 spotkanie online z finalistami nagrody zatytułowane „Dekolonizacja kontra globalizacja”, do którego można dołączyć korzystając z tego linku.
