Wyklęci na Pomorzu Gdańskim
Los żołnierzy wyklętych jest częścią powojennej historii Gdańska. W ostatnich miesiącach II wojny światowej i tuż po niej na Pomorze Gdańskie przedostawały się całe oddziały antykomunistycznej partyzantki niepodległościowej, uformowane na Wileńszczyźnie i Podlasiu. Tutaj prowadziły nierówną walkę z ludźmi nowych komunistycznych struktur państwowych, tworzonych we współpracy z władzami ZSRR. Żołnierze niezłomni ginęli w akcjach bojowych i zasadzkach m.in. w okolicach Sztumu, Malborka i Tczewa, a także na Kaszubach. Mieli kontakty i kryjówki w Gdańsku, Sopocie, Gdyni.
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Jak i dlaczego zginęli "Inka" i "Zagończyk"? [WYWIAD]
Wyklęci w Gdańsku: “Inka” i “Zagończyk”
Danuta Siedzikówna „Inka” została aresztowana w Gdańsku, 20 lipca 1946 roku, gdy jako sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK przyjechała po lekarstwa i opatrunki dla rannych.
Feliks Selmanowicz „Zagończyk” również był żołnierzem 5. Wileńskiej Brygady AK, w ręce UB wpadł trzy dni wcześniej, w Sopocie.
Oboje zostali rozstrzelani w piwnicy gdańskiego więzienia 28 sierpnia 1946 roku. Podstawą egzekucji były wyroki, wydane z wielokrotnym naruszeniem procedury karnej - dziś uważane za przykłady tzw. zbrodni sądowej.
Gdańsk pamięta! Światło dla Bohaterów AK na Cmentarzu Łostowickim
1 marca - data nieprzypadkowa
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, jako wyraz hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji, ustanowiony został świętem państwowym przez Sejm 3 lutego 2011 roku.
Dlaczego wyznaczono 1 marca? To data symboliczna. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostali rozstrzelani przywódcy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” - prezes WiN ppłk Łukasz Ciepliński („Pług”, „Ludwik”) i jego najbliżsi współpracownicy: Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel. Ich ciała komuniści zakopali w nieznanym miejscu. W tym roku przypada 73. rocznica tamtej egzekucji.
Krewni pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku u prezydent Dulkiewicz
Gdańsk, cztery miejsca
Co roku, 1 marca, przedstawiciele władz samorządowych Gdańska składają wieńce i zapalają znicze w czterech miejscach:
- na grobie “Inki”, na Cmentarzu Garnizonowym
- na grobie “Zagończyka”, sąsiednia kwatera na Cmentarzu Garnizonowym
- pod Pomnikiem Żołnierzy Wyklętych, na skwerze u zbiegu ul. 3 Maja i ul. Gen. Henryka Dąbrowskiego
- pod Pomnikiem Rotmistrza Witolda Pileckiego, przy Muzeum II Wojny Światowej
W piątek, 1 marca 2024 roku, w uroczystym złożeniu wieńców, oprócz prezydent Aleksandry Dulkiewicz uczestniczyli m.in. radny Andrzej Kowalczys, zastępca dyrektora Muzeum Gdańska Janusz Marszalec i Maciej Kukla, kierownik Referatu Organizacyjno-Protokolarnego w Biurze Prezydenta Gdańska.
