Gdańsk od ruin - do odbudowy, w wersji 3D. Zobacz wystawę przy Bramie Wyżynnej

Do końca kwietnia br. zobaczysz wystawę „Miasto ruin - miasto nadziei. Gdańsk zniszczony - Gdańsk odrodzony”. Jest dostępna bezpłatnie, na placyku między Bramą Wyżynną a Katownią. Warto podejść do statywów ze zdjęciami gdańskich zabytków, ponieważ wykonano je w efektownej technologii 3D: patrząc pod różnym kątem, można dobrze porównać, jak te obiekty wyglądały krótko po zakończeniu walk w 1945 roku, i po odbudowie przez polskie służby konserwatorskie.
27.03.2024
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Zdjęcie przedstawia całą wystawę na tle Bramy Wyżynnej
Wystawę przygotowano na zamówienie gdańskiego IPN
fot. Maja Studzińska/IPN

Zostały ruiny

Wystawę przygotowano na zlecenie gdańskiego IPN. Została otwarta 27 marca - data nieprzypadkowa, bowiem mija właśnie 79 lat od zdobycia Gdańska przez Armię Czerwoną. Miasto broniło się, siły niemieckie na rozkaz Hitlera urządziły tutaj “twierdzę”. Część zabudowań uległa zniszczeniu w trakcie ciężkich walk, reszta - została spalona przez zdobywców już po przejęciu miasta. 

Dla Sowietów było to niemieckie Danzig, na którym należało wziąć odwet za wszystkie wojenne krzywdy. Kto by w takich okolicznościach dbał o to, że miasto przez 350 lat rosło jako część Polski? Na przełomie marca i kwietnia 1945 roku w perzynę obrócone zostały najcenniejsze dzielnice i kwartały dawnego Gdańska: Stare Miasto, Osiek, Zamczysko, Główne Miasto, Wyspa Spichrzów, Długie Ogrody.

GDAŃSKIE HISTORIE: Marzec 1945 - straszny koniec miasta Danzig

Zeszyt ze zdjęciami i opisami - ktoś ten zeszyt trzyma w rękach i przegląda stronice
Zdjęcia na wystawie zaopatrzone są w teksty wyjaśniające kontekst historyczny. Dodatkowo wydano katalog w formie zeszytu
fot. Maja Studzińska/IPN

Gdańsk odbudowany

Zrujnowany obszar był większy, niż morze ruin w Warszawie. Większego wysiłku wymagała też odbudowa. Zniszczenia historycznego centrum Gdańska szacowano na blisko 90 procent.

Ścierały się dwie koncepcje: budowa zupełnie nowego miasta, w stylu sowieckim i odbudowa w historycznym kształcie. Ostatecznie w 1947 roku komunistyczne władze zdecydowały się na drugi scenariusz, by podkreślić odwieczną polskość Gdańska. W większości zachowano dawną siatkę ulic. Kamienice nie tyle odbudowano, co postawiono na ich miejscu XX-wieczne wariacje na temat dawnej architektury. 

W możliwie najwierniejszym kształcie odtworzono główne zabytki miasta. I właśnie one są tematem wystawy.

Gdańsk 1945-1948. Między zniszczeniem a odbudową. Zobacz wystawę, która miała stanąć na ulicach, ale na razie musi poczekać

Uliczne fotosy, którym przyglądają się przechodnie
Gdańsk zniszczony przez wojnę i Gdańsk odbudowany można porównać w wersji 3D, dzięki bezpłatnej wystawie, która znajduje się między Bramą Wyżynną a Katownią
fot. Maja Studzińska/IPN

Lista obecności  

Tak więc zobaczymy m.in.: 

  • Ratusz Głównego Miasta
  • Dwór Artusa
  • Wielką Zbrojownię 
  • Zieloną Bramę
  • Wielki Młyn
  • bazylikę Mariacką
  • Żuraw

Listę uzupełniają miejsca, w których stały charakterystyczne budynki XIX-wieczne, których nie odbudowano, ponieważ wiązały się z czysto niemieckim okresem nowożytnego Gdańska. To gmachy hoteli Danziger Hof i Continental, a także ocalały z wojennej pożogi i niedawno odrestaurowany dworzec kolejowy Gdańsk Główny. 

Wiosna 1945 - rodzi się polski Gdańsk. Rozmowa z Sylwią Bykowską z Instytutu Historii PAN

Zdjęcie wystawy na tle Bramy Wyżynnej - inne ujęcie
Na wystawie zobaczymy głownie zabytkowe obiekty, które postały do czasu zaboru Gdańska przez Prusy w 1794 roku. Są też jednak trzy obiekty późniejsze z XIX wieku - dwóch z nich nie odbudowano po wojnie
fot. Maja Studzińska/IPN

Kto zrobił wystawę

Wszystko to można teraz zobaczyć na wystawie, dzięki pracy całego zespołu twórców. 

  • Autorzy wystawy: Karolina Masłowska, Artur Chomicz
  • Współpraca: Krzysztof Drażba
  • Projekt graficzny: EuroDesign Gdańsk
  • Fotografie współczesne: Dominik Kulaszewicz

Czy to było "wyzwolenie" Gdańska? Jak obchodzić rocznicę marca 1945 roku. Rozmowa z Janem Danilukiem

 

TV

Wieczór dla tramwaju widmo