GDAŃSK BEZ PLASTIKU
Gdańsk bez plastiku to inicjatywa Miasta, której celem jest zachęcić jak największą społeczność, by wdrażała do swego codziennego funkcjonowania proekologiczne postawy i nawyki. W ciągu dwóch lat, czyli od początku trwania akcji, dołączyło do niej 38 partnerów, to m.in.: Gdański Ogród Zoologiczny, Gdańskie Usługi Komunalne, Ikea Gdańsk, So Stay Hotel i Kawiarnia Kuźnia czy ostatnio sieć sklepów Jysk. Jakie zmiany zaszły w funkcjonowaniu tych podmiotów? Oto niektóre z nich.
Gdański Ogród Zoologiczny
W gdańskim zoo nie kupimy już wody czy napoju w plastikowym opakowaniu, nie zjemy loda plastikową łyżeczką. W ramach zmian Gdański Ogród Zoologiczny ma obowiązek zapewnić wodę zarówno pracownikom fizycznym, jak i biurowym.
- Standardem u nas jest wpisywanie obowiązku unikania plastiku do kolejnych umów z kolejnymi dzierżawcami - wyjaśnia Emilia Salach, zastępca dyrektora Gdańskiego Ogrodu Zoologicznego. - Każdy podmiot z nami współpracujący, otrzymuje do podpisu zarządzenie Prezydenta Miasta Gdańska dotyczące plastiku i tym samym zobowiązuje się do unikania wykorzystywania tego typu materiałów. Nasze służby administracyjne na bieżąco, regularnie, kontrolują asortyment sprzedawany przez naszych najemców. Jeśli znajdą się w nim np. napoje w butelkach plastikowych, najemca otrzymuje upomnienie i zostaje zobowiązany do usunięcia asortymentu. Nie pozwalamy na serwowanie posiłków, napojów, w innych niż ekologiczne, opakowaniach. Warunek ten jest egzekwowany pod rygorem zerwania umowy o współpracy.
W ramach wprowadzonych zmian, Gdański Ogród Zoologiczny postawił w swoim budynku dystrybutory z wodą (kranówką). Pracownicy, którzy pracują w terenie, zaopatrzeni zostali w bidony, natomiast pracownicy biurowi otrzymali szklane karafki.
- Mamy też opracowaną lekcję na temat plastiku i konieczności jego unikania - dodaje Emilia Salach. - Prócz tego ograniczamy biurowe zakupy zaopatrzeniowe artykułów zawierających plastik, np. długopisów, zastąpiliśmy je papierowymi.
Gdańskie Usługi Komunalne
W spółce tej jednorazowe butelki plastikowe zastąpiono bidonami na wodę. Pozwoliło to zmniejszyć produkowanie odpadu aż o 98 proc., co stanowi ponad 25 tys. mniej odpadu z butelek 0,5 litra w skali roku.
Ograniczono między innymi zakup nowych segregatorów, koszulek, materiałów biurowych czy też mechanizmów pieczątek, wprowadzono zasadę odzysku i ponownego ich użycia lub w miarę możliwości zastąpiono papierowymi.
- W porozumieniu z dostawcami zoptymalizowano dostawy środków czystości, tzw. chemii, która zamawiana jest obecnie w dużych opakowaniach zbiorczych, a następnie przelewana do pojemników, butelek wielorazowego użytku o mniejszej pojemności - wyjaśnia Monika Pancer z pionu zarządu Gdańskich Usług Komunalnych. - Taki zabieg zmniejszył o 80 proc. ilość odpadów powstających ze zużytych opakowań. Zakup asortymentu jak płyny do spryskiwaczy, oleje, smary, dodatek AdBlue, dokonywany jest w zbiorczych wymiennych baniakach/beczkach, co w 100 proc. wyeliminowało problem z powstającym do tej pory odpadem plastikowym.
Wśród pracowników Gdańskich Usług Komunalnych przeprowadzono działania informacyjne wskazujące na przyjazne środowisku alternatywy dla produktów z tworzyw sztucznych używanych w gospodarstwie domowym.
- Każdy z nas stał się w ten sposób ambasadorem, który poszerza wiedzę na temat projektu w swoim środowisku - dodaje Monika Pancer. - Jako produkty reklamowe, w ostatnim okresie zamawiane były torby materiałowe i koszyki na zakupy, aby rozpowszechniać wśród pracowników i ich bliskich, a także naszych współpracowników, atrakcyjną i ekologiczną alternatywę dla toreb foliowych.
Zakład Utylizacyjny
- W rozwinięciu programu Gdańsk bez plastiku znajdujemy szukanie rozwiązań zgodnie z zasadą 3U: unikaj – wyeliminuj z użytku, użyj - wykorzystaj wielokrotnie, utylizuj - zmień na produkty recyklingowe i biodegradowalne - wyjaśnia Iwona Bolt, rzeczniczka Zakładu Utylizacyjnego w Gdańsku. - Dlatego Zakład Utylizacyjny w ubiegłym roku koncentrował się na organizacji konkursu dla studentów i absolwentów kierunków artystycznych uczelni wyższych – konkursu, który poświęcony jest rozwijaniu idei upcyklingu. Koncepcja upcyklingu zakłada wtórne przetwarzanie odpadów. W efekcie tego przedsięwzięcia powstają produkty o wartości wyższej niż ich części składowe. Proces ten pozwala zmniejszyć ilość odpadów oraz materiałów wykorzystywanych w produkcji pierwotnej.
W zeszłorocznej edycji, projektanci mieli do wyboru dwie kategorie: przedmioty codziennego użytku albo biżuterię. Zwyciężył projekt Blue Light Revision, czyli lampy wykonywane z kineskopów. Autorzy Barbara Stelmachowska i Mateusz Ligocki pozyskują folie rozpraszające światło z małego warsztatu rzemieślniczego, a następnie produkują lampy. Projekt jest doskonałym przykładem upcyklingu i został nagrodzony przez jury jako najlepszy, wpisujący się w ideę gospodarki obiegu zamkniętego. Z kolei autorka „biodegradowalnego znicza” Klaudia Ginter, jest w trakcie rozmów dotyczących produkcji swojego autorskiego materiału, który całkowicie ulega kompostowaniu.
Projekty można obejrzeć w sieci.
Gdański Uniwersytet Medyczny
W działania proekologiczne zaangażował się także GUMed. We współpracy z Saur Neptun Gdańsk w budynkach tej uczelni stanęły cztery dyspozytory z wodą, dzięki czemu studenci i pracownicy mogą napełniać swoje butelki.
- Kupując maseczki wielorazowe dla pracowników i studentów na początku pandemii, zatroszczyliśmy się o to, aby były one wykonane bez dodatku poliestru i rozdawane w kartonowych pudełkach, zamiast w woreczkach foliowych czy strunowych - wyjaśnia Bartosz Stachowski z działu promocji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. - Zbieramy nakrętki od butelek, które przekazujemy do Domu im. Janusza Korczaka w Gdańsku, organizowaliśmy kampanie informacyjne, a także przeprowadziliśmy ocenę narażenia na plastik 26 marca 2020 roku wśród pracowników jedenastu sekcji i biur znajdujących się w budynku rektoratu GUMed. Badanie przeprowadziły dr Aleksandra Rutkowska i dr Aleksandra Konieczna ze spółki Detoxed Home (spin-off GUMed i PG), dokonując analizy ryzyka ekspozycji pracowników m.in. na plastyfikatory, takie jak ftalany, nonylofenol, a także dodatki do plastików jak bisfenole (BPA, BPS), wykorzystywane powszechnie w przedmiotach codziennego użytku.
So Stay Hotel, Kuźnia, Wozownia
Są to firmy społecznie odpowiedzialne, którymi zarządza Gdańska Fundacja Innowacji Społecznej.
- Kampanię Gdańsk bez plastiku wdrażamy krok po kroku w działalności prowadzonych przez nas firm społecznych - mówi Małgorzata Gojło-Kaligowska, menedżer So Stay Hotel i Kawiarni Kuźnia. - W hotelu So Stay, kawiarni Kuźnia oraz Wozowni, czyli mobilnej kawiarni w Parku Oruńskim, podjęliśmy takie działania jak eliminacja plastikowych kubków, pokrywek, sztućców, w hotelu i restauracji woda i napoje serwowane są jedynie w szklanych butelkach, dbamy o segregację odpadów i bieżącą edukację personelu wszystkich punktów w zakresie konieczności segregacji odpadów, realizujemy zakupy w dużych opakowaniach zbiorczych, a także oferujemy rabaty dla klientów, którzy korzystają z własnych kubków i pojemników na wynos.
Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna
GIWK może pochwalić się bardzo licznymi działaniami edukacyjnymi. To m.in. „Prezentownik na detoksie”, czyli prezentacja pomysłów na świąteczne podarunki przyjazne zdrowiu i środowisku, kampania z okazji obchodów Światowego Dnia Wody, która trwała między marcem a kwietniem 2020 r. pod hasłem "Morz/że bez plastiku" i dotyczyła zanieczyszczenia środowiska odpadami plastikowymi oraz mikroplastikiem. To także liczne konkursy dla dzieci czy mobilna wystawa plakatów wykonanych przez Studentów Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, zatytułowana „Plastik niefantastik”.
- W GIWK serwujemy wyłącznie wodę z kranu, nie posiadamy dystrybutorów butelkowych - mówi Monika Piotrowska-Szypryt z GIWK. - Przy zakupie gadżetów, zwracamy uwagę na materiały z których są wykonane. Przy działaniach promocyjnych promujemy picie wody z kranu. Aby zachęcić do tego mieszkańców Gdańska, przy różnych okazjach rozdajemy szklane bidony lub wykonane ze stali nierdzewnej. Promujemy zakupy w torbach materiałowych oraz zachęcamy do korzystania z tzw. warzyworków, które były rozdawane m.in. jako nagrody w konkursie „Dekoduj plastik”. Zajmujemy się też dystrybucją edukacyjnych i bogatych merytorycznie broszur opracowanych w ramach naszego udziału w projekcie NonHazCity, w tym m.in. dotyczących plastiku i jego szkodliwości dla zdrowia i środowiska.
Ikea Gdańsk
Od 2021 roku, zgodnie z dyrektywą unijną „Single-Use Plastics” , która obowiązuje we wszystkich krajach członkowskich, wchodzi w życie zakaz wprowadzania na rynek plastikowych produktów jednorazowego użytku, które mają bezpieczne dla środowiska zamienniki. Są to m.in. sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki), słomki, patyczki higieniczne, talerze, mieszadełka do napojów, kijki do balonów, pojemniki do żywności, styropianowe kubki i opakowania. Obowiązujący na terenie Unii Europejskiej zakaz będzie wchodził w życie stopniowo. W praktyce oznacza to, że firmy odpowiedzialne za wprowadzanie ww. produktów na rynek, nie mogą już tego robić. Natomiast restauracje, bary i instytucje, które do tej pory korzystały z plastikowych opakowań, mają czas na pozbycie się ich i wprowadzenie ekologicznych zamienników - do 3 lipca 2021 roku. Ikea Gdańsk zdecydowała się na wycofanie z asortymentu wszystkich produktów typu „Single-Use Plastics” w październiku 2019 roku.
- W ramach kampanii, podczas warsztatów zajmowaliśmy się m.in. rozpowszechnianiem wiedzy wśród uczniów szkoły podstawowej i drużyny piłkarskiej - mówi Bernadeta Bach z Ikea Gdańsk. - Prowadziliśmy też szkolenia dla pracowników dotyczące zrównoważonego rozwoju, odwiedzający sklep mogli zapoznać się z zasadami kampanii dzięki planszom umieszczonym w przestrzeni wejścia do sklepu. Poza tym nasz asortyment jest cały czas udoskonalany. Do 2030 roku chcemy osiągnąć tzw. cyrkularność. Oznacza to, że każdy produkt będzie spełniał następujące kryteria: gotowy do odsprzedania, łatwy do naprawienia, gotowy do ponownego użycia, wykorzystany w innym celu, poddany recyklingowi. Ponadto założony cel sprzedaży produktów PPP, czyli “People & Planet Positive to 28 proc., a w Gdańsku wynosi 31,5 proc., co jest wyznacznikiem rosnącej świadomości naszych klientów.
