Nagroda dla Europejskiego Poety Wolności przyznawana jest w Gdańsku w cyklu dwuletnim. Następna zostanie wręczona wiosną 2026 roku, ale znamy już nominowanych. Przypomnijmy, że nominacja jest podwójna: dostaje ją europejski poeta/poetka oraz tłumacz czy tłumaczka na język polski.
Obrady jury odbyły się w poniedziałek, 18 listopada, w Instytucie Kultury Miejskiej. Przy zamkniętych drzwiach, przy kawie i kanapkach, jury kilka godzin dyskutowało o poezji.
W jury zasiadają: noblistka Olga Tokarczuk; były sekretarz Wisławy Szymborskiej, poeta i eseista Michał Rusinek; kuratorka sztuki Anda Rottenberg; gdańska poetka Anna Czekanowicz; wydawczyni i redaktorka Beata Stasińska; wydawca prof. Stanisław Rosiek; tłumacz Andrzej Jagodziński (sekretarz jury); pisarz Krzysztof Czyżewski (przewodniczący jury) i dziennikarz TOK FM Cezary Łasiczka.
9. Edycja Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności. Znamy nominacje!
Jury nominowało szóstkę poetów i ich tłumaczy na polski:
- Amina Elmi (jęz. duński) i tłumaczka Bogusława Sochańska
- Nora Iuga (jęz. rumuński) i tłumacz Enormi Stationis
- Laima Kreivytė (jęz. litewski) i tłumaczka Dominika Jagiełka
- Luigi Nacci (jęz. włoski) i tłumaczka Joanna Ganobis
- Roger Robinson (jęz. angielski) i tłumacz Bartosz Wójcik
- Alicia Elsbeth Stallings (jęz. angielski) i tłumacz Janusz Solarz
Prof. Rosiek: czytanie to samotność, chwilowe oddalenie się od społeczności
O pracy jury i kryteriach oceny poezji rozmawiał z nami prof. Stanisław Rosiek, polonista, wykładowca, założyciel gdańskiego wydawnictwa słowo/obraz terytoria, autor książek "Zwłoki Mickiewicza" i "Władza słowa".
Sebastian Łupak: Jak trudno jest oceniać poezję, decydować, który poeta jest lepszy, który gorszy? To w końcu nie mecz tenisowy czy bieg na sto metrów.
Prof. Stanisław Rosiek: Jako czytelnicy „oceniamy sobą”, wprowadzając jako punkt odniesienia swoje dotychczasowe lektury i życiowe doświadczenia. Ocena nie może zatem nie być subiektywna. Obiektywizuje historyk literatury, gdy na przykład wprowadza kryterium nowatorstwa, oryginalności czy skuteczności formy językowej. Jeśli jednak lektura poezji jest spotkaniem „tu i teraz” czytelnika i poety, rozstrzygający o akceptacji (bądź odrzuceniu) wiersza jest najpierw oddźwięk, jaki wywołuje. Dopiero później przychodzi refleksja, jeszcze później ocena.
Najbardziej tajemniczym i ekscytującym momentem w obradach jury oceniającego poezję jest chwila, w której nagle spotykają się subiektywizmy jurorów i powstaje wspólny werdykt. W tym roku dwie, a nawet trzy, zgłoszone propozycje poetyckie spotkały się z natychmiastową aprobatą wszystkich jurorów – i stało się to jeszcze przed rozpoczęciem dyskusji.
Jak istotne jest czytanie - poezji, prozy, esejów - w czasach wszędobylskich smartfonów, aplikacji i mediów społecznościowych?
- Lektura jest zajęciem, któremu oddajemy się w samotności. Jest więc praktykowaniem osobności, ćwiczeniem w byciu sobą – ale w relacji do Innego, którego spotykamy w tekście. Gdy czytamy, dobrowolnie oddalamy od społeczności, w której żyjemy, do której należymy i która nas definiuje, wspiera i niewoli – z wszelkimi dobrymi i złymi tego konsekwencjami.
Dzięki temu chwilowemu dystansowi i wsłuchaniu w słowo poetyckie można odnaleźć własny rytm – zapanować nad stadnością myślenia i odczuwania.
Co daje Panu osobiście czytanie poezji?
- Dokładnie to, o czym przed chwilą powiedziałem: czytanie poezji daje mi możliwość oddalenia się od życia i samotności, która ostatecznie okazuje się spotkaniem Innego i z Innym.
Dodam jeszcze, że poeci (podobnie jak wszyscy piszący refleksyjnie) odsłaniają w swoich utworach taki wymiar swojego istnienia, swojego sposobu bycia w świecie, którego nie odnajdziemy w bezpośrednich z nimi kontaktach. W swoich utworach są nieraz bardziej sobą niż w życiu. I dlatego warto ich tam szukać. To znaczy – czytać.
Nagroda 100 tys. zł wiosną 2026 roku
Przypomnijmy, że nagrodzony poeta lub poetka otrzyma statuetkę i nagrodę finansową w wysokości 100 tys. zł, a tłumacz lub tłumaczka wyróżnionego tomu – statuetkę i nagrodę finansową w wysokości 20 tys. zł.
Wręczenie nagrody towarzyszyć będzie Festiwalowi Europejski Poeta Wolności, którego kolejna edycja odbędzie się wiosną 2026 w Gdańsku. Tomy wszystkich nominowanych twórców ukażą się pod koniec 2025 roku w serii wydawniczej Europejskiego Poety Wolności.
Fundatorem Nagrody Europejski Poeta Wolności jest Miasto Gdańsk. Organizatorem nagrody jest Instytut Kultury Miejskiej.
