Nie trzeba uczyć gdańszczan patriotyzmu
Zainspirowany artykułem, jaki niedawno ukazał się na łamach Dziennika Bałtyckiego, jako osoba zaangażowana w mieście w kwestie planowania i organizacji patriotycznych wydarzeń rocznicowych, chciałbym podzielić się następującą refleksją.
Materiał Dziennika Bałtyckiego zawiera niestety nieprawdziwe informacje. Autorowi artykułu można zarzucić - w najbardziej optymistycznej wersji - że nie dochował należytej staranności w zbieraniu informacji do przygotowanego przez siebie tekstu.
Główny zarzut należy postawić tezie z artykułu, jakoby:
„W 2023 roku, w odróżnieniu od ubiegłego, delegacji ratusza nie było też na cmentarzu w rocznicę rozstrzelania obrońców Poczty Polskiej. Okolicznościowego wspomnienia nie zamieścił też miejski portal www.gdansk.pl”.
Przeciw kłamstwom Dziennika Bałtyckiego. Protestują przedstawicielki rodzin obrońców Poczty Polskiej
Uroczystość godna i starannie przygotowana
Jak było naprawdę? Informacja na temat miejskiej uroczystości na cmentarzu na Zaspie oraz godzinie jej organizacji była prezentowana w przestrzeni publicznej od wielu dni. W celu dotarcia do wszystkich potencjalnie zainteresowanych korzystaliśmy z banerów informacyjnych na trojmiasto.pl, citylightów oraz nośników na przystankach autobusowych i tramwajowych na terenie miasta. Artykuły na ten temat pojawiły się również oczywiście na www.gdansk.pl. Co ważne, przedstawiciele mediów otrzymali komunikat prasowy informujący szczegółowo o formule oraz terminie uroczystości na cmentarzu na Zaspie. Dodatkowo rozesłaliśmy ponad 200 zaproszeń do przedstawicieli różnych środowisk naszego miasta, wojewody pomorskiego oraz posłów i senatorów ziemi gdańskiej.
W przeprowadzeniu ceremonii zaangażowane były rodziny rozstrzelanych Pocztowców i wiele instytucji: Wojsko Polskie, Straż Miejska, Policja, Morski Oddział Straży Granicznej. Uroczystość na Zaspie jest na stałe wpisana w kalendarz miejskich obchodów rocznicowych. Od lat odbywa się ona o godzinie 17.00.
Trzeba było wykazać się wyjątkowo złą wolą lub świadomie zlekceważyć zasadę dołożenia staranności w trakcie zbierania materiałów dla potrzeb powstania artykułu. Nie tylko bowiem „przedstawiciele ratusza” byli 5 października 2023 obecni na cmentarzu na Zaspie, ale to właśnie „ratusz” zorganizował ogólnodostępne uroczystości.
Trend pisania nieprawdy ws. patriotyzmu gdańszczan
Jest jakaś dziwna prawidłowość w przeinaczaniu faktów i mówieniu nieprawdy na temat tego, co Gdańsk robi dla uhonorowania tych, którzy za polskość Gdańska przelewali krew. Niestety, wspomniany tekst z Dziennika Bałtyckiego wpisuje się w ten niepokojący trend. Nie tak dawno temu podobnego nadużycia dopuścił się Tygodnik Solidarność, w nieprawdziwy sposób streszczając przemówienie prezydent Gdańska – Aleksandry Dulkiewicz, wygłoszone na cmentarzu na Zaspie w roku 2020. Gdy żądanie Miasta zamieszczenia sprostowania zostało zlekceważone, doszło do wytoczenia Tygodnikowi procesu. W tej sprawie zapadł już prawomocny wyrok, a Tygodnik Solidarność został zobowiązany do sprostowania nieprawdziwych faktów podanych w opublikowanym przez siebie tekście.
Na tekst w Dzienniku Bałtyckim zwrócili uwagę przedstawiciele Koła Rodzin byłych Pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Granie na emocjach ludzi, którzy stracili w tej tragedii najbliższych i którzy swoją stratę przeżywają pomimo upływu lat, jest czymś wyjątkowo niewłaściwym. Tym bardziej, gdy dochodzi do tego w rocznicę zbrodni, w dniu, w którym w zadumie chcą wspominać pamięć swoich bliskich.
Gdańszczan nie trzeba uczyć patriotyzmu
Powiedzmy sobie wyraźnie, nie trzeba gdańszczan oraz osób odpowiedzialnych w Gdańsku za pielęgnowanie polskości uczyć patriotyzmu, ani dawać im lekcji historii. A że nie są to tylko czcze słowa, chciałbym poinformować o tym, co robimy w Gdańsku, Mieście Wolności i Solidarności dla podtrzymania pamięci o ofierze poniesionej przez nasz naród podczas potwornej hekatomby, jaką była II wojna światowa oraz innych wydarzeń historycznych, które przyniosły cierpienie naszemu narodowi.
Dowodem może być tutaj liczba obchodów rocznic patriotycznych, które organizujemy. Kalendarz ten formułowany był na przestrzeni wielu lat. Był to proces, któremu towarzyszyły rozmowy i ścisła współpraca ze środowiskiem kombatanckim. Zaangażowani byli także historycy oraz pracownicy miejskich instytucji muzealniczych.
Można bez przesady stwierdzić, że twórcą koncepcji upamiętnień w jej aktualnym kształcie był Paweł Adamowicz, długoletni prezydent Gdańska. Oto jakie przemyślenia zawarł w swojej książce „Gdańsk jako wspólnota”, w rozdziale zatytułowanym „Jaki patriotyzm XXI wieku?”.
„W ciągu ostatnich dwudziestu ośmiu lat ukształtował się gdański kalendarz obchodów patriotycznych. I tak, w kwietniu na Cmentarzu Łostowickim przy pomniku Golgoty Wschodu czcimy pamięć wszystkich ofiar represji sowieckich, a szczególnie Katynia. 3 maja to święto państwowe, a więc wojewoda pomorski jest organizatorem uroczystości przy pomniku Jana III Sobieskiego. 8 maja, w rocznicę zakończenia drugiej wojny światowej, przy pomniku „Tym, co za polskość Gdańska” przypominamy o tragicznym wymiarze wojny i konsekwencjach politycznego podziału Europy po 1945 roku. W sierpniu celebrujemy najbliższe nam w czasie wydarzenie - rocznicę strajku w Stoczni Gdańskiej imienia Lenina 14 sierpnia i podpisania porozumienia gdańskiego 31 sierpnia 1980 roku. We wrześniu spotykamy się na aż trzech uroczystościach związanych z drugą wojną światową. 1 września na Westerplatte wspominamy tragiczny wybuch wojny, 17 września - agresję Związku Sowieckiego na Polskę, 27 września - powstanie polskiego państwa podziemnego.”1
Wypełniony kalendarz wydarzeń patriotycznych
Pierwotny kalendarz wydarzeń rocznicowych obejmował 13 uroczystości. Wymieńmy je chronologicznie:
- rocznica powrotu Gdańska do Macierzy,
- Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej w rocznicę Zbrodni Katyńskiej,
- rocznica zakończenia II wojny światowej,
- rocznica śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego,
- Czyn Bojowy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939-1945,
- rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego,
- rocznica wybuchu II wojny światowej,
- koncert z okazji Dnia Weterana,
- Obchody Dnia Sybiraka w rocznicę agresji ZSRR na Polskę,
- rocznica utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego oraz Szarych Szeregów,
- rocznica rozstrzelania przez Niemców Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku,
- Czyn Bojowy Polskich Sił Zbrojnych na froncie wschodnim podczas II wojny światowej,
- uroczystość w przeddzień Narodowego Święta Niepodległości
W roku 2018 katalog wydarzeń został poszerzony o uczczenie 100-lecia Związku Inwalidów Wojennych oraz o uroczystość odsłonięcia Pomnika Ofiar Zbrodni Ponarskiej (Dzień Pamięci Polaków zamordowanych w latach 1941-1944 w Ponarach).
Prezydent Dulkiewicz konsekwentnie rozszerza ilość wydarzeń rocznicowych kierowanych do środowisk kombatanckich. I tak od 2020 mamy już 16 uroczystości:
- Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej,
- Dzień Pamięci Polaków zamordowanych w Ponarach w latach 1941-1944,
- rocznica ludobójstwa Polaków w ZSRR, dokonanego przez NKWD w latach 1937-1938 – wydarzenie organizowane jest przez Miasto Gdańsk od 2017 roku. Na stałe zostało wpisane do katalogu wydarzeń w 2019. Inicjatorem wydarzenia jest p. Maciej Lisicki - wnuk ofiary „operacji polskiej" NKWD
W 2021 roku do harmonogramu wydarzeń rocznicowych i patriotycznych włączona została uroczystość dedykowana rocznicy egzekucji polskich działaczy w Wolnym Mieście Gdańsku.
W 2023 Miasto Gdańsk po raz pierwszy zorganizowało i dodało do stałego harmonogramu Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Natomiast w miejsce uroczystości powrotu Gdańska do Macierzy, świętując rocznicę podniesienia flagi państwowej RP na Dworze Artusa, obchodzimy Powrót Gdańska w granice Polski.
Warto zaznaczyć, że od kilku lat Miasto Gdańsk wspólnie ze Stowarzyszeniem Kwatera Akowska, w dniu 14 lutego, w rocznicę przemianowania ZWZ na AK, na Cmentarzu Łostowickim organizuje wydarzenie pn. Światło dla Bohatera.
Gdańsk jest także organizatorem wyjątkowego, odbywającego się corocznie Koncertu dla Kombatantów, podczas którego staramy się wyrazić wdzięczność wszystkim weteranom walk o niepodległość. Jego najbliższa edycja będzie miała miejsce już w tę niedzielę.
Niezależnie od tego, Gdańsk jest także gospodarzem rocznic patriotycznych, takich jak 3 maja, 15 sierpnia, 31 sierpnia czy 11 listopada. Wiele z nich ma bardzo wysoką rangę i gromadzi wielotysięczne rzesze mieszkańców.
Konkludując, w 2023 roku Miasto Gdańsk zorganizuje 18 stałych wydarzeń patriotycznych. Każdego roku na wniosek organizacji kombatanckich i z ich inicjatywy współorganizuje także inne wydarzenia patriotyczne, jak np. uroczystość w 109. rocznicę Wymarszu I Kompanii Kadrowej (na wniosek Związku Piłsudczyków) w dniu 6 sierpnia 2023 roku. Ponadto Miasto Gdańsk wspiera kombatantów w zakresie organizacji jubileuszów urodzin, spotkań opłatkowych oraz wyjazdów na uroczystości poza Gdańskiem.
Podstrona GDAŃSK PATRIOTYCZNY na portalu gdansk.pl
Z inicjatywy i przy zaangażowaniu miejskich środków w Dolnej Bramie powstało miejsce gromadzące organizacje i stowarzyszenia kombatanckie w Gdańsku. Wszyscy znaleźli tu swoje miejsce do pracy i spotkań.
Maciej Buczkowski,
zastępca dyrektora Biura Prezydenta Urzędu Miejskiego w Gdańsku
1 Paweł Adamowicz, Gdańsk jako Wspólnota, 2018, słowo/obraz terytoria, str. 116.
