Unikatowe zbiory Politechniki Gdańskiej
Najcenniejszy, unikatowy zbiór starodruków, rękopisów, map i czasopism, to dziedzictwo przedwojennej gdańskiej Technische Hochschule oraz księgozbiorów bibliotek szkół technicznych w Elsfleth i Görlitz.
Ważne miejsce w bibliotecznych zbiorach zajmuje depozyt Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku, które działało od lat 20. XVIII wieku. Księgozbiór przyrodników znacznie ucierpiał podczas II wojny światowej, jego najcenniejsze kolekcje zostały rozproszone, a ich scalanie wciąż trwa.
300 lat temu pierwszy krzew kawowca w Europie wyhodował gdańszczanin
Najstarsze na świecie rękopisy gdańskich przyrodników i bezcenny diariusz
Zbiór manuskryptów w zbiorach Biblioteki PG liczy 111 woluminów z przełomu XVIII i XIX w.
- Najważniejsze pozycje to „Meteorologische Beobachtungen” - unikatowe i najstarsze na świecie 65 tomów zapisków obserwacji meteorologicznych prowadzonych przez gdańskich przyrodników w latach 1739-1844 oraz „Acta Societatis Physicae Experimentalis” - zawierają roczne sprawozdania z działalności Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku oraz niektóre prace naukowe jego członków.
- W kolekcji rękopisów znajduje się też 9 tomów „Itinerarium Gerlach Fischeranum” - bogato ilustrowanego XVIII-wiecznego dziennika podróży gdańszczanina Nataniela Jakuba Gerlacha (przybranego syna słynnego gdańskiego botanika Jacoba Theodora Kleina) po Europie Zachodniej, spisanego przez jego nauczyciela i mentora Christiana Gabriela Fischera. Rękopisy z lat 1727-1731 powstały, głównie w języku niemieckim, w 12 tomach. W ostatnim czasie do będących już w zbiorach Biblioteki PG ośmiu tomów tego zbioru dołączył następny, w kolejności publikacji VII. tom „Itinerarium…”. Dzienniki te, w których poza opisami odwiedzanych miejscowości zachowały się rysunki i szkice wykonane na zlecenie uczonych Gdańska i Prus Królewskich, to bezcenny zabytek. Wielotomowy diariusz nie ma swojego odpowiednika we współczesnych bibliotekach polskich.
Starodruki – Galileusza o teorii Kopernika i trzytomowa praca Isaaca Newtona
- Najstarszymi ze zbioru 670 starodruków w kolekcji Biblioteki PG są „Theorice novae planetarum” Georga Peurbacha z ok. 1542 r. oraz „Scripta clarissimi mathematici” Johanna Regiomontana z 1544 r.
- Najcenniejszymi obiektami drukowanymi są oryginalne dzieła Galileusza opublikowane w Lejdzie w 1635 r., zawierające wyniki badań z dziedziny mechaniki oraz jego obszerne uzasadnienie teorii heliocentrycznej Kopernika – „Dialogus de systemate mundi” (współwydane „Systema cosmicum…” i „Nova doctrina de Sacre Scripturae testimonis” z 1635 r.) oraz obszerny traktat geograficzny z 1583 r. „Delle navigationi et viaggi Giovanniego Battisty Ramusio”.
- Wyjątkowym dziełem jest również monumentalna praca szwajcarskiego przyrodnika Konrada Gesnera „Historia animalum” z 1620 r. Na blisko 3,5 tys. stronach i 1 tys. ilustracji autor opisał historię zwierząt, która przez kolejne dwa wieki była najbardziej znaczącym dziełem z zakresu zoologii.
- Spośród licznych prac przyrodniczych warto wymienić również „Mundus subterraneus” (1665 r.) Athanasiusa Kirchera, niemieckiego jezuity, przez współczesnych okrzykniętego „mistrzem stu sztuk”,
- a także dzieła wspomnianego już J. T. Kleina, słynnego gdańskiego botanika i kolekcjonera.
- W swojej najcenniejszej kolekcji Biblioteka PG posiada również unikatowy zbiór 3-tomowej publikacji Isaaca Newtona „Philosophiae naturalis principia mathematica” z 1739 r. Autor był jednym z najwybitniejszych umysłów epoki, który w swej pracy przedstawił prawo powszechnego ciążenia, a także prawa ruchu leżące u podstaw mechaniki klasycznej. Jako pierwszy wykazał, że te same prawa rządzą ruchem ciał na Ziemi jak i ruchem ciał niebieskich. Jego dociekania doprowadziły do rewolucji naukowej i przyjęcia teorii heliocentryzmu.
Piękno i symbolika detalu - nowy album o architekturze Politechniki Gdańskiej
Zbiory zabytkowe – 30 tysięcy książek i czasopism
Biblioteka PG posiada również bogaty zbiór XIX i XX-wiecznych książek oraz czasopism w liczbie ok. 30 tysięcy. Znajdziemy w nim cenny i niezwykle rzadki w skali kraju zespół czasopism z zakresu budownictwa, architektury, rzemiosł artystycznych i sztuki w tym: „Die Architektur des XX Jahrhunderts”, „Deutsche Kunst und Dekoration”, „Zeitschrift für Bauweisen”, „Der Stahlbau”. W zbiorze tym znajdują się także: autorski egzemplarz książki Juliusza Kossaka z autografem Stanisława Witkiewicza (ojca Witkacego) dla Wojciecha Brzegi, oryginalne wydanie „Słownika języka polskiego” Samuela B. Lindego, a także „Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów” Izabelli Czartoryskiej. Na uwagę zasługują także XIX-wieczne polskojęzyczne podręczniki techniczne.
Gdzie obejrzeć starodruki i rękopisy?
Najcenniejsze zbiory Biblioteki PG poddawane są systematycznej digitalizacji i udostępnianiu w ogólnodostępnej Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej.
Na kształtowane przez wiele lat kolekcje tematyczne Biblioteki Politechnik Gdańskiej, która jest największą i najstarszą w Północnej Polsce naukową biblioteką techniczną składają się publikacje z dziedziny: astronomii, medycyny, biologii, botaniki, zoologii, fizyki, filozofii, geografii, historii powszechnej, historii sztuki, kartografii, meteorologii, nawigacji, nauk politycznych, prawa, wojskowości oraz literatura piękna.
