Premiera książki “Pielgrzymki papieskie w czasach PRL”, najnowsza publikacja wydawnictwa ECS, stała się okazją do debaty w ramach cyklu ECS Historia.
Spotkanie w bibliotece ECS, na 1 piętrze, prowadził dr Przemysław Ruchlewski z Wydziału Myśli Społecznej ECS. Drugi z prelegentów - o. dr Maciej Zięba OP, teolog i publicysta, nie dotarł na debatę.
Prof. Wojciech Polak, historyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i ECS, rozpoczął od wyjaśnienia historycznego kontekstu wyboru kardynała Karola Wojtyły w 1978 roku na zwierzchnika Kościoła katolickiego.
Naukowiec uważa, że ten fakt miał kluczowe znaczenie dla przemian demokratycznych w Polsce, a kolejne pielgrzymki - w ‘79, ‘83, ‘87 - wzmacniały tożsamość narodową, służyły odbudowie poczucia wspólnoty, umocniły wiarę i przynosiły nadzieję.
- Trzy pielgrzymki papieskie skruszyły system komunistyczny, zwłaszcza ta z roku ‘79 - przekonywał profesor Polak. - Bez papieża, bez pielgrzymek, nie byłoby na to szans.
Jaki panował wtedy klimat w Polsce?
Prof. Wojciech Polak wspomina: - Rok ‘79., ‘80... byłem wtedy licealistą. Pamiętam, że patrzyłem ze zdumieniem na rozpad tego systemu. Korozja strachu, wszyscy się śmieją z sowietów.
Szczególne znaczenie dla rozwoju późniejszych wydarzeń w Polsce miała pierwsza pielgrzymka papieża do ojczyzny.
- Ta pielgrzymka była niezwykła. Jeszcze przed zamachem Ali Agcy, papież jeździł w otwartym papamobile, ludzie stali bezpośrednio przy szosie, rzucali kwiaty na maskę, dotykali papieża. Władze robiły wszystko, żeby zminimalizować jej znaczenie. Telewizja pokazywała tylko bliskie plany, żeby nie było widać tłumów, twarze księży, sióstr zakonnych i osób starszych. Bezpieka szalała, zastraszano opozycjonistów.
Ale zmian nie dało się już powstrzymać.
- Pierwsza pielgrzymka papieża do Polski pozwoliła Polakom policzyć się - tłumaczył. - Zobaczyć, ilu nas jest przeciwko komunizmowi. Miała charakter profetyczny. Kiedy padły w Warszawie na placu Zwycięstwa pamiętne słowa: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”, to było jak wezwanie i zapowiedź zmian. Ludzie klaskali wiele minut. Papież tłumaczył, że bez chrześcijaństwa nie można zrozumieć polskości. Na Jasnej Górze papież modlił się 4 czerwca. Ta data wielokrotnie była ważna dla Polski.
Prof. Wojciech Polak, tłumaczył też stosunek papieża do Solidarności, prawdziwy sens amnestii z roku ‘83 (po roku 1980, do 1989, amnestię ogłaszano jeszcze sześć razy, pierwszą z nich uchwalono 22 lipca 1983 wraz ze zniesieniem w kraju stanu wojennego), znaczenie i wartość kolejnych spotkań wiernych z papieżem.
Drugą pielgrzymkę, w trudnym ‘83 roku organizowano pod hasłem: “chodźcie z nami, dziś nie biją”. - To nie do końca była prawda - mówi prof. Polak. - Papież spotkał się z gen. Jaruzelskim tuż przed wylotem do Rzymu. To nie była rozmowa dyplomatyczna, nie wiemy o czym rozmawiali, ale zza zamkniętych drzwi słychać było podniesione głosy. Papież apelował do sumienia dyktatora.
Wg opinii naukowca, trzecia pielgrzymka papieża do Polski ukazała już inny obraz kraju. Pojawiły się nowe ugrupowania, kolejne pokolenie, inny ludzie, panował marazm polityczny i gospodarczy.
System się rozkładał - mówił prof. Polak. - To już inne czasy: Gorbaczowa i pierestrojki. Mamy pluralizm w podziemiu. W ‘86 ogłoszono depenalizację, młodzież staje się odważna. Msza na Zaspie zgromadziła milionowy tłum. Papież mówił o Solidarności już nie jako o idei, tylko o związku zawodowym.
Prof. Polak: - Rewolucja następuje nie wtedy, gdy system jest silny, tylko gdy odpuszcza.
Książkę „Pielgrzymki papieskie w PRL” można nabyć w ECS, cena: 35 zł lub w przeczytać w formie pdf na stronie ECS.
Czytaj także:
Szymon Hołownia: Kiedy pomagasz, świat staje się lepszy także dla Ciebie
Profesor Andrzej Blikle radzi: kupujcie samotne banany
Kuba Wojewódzki: wszystko co jasne i dobre w moim życiu wydarzyło się po 1989 roku
Tomasz Sekielski: Będzie kontynuacja tematu pedofilii w kościele. Nowy film ukaże się jesienią
Debata wokół książki “Pielgrzymki papieskie w czasach PRL”
