Nad morzem, po ciężkich przejściach
- Po II wojnie światowej Trójmiasto stało się nowym domem dla wielu przybyszów z Polski centralnej i przedwojennych województw wschodnich. Byli wśród nich żołnierze Armii Krajowej, którym udało się uniknąć aresztowania przez sowietów lub tacy, którzy wiązali się z Gdańskiem po wieloletnich zsyłkach - mówi dr Janusz Marszalec, zastępca dyrektora Muzeum Gdańska, pomysłodawca akcji. Często po śmierci jedynymi osobami, które odwiedzały ich groby byli koledzy z oddziału. Gdy i ich zabrakło, opiekę sprawują szkoły, instytucje, fundacje, stowarzyszenia i nasze Muzeum.
Zmarła Ewa Bąkowska - gdańszczanka, która znała majora “Hubala”
Chodzi o groby, którymi nie ma się już kto zająć spośród bliskich i przyjaciół. Takich mogił zidentyfikowano w samym Gdańsku około 60. Sygnały o kolejnych miejscach pochówku zbiera Fundacja Gdańska, która prowadzi portal utrwalamypamiec.pl - za jego pośrednictwem mieszkańcy mogą podać lokalizację grobów AK-owców oraz przekazać informacje i materiały związane z życiem żołnierzy polskiego państwa podziemnego.
Lekcje pamięci jakich mało
Inicjatywa „Cmentarze Bohaterów” ma już swój 11-letni dorobek. Od początku cel był taki, by stanowiła połączenie muzealnej lekcji, wolontariackiej aktywności i spotkania ze świadkiem lub uczestnikiem historycznych wydarzeń.
- Pierwszą lekcję na gdańskim Cmentarzu Srebrzysko zorganizowaliśmy wspólnie z Wiesławem Gierłowskim w 2011 roku, znanym artystą, historykiem sztuki, wieloletnim przyjacielem Muzeum Bursztynu, który służył w 77 pułku piechoty AK - wspomina Mateusz Jasik, kierownik Wartowni nr 1, oddziału Muzeum Gdańska. - Podczas lekcji uczestnicy mogli wysłuchać relacji z operacji „Ostra Brama” przeprowadzonej w ramach „Akcji Burza” tuż nad grobem jego dowódcy, komendanta okręgu Nowogródek, cichociemnego Adama Szydłowskiego „Poleszuka”.
W hołdzie bohaterom. 78. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego WIDEO I ZDJĘCIA
Mikołaj Wysiecki: “Są ostatnim pokoleniem”
Od tamtego czasu, co roku kombatanci, uczniowie i historycy odwiedzają groby żołnierzy Armii Krajowej i powojennego podziemia niepodległościowego.
- Podczas kilkugodzinnej lekcji jesteśmy w stanie odwiedzić i uporządkować kilkanaście grobów. Najważniejsze jest jednak to, aby uczniowie, gdy już będą odwiedzać cmentarze wraz ze swoimi rodzicami, nie przechodzili obojętnie obok miejsc, gdzie są pochowani żołnierze kampanii polskiej 1939 r., Polskiego Państwa Podziemnego, żołnierze generała Andersa i generała Maczka - podkreśla Mikołaj Wysiecki, nauczyciel historii i WoS SP 60 w Gdańsku i SP 1 w Sopocie, partner wydarzenia. - Zawsze mi zależało na tym, aby docenili, że są ostatnim pokoleniem, które może jeszcze porozmawiać z bohaterami II wojny światowej i pamiętali co im zawdzięczają.
Na Srebrzysku, z profesorem Grzywaczem
W środę, 26 października, uczniowie SP nr 60 w Gdańsku odwiedzili Cmentarz Srebrzysko. Nie była to po prostu akcja sprzątania grobów, ale prawdziwa lekcja, którą młodzież zapamięta na resztę życia - mogła bowiem cieszyć się towarzystwem 93-letniego prof. Jerzego Grzywacza, ps. „Tapir”, który wciąż imponuje zdrowiem i świetną pamięcią. Jerzy Grzywacz od 1942 roku służył w Szarych Szeregach, jako 15-latek uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Dziś jest emerytowanym profesorem fizyki, wciąż aktywnym społecznie jako prezes Oddziału Morskiego Stowarzyszenia szarych Szeregów i prezes Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Sprzątano m.in. groby Tadeusza Urbanowicza ps. Moskito, Wandy Minkiewicz ps. Danka, Zdzisława Zielenia ps. Orlik, Adama Szydłowskiego ps. Poleszuk, Roberta Nakwas-Pugaczewskiego ps. Okoń, Franciszka Toporowicza oraz Michała Gawlickiego. Była to okazja do rozmowy o genezie II wojny światowej, osobistych wyborach i dramatach tamtego pokolenia i przywileju, jakim jest życie w spokojnych czasach.
“Cmentarze Bohaterów” także Sopocie
W tym roku po raz pierwszy akcja została rozszerzona Sopot. Na Cmentarzu Katolickim przy ul. Malczewskiego 18 odwiedzono grób pochowanego tam Bolesława Srockiego, wybitnego polityka, działacza społecznego, ideowego przywódcy PETu - organizacji konspiracyjnej, która zasiliła swoimi członkami Grupy Szturmowe Szarych Szeregów. Opieką otoczono też miejsca pochówku Jana Kordulskiego, żołnierza AK, uczestnika Powstania warszawskiego, a także także Norberta Gołuńskiego, oficera Marynarki Wojennej RP, cichociemnego, żołnierza AK, uczestnika Powstania warszawskiego i symboliczny grób ks. Jerzego Majewskiego.
Organizatorami akcji “Cmentarze Bohaterów” są Stowarzyszenie Kwatera Akowska na Cmentarzu Łostowickim i Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej oraz Muzeum Gdańska.
