Z tą książką wiąże się pewne nieporozumienie, wynikające zapewne z tytułu. Nie jest to wyłącznie opowieść o Gdańsku, ale o dużo większym obszarze, jaki zajmowało Wolne Miasto Gdańsk. Stąd bezcenne ustalenia Brunona Zwarry m.in. na temat zbrodni na mieszkańcach Szymankowa - miejscowości pomiędzy Tczewem a Malborkiem - gdzie 1 września 1939 roku niemieccy sąsiedzi krwawo rozprawili się z polskimi kolejarzami, celnikami i członkami ich rodzin. Tragiczny schemat, który będzie się powtarzał później w ciągu całego XX stulecia w różnych punktach kuli ziemskiej, a szczególnie w rozpalonej nacjonalistycznym szałem Jugosławii.
Wiemy gdzie Brunon Zwarra będzie miał swój pomnik - wkrótce konkurs na projekt
Jan Daniluk o książce Brunona Zwarry Gdańsk 1939
Jan Daniluk, czołowy w nowym pokoleniu znawca dziejów Gdańska okresu wyznaczonego przez lata 1920-1945, uważa, że książka Brunona Zwarry “to dzieło o fundamentalnym znaczeniu dla poznania historii Gdańska w XX wieku, a okresu międzywojnia i II wojny światowej w szczególności”. Zdaniem Jana Daniluka o tym “nikogo nie trzeba przekonywać”. Nikogo, czyli kogo? Nie trzeba przekonywać kogoś, kto przeczytał tę książkę w jednym z dwóch wcześniejszych wydań (1984 i 2002 r.), ale od tamtego czasu wyrosło całe pokolenie, które ma po prostu prawo jej nie znać. Dlatego też Jan Daniluk podkreśla: “Dziś, kiedy praktycznie zabrakło już wszystkich świadków tamtych wydarzeń (w tym i autora opracowania - Brunona Zwarry), wartość tej publikacji wydaje się jeszcze większa. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że dzięki drobiazgowej, wręcz benedyktyńskiej miejscami pracy redaktora tego wydania, Marka Adamkowicza, do rąk Czytelnika trafia opracowanie, które obowiązkowo powinno się znaleźć w księgozbiorze każdego, komu bliska jest historia Gdańska i pamięć o gdańskich Polakach”.
Tablica pamiątkowa na 100-lecie urodzin. Brunon Zwarra uhonorowany przez gdańszczan
Nowe wydanie książki Brunona Zwarry Gdańsk 1939
I taka jest ta książka. Nawet jeśli ktoś ma na domowej półce wcześniejsze wydanie, powinien sięgnąć po nowe, przygotowane przez Muzeum Gdańska. Wiele spraw i kontekstów, które były oczywiste dla pokolenia wojennego i urodzonego jeszcze w latach 60. ub. wieku - dziś wymaga dopowiedzeń i przypomnień, którymi treść książki wzbogacił Marek Adamkowicz, kierownik Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku. No i to zdjęcie na okładce: pocztowcy wychodzący jako jeńcy po zdobyciu gmachu przez Niemców. Poczta Polska - w o wiele większym stopniu niż Westerplatte - była wstępem do tragedii II wojny światowej, ze względu na los jej obrońców. Tego nie widać na tym zdjęciu, ale na ulicach stały tryumfujące tłumy okolicznych mieszkańców, gotowe rzucić się na jeńców, by ich zlinczować. Garstka Polaków stała się dla nich kozłem ofiarnym, na którym po 20 latach można było wziąć odwet za upokorzenia konferencji pokojowej w Wersalu. Tak Niemcy wstawali z kolan i otwierali otchłań, która na zawsze zmieniła świat.
Książka do kupienia od piątku, 10 września, w sklepiku Muzeum Gdańska w Ratuszu Głównego Miasta, a także w sklepiku internetowym
W hołdzie zasłużonemu Polakowi z Gdańska. Mural Brunona Zwarry na widukcie PKM gotowy!
Kim był Brunon Zwarra?
Brunon Zwarra (1919 - 2018) - gdańszczanin o kaszubskich korzeniach, wychowanek Gimnazjum Polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, zawodnik Klubu Sportowego Gedania. W czasie wojny więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, który w latach 70. podjął się dokumentowania losów społeczności polskiej w międzywojennym Gdańsku. Za jego szczytowe osiągnięcie uchodzi książka „Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan”, którego trzecia już edycja ukazała się staraniem Muzeum Gdańska. Publikacja liczy 834 strony, zawiera indeks, aneks źródłowy oraz 102 ilustracje.
