Apel do rządu podczas forum samorządu
W Gdańsku trwa VI Samorządowe Forum Gospodarki Odpadami. Przedstawiciele samorządów, spółek komunalnych, instytucji organizacji i firm działających w obszarze gospodarki odpadami rozmawiają na Wyspie Sobieszewskiej o wyzwaniach i przyszłości sektora gospodarki odpadami.
Jednym z głównych tematów odbywającego się w dniach 11 - 13 września Forum, jest system kaucyjny. System ten zacznie obowiązywać w Polsce od 1 stycznia 2025 roku i będzie miał olbrzymi wpływ na gospodarkę odpadami komunalnymi, za którą odpowiadają lokalne samorządy i której koszty ponoszą obecnie wyłącznie mieszkańcy w comiesięcznych opłatach za odbiór i zagospodarowanie odpadów.
GALERIA ZDJĘĆ Z FORUM
Wprowadzenie kaucji na opakowania szklane, PET i metalowe puszki w pozostałych krajach Unii Europejskiej jest elementem tzw. Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). Dyrektywa unijna dotycząca ROP zakłada, że producent wprowadzający na rynek towar w opakowaniu, także musi ponieść część kosztów późniejszego zagospodarowania tego opakowania (a więc opadu).
Polska jest nie tylko ostatnim krajem, który jeszcze ROP nie wprowadził, ale też jedynym, który uruchomić chce system kaucyjny zanim wdrożył ROP.
Inicjatywa “Sprawiedliwy ROP”
Apelując o zmianę kolejności (najpierw ROP, później system kaucyjny), samorządy zjednoczyły się wokół inicjatywy “Sprawiedliwy ROP”. Postulują przeniesienie finansowej odpowiedzialności za gospodarkę odpadami z opakowań na producentów, przy jednoczesnym zachowaniu kontroli nad systemami gospodarki odpadami przez gminy.
O szczegółach poinformowano podczas konferencji prasowej Unii Metropolii Polskich, która odbyła się 12 września, w czwartek, podczas Forum Gospodarki Odpadami.
Zasada “zanieczyszczający płaci”
Posłanka Anna Sobolak, która jako pierwsza parlamentarzystka podnosiła temat konsekwencji braku polskiej implementacji dyrektywy UE w sprawie ROP, mówiła podczas konferencji:
- Zasada “zanieczyszczający płaci” jest naczelną zasadą polityki środowiskowej Unii Europejskiej, w szczególności w zakresie gospodarki odpadami. Do tej pory przedsiębiorcy mieli szansę, by wprowadzić model finansowania tej rozszerzonej odpowiedzialności w ramach wolnego rynku organizacji odzysku. Teraz zaś robimy wszystko, by zajęły się tym odzyskiem samorządy. Gminy wiedzą, jak to robić i głównie one powinny wprowadzać system ROP.
Najpierw ROP, później kaucje
Piotr Kryszewski, dyrektor Zarządzający ds. Zielonego Gdańska, podkreślił: - Samorządy podjęły inicjatywę “Sprawiedliwy ROP”, która zrzesza wszystkie samorządowe organizacje od metropolii do małych miasteczek. Mamy wspólne stanowisko: chcielibyśmy, żeby Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta została wprowadzona w pierwszej kolejności, a dopiero drugim etapem powinien być system kaucyjny. Gminy mają największą wiedzę na temat funkcjonowania systemu gospodarowanie odpadami w Polsce. To one od 2011 roku są administratorami tych systemów. Gminy również zrealizowały liczne inwestycje - samodzielnie, czy w ramach partnerstw - dodał Piotr Kryszewski i przypominał, że Gdańsk
w ciągu ostatnich pięciu lat zainwestował ok miliard złotych w instalacje do sortowania i termicznego przetwarzania odpadów komunalnych: - Potrzebujemy pieniędzy producentów odpadów, które powinny trafiać także do gminnych systemów - zakończył.
RELACJA FILMOWA Z KONFERENCJ
Nic o nas bez nas
Magda Młochowska, dyrektor koordynator ds. Zielonej Warszawy z Urzędu m. st. Warszawy przypomniała, że w ostatnich latach na inwestycje w gospodarkę odpadami samorządy wydały kilkadziesiąt miliardów złotych: - Tyle też warte są opłaty, które rokrocznie otrzymujemy od mieszkańców. Jeżeli system (zagospodarowania odpadów - red.) będzie zmieniany bez współpracy z nami, tak, jak dzieje się teraz w przypadku systemu kaucyjnego, który wchodzi w życie bez przepisów dotyczących rozszerzonej odpowiedzialności producenta, to system traci dochody - mówiła reprezentantka stolicy, powołując się na dane zawarte w raporcie „System kaucyjny w Polsce - koszty, perspektywy, szanse” opracowanym i przedstawionym podczas Forum przez firmę Deloitte: - Z raportu wynika, że w najbliższych dziesięciu latach na systemie kaucyjnym samorządy mogą stracić 6,6 mld, a nie wzrosną nam dochody i nie spadnie zakres obowiązków. To oznacza, że mieszkańcy mogą zapłacić więcej za gospodarkę odpadami, a tego byśmy bardzo nie chcieli.
Co z kaucją za butelki? Gdańsk gości forum specjalistów od gospodarowania odpadami
Pieniądze z ROP jako “znaczone” środki publiczne
Głos zabrał także Maciej Kiełbus z kancelarii prawnej Ziemski & Partners, ekspert Związku Miast Polskich, przypominając że gminy w całej Polsce już od 2011 roku budują swoje systemy gospodarowania odpadami komunalnymi w ramach realizacji zadań własnych (regulowanych przepisami Konstytucji wyznaczającymi rolę samorządu terytorialnego): - Dziś mówimy o istotnym uzupełnieniu tych systemów zagospodarowania, jakim jest element finansowy, który powinien być sprawiedliwy, efektywny, transparentny i kontrolowalny - tłumaczył prawnik i przedstawił postulowany przez samorządy model wprowadzenia ROP w Polsce: - Producenci wprowadzający produkty na rynek powinni uiszczać opłaty w ramach ROP na rzecz operatora - podmiotu publicznego, który transferowałby te środki w ramach sektora finansów publicznych do jednostek samorządu terytorialnego, jako środki “znaczone”, przeznaczone tylko i wyłącznie na realizację zadań odpadowych, które zgodnie z dyrektywą odpadową Unii Europejskiej powinny być finansowane ze środków ROP.
Mamy nadzieję, że ministerstwo klimatu i środowiska wypracowując swoje rozwiązania uwzględni systemową rolę samorządu terytorialnego w realizacji zadań związanych z zagospodarowaniem odpadów.
