Zaczęło się od placu Wałowego w Gdańsku. W lipcu tego roku ukazał się poświęcony mu przewodnik „Plac Wałowy i okolice”, a miesiąc później Opowiadacze wydali przewodnik, jakiego jeszcze nie było: przeznaczoną głównie dla amatorów wodnych wycieczek książeczkę „Dolne Miasto z kajaka”.
- Pierwsza publikacja w okresie wakacyjnym cieszyła się taką popularnością, że już w zasadzie mamy ostatnie egzemplarze. Mamy takie przypadki, że piszą do nas ludzie z innych miast Polski, a nawet z innych krajów, choćby z Niemiec - z prośbą o przesłanie kompletów przewodników, ponieważ sami nie mogą akurat przyjechać do Gdańska w najbliższym czasie i ich odebrać osobiście. Takie zainteresowanie cieszy nas niezmiernie - mówi Jacek Górski, prezes Stowarzyszenia „Opowiadaczy Historii Dolnego Miasta w Gdańsku” i współautor nowego przewodnika, zatytułowanego „Dzielnica fabrycznych kominów”, oraz dwóch poprzednich.
Czytaj więcej: Powstał przewodnik po Placu Wałowym i okolicy. W środku 100 zdjęć i wspomnienia mieszkańców
Nic dziwnego, że publikacje cieszą się sporą popularnością - takich przewodników, która pokazuje zwiedzanie od zupełnie nowej strony, o ukochanym przez Opowiadaczy gdańskim Dolnym Mieście wcześniej nikt nigdy nie napisał. Trzecia i jak na razie ostatnia zaplanowana na ten rok publikacja, zachęcająca do zwiedzania Dolnego Miasta, poświęcona jest przemysłowej funkcji dzielnicy. Tematyka przewodnika, sugerowana od razu w tytule, nie jest przypadkowa.
- Dolne Miasto kiedyś było nazywane „dzielnicą kominów” - ze względu na to, że było tutaj sporo zakładów przemysłowych, fabryk i innych lokali usługowych. Nawiązując do tej tematyki, postanowiliśmy poprowadzić spacerowicza szlakiem najważniejszych zakładów, które tutaj dawniej działały - tłumaczy Górski.
Wycieczka ich śladem możliwa jest dzięki dołączonej do przewodnika mapce. Oprowadza ona po 13. najważniejszych i najsłynniejszych miejscach, takich jak Gdańskie Zakłady Zielarskie - Herbapol, Gdańskie Zakłady Futrzarskie (Futerki) czy Królewska Fabryka Karabinów. Korzenie niektórych z nich sięgają jeszcze czasów przedwojennych.
- Poza zakładami stricte dolnomiejskimi do przewodnika włączono też kilka zakładów sąsiedzkich zlokalizowanych podobnie, jak całe Dolne Miasto, na szeroko rozumianym dolnym tarasie Gdańska - co jest zrozumiałe, biorąc pod uwagę liczne dawne powiązania społeczno-gospodarcze - opisuje Jerzy Gajewicz, współinicjator i członek założyciel Stowarzyszenia „Opowiadacze Historii Dolnego Miasta w Gdańsku”.
W trzecim przewodniku, podobnie jak w poprzednich, również znalazły się archiwalne zdjęcia, materiały reklamowe i ciekawostki o miejscach… po których dziś pozostały ledwie ślady. Niestety, żaden ze wspominanych w publikacji, ważnych niegdyś zakładów, dziś już nie istnieje.
- Zostało kilka budynków, które cały czas są wykorzystywane, ale już w innych celach. Z tych firm i fabryk, które opisujemy w przewodniku żadna nazwa nie przetrwała do chwili obecnej. Pozostały jedynie we wspomnieniach osób, które pamiętają tamten czas - mówi Górski.
Przykładem może być Danziger Tabak-Monopol - charakterystyczny, zaprojektowany w latach 20. ubiegłego wieku przez W. Köstera i A. Bielefeldta budynek przy ulicy Łąkowej, w którym mieściła się fabryka tytoniu. Dziś to siedziba firmy odzieżowej LPP.
- Nowe koncepcje po 1989 roku wyeliminowały zakłady z kominami na rzecz handlu i usług oraz rekreacji, głównie w rejonie południowym Dolnego Miasta - dodaje Gajewicz.
Co jednak ciekawe, jak mówi Górski, gdyby spojrzeć na mapę Gdańska lub województwa pomorskiego, można dostrzec, że kilka zakładów, które niegdyś na Dolnym Mieście funkcjonowały, przetrwało do dziś - ale w innych lokalizacjach.
- Takim przykładem jest Blaszanka, która w tych rejonach została zlikwidowana, a w tej chwili działa już pod inną nazwą, z innym właścicielem, w Pruszczu Gdańskim. Podobnie jest w przypadku zakładu, który ci starsi mieszkańcy Dolnego Miasta z pewnością pamiętają - Octowni, czyli Dagomy, funkcjonującej przy ulicy Toruńskiej. W tej chwili firma ma swoją siedzibę w Pucku.
To wszystko sprawia, że trzeci przewodnik Opowiadaczy Historii jest najbardziej nostalgiczny, stanowi swojego rodzaju wycieczkę wspomnieniową. - W poprzednich przewodnikach pokazywaliśmy różnego rodzaju miejsca, w których sięgaliśmy pamięcią 5, 10, czasem nawet 30 lat wstecz. W „Dzielnicy fabrycznych kominów” bardzo dużo jest wspomnień o miejscach powstałych jeszcze przed II wojną światową i o ich losach powojennych, kiedy te miejsca żyły - bo musimy pamiętać, że wtedy był tu niesamowity ruch: ludzie przychodzili do pracy, wsiadali w tramwaje, auta dostawcze przywoziły blachę i futra, z zakładów papierniczych zabierały bloki i koperty - mówi Górski. - Ten przewodnik to jest taki wehikuł czasu, przypomina o miejscach, ludziach i historii, której już nie ma.
Premiera przewodnika „Dzielnica fabrycznych kominów” odbyła się 8 października 2017 r. Publikacja jest udostępniana wszystkim zainteresowanym - tę oraz poprzednie (w miarę dostępności) można otrzymać bezpłatnie na spacerach po Dolnym Mieście organizowanych przez Opowiadaczy Historii, bądź odebrać w Instytucie Kultury Miejskiej w Gdańsku.
Zobacz też: Zwiedzaj Gdańsk z kajaka - Stowarzyszenie „Opowiadacze Historii” wydało przewodnik, jakiego jeszcze nie było
